FIRAT BORA TAŞ
15 06 2017, 07:45 Güncelleme: 08:54
Piyasa, bir dönem tabu olarak gördüğü Fed faiz artırımlarına çoktan alıştı. FOMC, 2016 sonundan bu yana 3 kez faiz artırırken piyasa bu yılın geri kalanında bir faiz artırımını daha normal karşılıyor. Sürpriz olan normalizasyon sürecinde bilanço küçültme konusunda paylaşılan detaylar.
Fed, dün akşam faiz artırım kararının tek sayfalık özetiyle birlikte bilanço küçültme planlarına yer verdiği bir ek metin yayınladı.
"Politika Normalleştirme İlke ve Planlarına Ek" başlıklı metinde bilançonun nasıl küçültüleceği açıklanıyor. Buna göre Fed, kademeli bir bilanço küçültme süreci izleyecek.
FED NE YAPACAK?
Hazine tahvillerine yeniden yatırım 6 milyar dolarlık kesintiyle başlayacak ve bu kesinti 12 ay boyunca üç ayda bir 6 milyar dolar artarak 30 milyar dolara kadar çıkacak. İpoteğe dayalı menkul kıymetlerde ise kesinti 4 milyar dolarla başlayıp 12 ay boyunca üç ayda bir 4 milyar dolar artarak 20 milyar dolara ulaşacak.
İKİ YILDA 750 MİLYAR DOLAR KÜÇÜLECEK
Bu da hazine tahvillerinde kesintinin ilk başlangıcıyla birlikte 12 ayda 90 milyar dolar, gelecek 12 ayda ise 360 milyar dolar daha az yeniden yatırım anlamına geliyor. İpoteğe dayalı varlıklarda bu 60 milyar dolar ve 240 milyar dolar olmak üzere 24 ayda bilanço 750 milyar dolar küçülmüş olacak ve 3,7 trilyon dolar seviyelerine inecek.
NE ZAMAN BAŞLAYACAK?
Bilanço küçültmenin ne zaman başlayacağı henüz belli olmamakla birlikte "bu yıl" beklentisi korunuyor. Basın toplantısında konuşan Fed Başkanı Janet Yellen, "ne zaman uygun olursa o zaman başlayacak" diyerek ekonomik verilerin önemini artırdı.
Başkan, enflayonun gerisinde kalmama fikriyle son verilerdeki zayıflamayı göz ardı ediyor ve normalizasyonun başlamasını istiyor. Fitch Ratings ise Fed'in bu kararının normalizasyonu hızlandırmakta rahat olduğunu gösterdiğini belirtirken son enflasyon gelişmelerinin göz ardı edilmesinin de daha az veriye bağlı olunacağını yansıttığını düşünüyor.
FED'İN BAŞKA HANGİ SEÇENEKLERİ VARDI?
Teknik olarak bilanço küçültmede, varlıkların piyasaya satışı ve vadesi gelenlerin tamamen durdurularak yerine hiç yeniden yatırım yapılmaması seçenekleri de bulunuyordu ki bunlar sırasıyla piyasa için en olumsuz senaryolardı. Bu toplantıda bu kadar fazla detay verilmesi sürpriz olsa da kademeli olarak yeniden yatırımların azaltılması ise makul bir seçenek olarak görülüyor.
İKİ YILDA 778 MİLYAR DOLAR VADEDE
Bir diğer önemli nokta da vadesi gelen yatırımların büyüklüğü.
Bilnaçoda 426 milyar dolarlık tahvilinin vadesi 2018'de doluyor. 352 milyar doları da 2019'da vadesini tamamlıyor.
BİLANÇO NE KADAR KÜÇÜLECEK?
Fed, bilanço küçültmenin ne zaman başlayacağını açıklamadığı gibi ne zamana, nereye kadar devam edeceğini de paylaşmadı.
Fed yetkililerinin ise önceki açıklamalarında 2 trilyon dolar rakamını konuştukları görülmüştü. Son açıklamanın maksimum hıza ulaşıldığında yılda 600 milyar dolar küçültme yapacağı göz önüne alındığında 4,5 trilyon dolardan 2 tirlyon dolara mevcut programla küçülme 3 yıl alabilir.
Diğer taraftan bilançonun ne kadar küçülebileceği de sorgulanıyor. Fed bilançosu 2008 krizinden sonra 4 kattan fazla genişleyip 4,5 trilyon dolarlık "devasa büyüklüğe" ulaşmadan önce ABD'de dolaşımdaki para miktarı yaklaşık 800 milyar dolardı. St. Louis Fed verilerine göre ise güncel rakam 1,5 trilyon dolar civarında.
Fed'in konuya ilişkin olarak Ocak ayında paylaştığı bir araştırma notunda ise bu rakamın gelecek 10 yılda 2,5 trilyon dolara yükselmesi gerekiyor.
Bilanço küçültülmesinin sınırlarını tartışanlar büyüyen ekonomi ve buna bağlı olarak artan para talebi ile birlikte Fed'in eskiye göre daha büyük bir bilançoya ihtiyaç duyduğu görüşünden yola çıkıyor.
İLK BRAINARD'LA GÜNDEME GELDİ
Fed'de bilanço küçültme konusunu gündeme getiren "eski güvercin" Fed Yönetim Kurulu Üyesi Lael Brainard'dı.
Mart FOMC toplantısından önce konuşan Brainard bu konuda en başından beri şahin olan yetkililerden bile daha şahin bir duruş çizdi ve ABD ekonomisinin güçlenmeye devam etmesinin bilançoyu ne zaman ve nasıl küçültmeye gideceklerini değerlendirmeye başlamalarını sağlayacağını dile getirdi. Yellen, Mart'taki toplantıda "Bilanço konusunda henüz bir karar almadık" diyerek detay vermezken Mart FOMC tutanaklarında konunun detaylarıyla ele alındığı görüldü.
Mayıs tutanakları ise üyelerin bu yıl bilanço küçültmeye başlamaktaki kararlılıklarını ortaya koymuştu.
FOMC, 2008'de parasal genişlemeye başladığında çıkış sürecine ilişkin ilk yol haritasını şöyle veriyordu:
"Önce genişleme azalacak, sonra tamamen duracak, faizler artacak ve son olarak bilanço küçültme başlayacak"
