FIRAT BORA TAŞ
10 02 2017, 16:49 Güncelleme: 19:46
Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) forex piyasasında yaptığı sınırlamaların aracı kurum sektöründeki yankıları devam ediyor.
"Forex dönemi" denilebilecek olan son 4 yılda şube sayısını 2 kat, toplam istihdamını ise yüzde 20 artıran aracı kurum sektöründe yatırımcı profilinin teminat gereksinimini karşılaması için "ortalama" hesap bakiyelerinin 5 kata yakın artması gerekiyor.
2016 yılı 9 aylık bilançolara bakıldığında forex piyasası 413 milyon TL ile sektör gelirlerinin yüzde 38,3'ünü oluşturuyor. İstihdam ve şube sayısında güçlü artışın başladığı 2012 yılında bu oran sadece yüzde 16'ydı. Konunun sektör için önemi ise ilk bakışta bu rakamların gösterdiğinden çok daha yüksek.
13 KURUMUN GELİRLERİNDE FOREX PAYI YÜZDE 100'E YAKIN
SPK'nın kaldıraçlı işlemler olarak tanımladığı forex piyasasında faaliyet gösteren 46 kurumun 15'i toplam gelirinin yüzde 50'sinden fazlasını bu piyasadan elde ediyor. Üstelik ilk 13'ünün gelirlerinde bu pay yüzde 100 veya yüzde 100'e yakın.
Diğer taraftan aracı kurum sektörünün büyük ölçüde işlem karşılıklarından kaynaklandığı belirtilen 15,4 milyar TL kısa vadeli yükümlülüğü bulunuyor. Özkaynaklar 4 milyar TL ve uzun vadeli yükümlülük 772 milyon TL.
YATIRIMCILAR İÇİN 45 GÜNLÜK SÜRE BAŞLADI
SPK, 10 Şubat tarihli tebliğiyle forex işlemlerine 50 bin TL asgari başlangıç teminatı limiti getirip kaldıraç oranını 10:1’e düşürürken var olan açık pozisyonlar için yatırımcılara da 45 gün süre verdi. 45 gün içerisinde kapanmayan pozisyonlar hesabın bulunduğu aracı kurum tarafından res'en kapatılmak zorunda.
TOPLAM TEMİNAT 354 MİLYON DOLAR
Yatırımcı tarafındaki bilanço aracı kurumlarda olduğu gibi kamuya açık değil. Ancak TSPB'nin 2016 yılı 9 aylık dönemi kapsayan verileri 121 bin 564 yatırımcının kaldıraçlı işlem hesabı olduğunu ve bunların yüzde 31'inin işlem yaptığını gösteriyor. Teminat miktarı ise 354 milyon dolar.
ORTALAMA HESAP BAKİYELERİ İSTENENDEN ÇOK UZAK
SPK'nın 50 bin TL işlem koşulu 10 Şubat Merkez Bankası gösterge kurundan yaklaşık 13 bin 500 dolar.
Teminat miktarının teminatlı hesap sayısına oranlandığında ise çıkan rakam 2 bin 912 dolar. İşlem yapan müşteri sayısına oranlandığında 9 bin 385 dolar. Bu rakamlar da yatırımcı profilinin mevcut bakiyeleriyle forex piyasasında kalabilmesi için çok uzak. Kaldı ki 100'e varan kaldıraç oranının da 10'a düşmesi ayrıca ek teminat gerektiriyor.
TOPLAM GELİRİN YÜZDE 42'Sİ ÜÇ KURUMDA
Yatırımcılar işlem hacimleri ve sektörün toplam forex gelirleriyle birleştirdiğinde üç kurumun toplam sektör gelirinin yüzde 42'sini oluşturduğu görülüyor. Bu üç kurum müşteri ile yapılan toplam işlem hacminin de yüzde 18'ine sahip.
Sıralama; GCM Menkul Değerler yüzde 18, İntegral Menkul Değerler yüzde 15, Destek Menkul Değerler yüzde 9. Aynı üç kurum müşteriyle işlem hacminde de yüzde 7 yüzde 6 ve yüzde 5 şeklinde.
PAZAR PAYI SIRALAMASI
TSPB bülteninde toplam gelirlerinin en az üçte ikisini yaratan kurumlar sıralamasında ise en yüksek işlem hacmi payı yüzde 8,9 ile Işık Menkul Değerler'de. Ardından yüzde 7,3 ile Sanko Menkul Değerler, yüzde 6,7 ile Invest AZ ve yüzde 6,5 ile ALB Menkul Değerler geliyor.
