BLOOMBERG INTERNATIONAL
12 06 2017, 14:55 Güncelleme: 16:07
Bahreyn, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Mısır, Yemen, Libya, Ürdün, Maldivler ve Moritanya'nın aralarında bulunduğu dokuz ülkenin Katar'a sırtını dönmesiyle başlayan jeopolitik krizin, ekonomik sonuçları da su üzerine çıkmaya başladı.
Radikal gruplara destek verdiği gerekçesiyle diplomatik ilişkilerin kesildiği Katar'ın ithalatının yüzde 20'si, misafir ettiği turistlerin yarısı Körfez ülkelerine bağlı. 2022'de Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmaya hazırlanan ülkenin altyapı harcamaları da milyar dolarlara ulaşmış durumda.
Dubai merkezli, yatırım bankacılığı hizmeti sunan Arqaam Capital'ın Hisse Senedi Araştırma Müdürü Jaap Meijer'e göre ilişkilerin kesilmesinin Katar ekonomisine önemli etkisi olurken, Körfez ülkelerinde bu etki daha az hissedilebilir. Bloomberg'e konuşan Meijer, "İlk olarak tüketici fiyatlarının etkilenmesini bekliyoruz. Sonrasında ekonomik büyüme ve devlet projeleri zarar görebilir" dedi.
Sektörel olarak bakıldığında ise görünüm şöyle:
BANKACILIK
Katar'ın yerel bankacılık sistemi ağırlık olarak yabancı nakde bağımlı. Merkez Bankası verilerine göre, ülkede yerleşik olmayanların sahip olduğu mevduat, 18 borç veren ülkenin mevduatlarının yüzde 24'ünü oluşturuyor. Bu oran, Suudi Arabistan'da yüzde 1,2, BAE'de yüzde 12.
Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'ne (KİK) bağlı altı ülkenin desteklediği Katar Ulusal Bankası (Qatar National Bank QPSC/QNB) ve Katar Ticari Bankası (Commercial Bank QSC) gibi devlet kurumları risk altında.
Potansiyel kaybedenler:
Ortadoğu'nun en büyük bankası QNB, küresel rakiplerine kıyasla, potansiyel karın değere oranı dikkate alındığında 2013'ten bu yana en ucuz değerlemeyle işlem gördü.
Dubai merkezli Shuaa Capital'in Başkan Yardımcısı Aarthi Chandrasekaran, Bloomberg'e yaptığı açıklamada, QNB'nin yüksek seviyede yabancı fonlamaya bağımlı olduğunu ve KİK ve Mısır piyasalarına da önemli oranda bağımlı olduğunu söyledi.
Dubai merkezli aracı firma Mena Corp'tan yapılan açıklamaya göre ise BAE'nin en büyük iki bankası Abu Dhabi Bank PJSC ve Emirates NBD PJSC, Katar'dan gelen işlerde bir yavaşlamayla karşı karşıya kalabilir. Mena Corp , Katar'da yerleşik müşterilerin, "hesapların dondurulması" gibi hükümet kararlarının neden olacağı belirsizliklerden kaçınmak için nakitlerini geri çekmeleriyle mevduat ve kredilerin etkilenebileceğini söyledi.
ENERJİ
Potansiyel kazananlar:
İlişkilerin kesilmesiyle getirilen ambargolar kapsamında sıvı doğalgaz taşıyan Katarlı tankerlerin birçoğu geri çevrilmişti. Bu durum, ABD doğalgaz ihracatçılarının küresel piyasadaki tabanını kuvvetlendirebilir. Birçok LNG kargosunun aksine, ABD kaynaklarının belli bölgelere ulaşmasında herhangi bir kısıtlama yok. Ülkeler arası gerilimin artması, ABD'nin bol kaynaklarına talebi artırabilir.
NBAD Securities LLC'den Sanyalak Manibhandu'ya göre yatırımcılar, ambargoların ardından tehlikeye giren su ve elektrik stoklarının sağlayıcısı Katar Elektrik ve Su Kurumu'nun pozisyonunu daha güvenli görebilir.
Potansiyel kaybedenler:
Katar'dan her gün 2 milyar küp doğalgazı BAE ve Umman'a taşıyan Abu Dabi merkezli Dolphin Energy de risk altındaki şirketlerden. Boru hattının kapanması, yazın enerji ihtiyacı artan Suudi Arabistan'ı tehlikeye sokabilir.
