Bundan 4-5 yıl kadar yıl önce bir site için borsada “oynama” rehberi hazırlamıştım. Tırnak içinde yazmamdan anladığınız üzere, aslında derdim borsada ne yapacağınızı değil, ne yapmayacağınızı anlatmak idi. Arada sırada hala bu yazı ile tepkiler alırım. İşin acı yanı, yazıyı üstünkörü okuyan yatırımcılardan gelen “elimde xx hissesi var, ne önerirsiniz” temalı sorular.
Bu, “havanda su dövmek” deyimini cümle içinde kullanmanın finans dünyasından bir örneği. Finansal yatırım önerileri arayan vatandaşlarımız açısından ise, önümüzdeki günlerde işler zorlaşacak, çünkü tavsiye üretenler açısından denetim sıkılaşıyor. Değişen SPK tebliği ile artık medya üzerinden verilen tavsiyelerde çok dikkatli olunması gerekecek.
Zaten benim genel olarak takıldığım konu yasanın ne getirip ne götürdüğü değil de bu yatırım tavsiyelerine ne derece uyulduğu ya da uyulması gerektiği. Varsayalım arabanızla giderken sağda bir uyarı levhası gördünüz. Levha diyor ki “yağmurda kaygan zemin”. Havaya bakıyorsunuz, 25 derece, güneş içinizi ısıtıyor. Peki bu levha ne işinize yarıyor? Yağmur yağarken arabanızı daha dikkatli kullanırsınız tamam da, zaten tüm sürücülerin yağmurda çamurda daha dikkatli kullanıyor olması gerekmez mi? Bu uyarının bize gerçekten bir faydası var mı?
Yatırım tavsiyelerinde de durum bu. Çoğu zaman hemen herkesin bildiği, ya da bilmesi gereken konularda atar tutarız. “ABD istihdam verileri öncesinde temkinli olunmalı”. Eh, herhalde yani. Verinin ne geleceğine dair çok güçlü bir beklentiniz yoksa pozisyonunuzu ikiye katlar mısınız? O zaman bu tavsiyenin size ne faydası var?
Çoğu zaman bizlerden beklenen aksiyon içeren tavsiyeler üretmemizdir: “Buradan dolar al, şimdi sat, git bu hisseyi al, hedefin de şu seviye”. Bunlar, birebir tanıdığınız, yüz yüze konuştuğunuz müşteri için geçerli olabilir ama bunu tüm müşterileriniz için yapıyorsanız sorun var. Hele bunu gazete köşenizden ya da sosyal medya üzerinden yapıyorsanız size tavsiyenizin anlamsız olacağını rahatlıkla söyleyebilirim.
Varsayalım ki size buradaki köşemden şöyle bir tavsiyede bulunuyorum: “Dolar/TL 3 seviyesine doğru gidecek, buradan hemen dolar alın”. Bu tavsiyedeki sorun şu: Ben sizi tanımıyorum ki! Ne kadar paranız var, bunu şimdiye kadar nasıl değerlendirdiniz, risk alabilir misiniz, zarar ettiğinizde tavrınız nedir, bu parayı kaybederseniz kalp krizi geçirecek misiniz, ya da topuğuma sıkmak için peşime mi düşeceksiniz? Bunları cevaplayamıyorum. Peki, o zaman ben nasıl size tavsiyede bulunabilirim?
Bulunamam... Bu kadar basit... Sizi iyi tanımayan, ama twitter’da çok takipçisi var diye sizin de “bir bildikleri vardır” mantığıyla takip ettiğiniz kişiler de size tavsiyede bulunamaz. Yukarıdaki “dolar al” önerisi sizin için agresif olabilir. “Zaten 5 yılda kur %80 artmış, daha nereye gidecek, atma, kime hizmet ediyorsun sen” diyebilirsiniz. Bir başka yatırımcı ise “ne 3’ü, kur 4 bile olur, Türkiye batıyor, görmüyor musun” diye bana çemkirebilir bile. Zaten bu ara kimseye yaranamıyoruz.
Böyle durumlarda en güzeli şemsiye taktiği... Bunu en güzel doktor tavsiyelerine benzetebiliriz. Bir doktor televizyona çıkıp “sağlıklı beslenin, egzersiz yapın” dediği zaman herkes bunu kabul eder, değil mi? Peki aynı doktor çıkıp “herkes her gün iki kez ağrı kesici içsin” derse? Doktor sizin sağlık geçmişinizi bilmiyor, sizi tanımıyor. Nasıl olur da size böyle net bir tavsiyede bulunur o zaman?
İşte böyle durumlarda genel tavsiyelerde bulunmak en güzeli. Tabi, bunun bir kullanışlılık sorunu var. Ben TV’de “şimdi hisse varsa satıp mevduata geçme zamanı” dediğimde gerçekten bunu yapacak mısınız? Yatırımcı gözüyle bakarsak yapmanız gereken şey net: İhtiyaçlarınızı bilip, nerede kimi dinleyeceğinize, okuyacağınıza karar vereceksiniz. Sonuçta Pazar akşamları futbol yorumu dinleyip ertesi gün halı sahada o yorumlara göre oynamıyorsunuz değil mi? Neden yatırım kararlarınızda da aynı kriterleri göz önünde bulundurmuyorsunuz?
Peki biz yorumcular hep haklı mıyız? Keşke öyle olsak. Bazen bizlerin yazdığı bir şey okuyor ya da duyuyorsunuz ve “yok artık” diyorsunuz. Bazen çok haklısınız, fena halde yanılıyoruz. Peki bunu kasten mi yapıyoruz? Hayır. Dünyaya bakışımız, o andaki önceliğimiz, hesaplamalarımız sizden çok farklı olabilir. Siz yine bizi dinleyin, mutlaka ki size bir bakış açısı sağlayacağız. Ama lütfen yine kendi bakış açınıza uygun tavsiyelerimizi hayata geçirin.
Bir de yağmurda yollar hakikaten kaygan oluyor. Daha dikkatli araba kullanmanızın kimseye bir zararı yok!