Sıralamada forexe yoğunlaşan kurumlar kriterini sağlamasa da Gedik Yatırım'ın yüzde 7,8 İş Yatırım'ın yüzde 6,9 payı bulunuyor. 2016 sonunda faaliyetlerini durduran ATIG Yatırım'ın payı ise yüzde 7,5'ti.
FOREX İŞLEM HACMİ 4 YILDA 9 KAT ARTTI
Müşteriyle yapılan işlem hacimleri toplamın yüzde 18'ini oluştururken aracı kurumların kaldıraçlı işlem hacimlerinin tümü ilk 9 ay sonunda 15,4 trilyon TL. Bu rakam 2011 yılı sonunda 333 milyar TL, 2012 yılı ilk 9 aylık dönem sonunda ise 1,7 milyar TL'deydi. O tarihe göre artış 9 kattan fazla.
9 aylık dönemde 15,4 trilyon TL hacmin 7,8 trilyon TL'si yurtiçi bireysel yatırımcılardan. Bu rakam da 2012 9 ay sonunda 816 milyar TL'ydi. Bu da bireysel yatırımcı işlem hacminin 4 yıla 10 kata yakın arttığını gösteriyor.
ŞUBE SAYISI FOREX DÖNEMİNDE İKİYE KATLANDI
Forex piyasası işlem hacmi artarken bunun genel merkezleri çoğunlukla İstanbul'da bulunan aracı kurumların şube ve irtibat bürosu sayılarına da artış olarak yansıdığı görülüyor.
2012 9 ay sonunda 52 aracı kurumun 167 şubesi ve 68 irtibat bürosu bulunuyordu. 2016'nın ilk 3 ayında şube sayısı 331'e ulaştıktan sonra 9 aylık bilançolara göre yapılan hesaplamada 310'a geriliyor.
İrtibat bürosu sayısı ise söz konusu dönemde 78'e kadar yükseldikten sonra 67'de.
İSTİHDAM YÜZDE 20'DEN FAZLA ARTTI
İstihdamın da aynı şekilde forex gelirlerine paralel arttığı görülüyor. 2012'de 5 bin 258 olan aracı kurum personeli sayısı, işlem lisansı alan kurum sayısının kırılma yaşadığı 2013'te 6 bin 639'a ulaşmış ve 2015'te 6 bin 639'a çıkmıştı. Bu sayı 2016 yılı ilk 9 ay sonunda 6 bin 502'ye geriledi.
Son olarak aracı kurum gelirlerinde forexin payının ne kadar olduğu sorusuna geri dönüldüğünde karşılaşılan tablo şu şekilde:
1) GCM Menkul Değerler yüzde 100
2) IKON Menkul Değerler yüzde 100
3) Reel Kapital Menkul Değerler yüzde 100
4) Saxo Capital Menkul Değerler yüzde 100
5) XTB Menkul Değerler yüzde 100
6) VENBEY Menkul Değerler yüzde 99,98
7) Destek Menkul Değerler yüzde 99,97
8) Işık Menkul Değerler yüzde 99,66
9) Referans Menkul Değerler yüzde 98,76
10) İntegral Menkul Değerler yüzde 98,68
11) Ekspres Menkul Değerler yüzde 98,54
12) Noor Capital Menkul Değerler yüzde 98,10
13) ALB Menkul Değerler yüzde 96,91
14) Invest AZ Menkul Değerler yüzde 84,89
15) Tera Yatırım Menkul Değerler yüzde 65,87
16) Sanko Menkul Değerler yüzde 64,44
15,4 trilyon TL hacimdeki pay sıralaması ise TSPB'nin açıkladığı ilk 10 şöyle:
1) Işık Menkul Değerler yüzde 10
2) Sanko Menkul Değerler yüzde 8
3) GCM Menkul Değerler yüzde 8
4) İş Yatırım Menkul Değerler yüzde 8
5) Invest AZ Menkul Değerler yüzde 8
6) Gedik Yatırım Menkul Değerler yüzde 7
7) Destek Menkul Değerler yüzde 6
8) ATIG Yatırım Menkul Değerler yüzde 5
9) ALB Menkul Değerler yüzde 5
10) A1 Capital Menkul Değerler yüzde 4
KAR ZARAR ORANLARI NE GÖSTERİYOR?
2016 yılı son çeyrek verilerine göre kurum bazında zarar eden yatırımcı oranı ortalaması yüzde 79,67 Aynı dönemde müşteri zarar oranları yüzde 63,38'le yüzde 89,89 arasında değişiyor. Yatırımcı şikayeti oranları ise kurum bazında şikayet sayısının toplama oranı ortalaması yüzde 1'in altında. Kurum bazında en yüksek şikayet oranı yüzde 4,06'ya çıkıyor. 46 kurumun 13'ü hakkında ise şikayet yok.