GIDA
Potansiyel kazananlar:
Katar'ın olası gıda ve su sıkıntısını gidermek için Türkiye ve İran'la görüşmeleri devam ediyor. Bloomberg'e konuşan
"Gıda üreticilerinin paylarında doğacak etki, hangi tip gıdanın talep edileceğine de bağlı" diyen Oyak Yatırım Araştırma Müdürü Toygun Onaran, Bloomberg'e yaptığı açıklamada, mandıra, kümes hayvanları ve et talebinin Banvit, Pınart Et Un ve Pınat Süt'ü olumlu etkileyeceğini söyledi.
Potansiyel kaybedenler:
Türkiye'nin en büyük şekerleme ve atıştırmalık üreticisi Ülker, Mısır'ın bisküvi sektöründe yüzde 11, Suudi Arabistan'da ise yüzde 18 paya sahip. Deniz Yatırım Analisti Behlül Kataş'a göre Körfez'deki "çatlak", operasyonlarını genişletmeyi planlayan şirket etrafında hassasiyet oluşturdu. Ülker'in hisseleri geçen haftadan bugüne yüzde 5 geriledi.
Suudi Arabistan ve BAE, Katar'dan şeker ihracını durdurdu. Bahreyn Arap Şekerleri Co. CEO'su Yves El Mallat'a göre Katar'ın şeker ihtiyacı Hindistan ve Avrupa'dan karşılanacak. Ancak dünyanın en büyük, BAE'nin de tek şeker rafinerisi, Al Khaleej Sugar Co., bu yasaktan olumsuz etkilenebilir.
Gelirinin dörtte birinden fazlasını Körfez ülkelerinden sağlayan, Riyad merkezli süt üreticisi Almarai Co., Katar krizinin başladığı 5 Haziran'da son sekiz ayın en büyük düşüşünü yaşadı.
ULAŞIM
Potansiyel kazananlar:
Birçok ülkenin Katar'a uçuşları durdurmasının ardından Katar Havayolları'nın rakipleri Körfez ve Singapur Havayolları, krizi fırsata çevirecek şirketlerin başında geliyor.
Luftansa, Air France-KLM, Saudia, Melezya, Filipinler ve Kuveyt Havayolları da durumdan olumlu etkilenecek markalar.
Potansiyel kaybedenler:
Dört Arap ülkesine günde 52 sefer gerçekleştiren Katar Havayolları, elbette ki krizin en çok kaybedeni. Frost & Sullivan’a göre şirketin yüzde 30 geliri etkilenebilir.
Katar'a seferlerini durdurduğunu ilk açıklayan havayolu şirketlerinden Etihad ve Emirates, kısa vadede kârlı gözükse de uzun vadede negatif etkiyle karşı karşıya kalabilir. Analistler, Körfez ülkelerine iş seyahatlerinin düşeceğini söylerken, Katar Havayollar da nakit akışını dengelemek için daha fazla indirimli uçuşa yer verebilir. Jeopolitik istikrarsızlık ve kötü tanıtım Körfez ülkelerinin küresel taşıyıcılarının imajını zedeleyebilir.
İNŞAAT
Potansiyel kaybedenler:
Bu yıl gelirinin yüzde 10'unu dağıtan Dubai merkezli inşaat firması Drake & Scull International'ın Katar'da 136 milyon dolarlık projeleri bulunuyor. Şirketin, 2020'ye kadar bitmesi planlanan Doha metrosunda da 90 milyon dolarlık yatırımı var.
Biri 32 katlı lüks bir rezidans olmak üzere Katar'da toplam üç gökdelen projesine sahip Damac Properties Dubai Co.'nun gelirlerinin yüzde 0,5'i, BAE dışından geliyor.
MEDYA VE EĞLENCE
Potansiyel kazananlar:
Geçen yıl gelirinin yüzde 6,6'suını KİK ülkelerinden sağlayan Katarlı telekomünikasyon şirketi Ooredoo QSC, geçen hafta yüzde 6,1 değer kaybetti. Ancak Arqaam Capital'a göre yakın zamandaki satışlar taktiksel bir alış fırsatı olabilir.
Potansiyel kaybedenler:
Katar Yatırım Otoritesi, Dubai merkezli eğlence parkı DXB Entertainment'ın ikinci büyük paydaşı. Mevcut durumun bu şekilde devam etmesiyle şirket, bir süre daha baskı altında kalabilir ve genişleme planları ertelenebilir.
