BUSINESSHT
10 02 2017, 07:56 Güncelleme: 12:25
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), forex işlemlerine dair yeni bir düzenlemeye gitti. 2016 yılı başında kaldıraç oranlarını yarı yarıya düşüren SPK, bugün Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğ ile başlangıç teminatı olarak asgari 50 bin TL koşulu getirdi.
Bunun yanı sıra pozisyonun ilk açıldığı sırada uygulanacak kaldıraç oranı da 10:1’e düşürüldü. Daha önce bu 100:1'di.
Yeni düzenlemeye uymayan pozisyonların en geç 45 gün içerisinde uymlu hale getirilmesi gerekiyor.
Diğer taraftan tebliğin ikinci fıkrası da SPK'nın kaldıraç oranlarını belirleme yetkisini vurguladı. Tebliğde, "Kurul gerekli gördüğü hallerde bu oranları değiştirme ve varlık bazında kaldıraç oranı belirleme yetkisine sahiptir." ifadesi yer aldı.
Daha önceki ifade şu şekildeydi:
"Kaldıraçlı işlemlerde Türk Lirası, Amerikan Doları, Euro’nun birbirilerine karşı olan değişim oranlarını esas alan varlıklar ile altına dayalı yapılan işlemlerde kaldıraç oranı azami 100:1 olarak uygulanır. Bunlar dışındaki varlıklarda kaldıraç oranı azami 50:1 olarak uygulanır. Kurul gerekli gördüğü hallerde bu oranları değiştirme ve varlık bazında kaldıraç oranı belirleme yetkisine sahiptir.”
YENİ DÜZENLEME MERDİVEN ALTI İŞLEMLERİ ARTIRIR MI?
BloombergHT canlı yayınına katılan Turkish Yatırım Genel Müdürü Berra Doğaner söz konusu düzenlemenin kendilerine sürpriz olduğunu ve daha önce sektörle paylaşılmadığını söyledi.
Düzenlemeyle daha yüksek portföylü yatırımcının çekileceğini çok tahmin etmediğini aktaran Doğaner, kararın iki farklı boyutunu değerlendirdi:
"İlk olarak minimum teminatın 50 bin Türk Lirası'na indirilmesi, küçük yatırımcının Türkiye'de hesap açamaması sonucunu doğuracak. Forex'te teminat koymak için 50 bin lira az bir para değil. Bu durumun getirdiği bir tehdit olacak. Hepimizin en tedirgin olduğu husus bu. Acaba 50 bin liranın altındaki yatırımcı düzeltmesi öncesi olduğu dönemde olduğu gibi, yurtdışındaki merdiven altı şirketlere gider mi? Bu tür şirketler Türkiye'deki faaliyetlerini artırırlar mı? Sermaye Piyasası Kurulu'nun sosyal medya ve internet üzerinden yapılacak pazarlama çalışmalarını artık çok daha fazla takip etmesi ve engellemesi gerekiyor."
Merdiven altı işlemlerin her halükârda kayıp doğurduğunu söyleyen Doğaner "Kaybeden zaten kaybediyor, kazanan da parasını alamıyor" dedi.
İkinci olarak 50 bin liranın üzerindeki yatırımcıyı değerlendiren Doğaner, Kapalı Çarşı'da forex işlemi yapanları örnek vererek bu grubun 10 kaldıraç oranını beğenmeyeceğini söyledi:
"Bu grubun, genellikle yurtdışında bir hesabı mevcut. Eskiden de yurtdışından işlem yapıyorlardı. Ancak SPK düzenlemeleri sonrası, özellikle teminatların Takasbank'ta saklanması nedeniyle işlemlerini Türkiye'de yapmayı tercih ediyorlardı. Büyük oranda yurtdışı işlemlerini durdurmuşlardı. 10 kaldıraç bu gruba düşük geleceği için tekrar yurt dışında işlem yönetimi olabilir."
2016 YILINDAKİ DÜZENLEMEYLE NE DEĞİŞMİŞTİ?
SPK regülasyonunun başladığı 2013 yılından 2016 başına kadar kaldıraç oranı tüm hesaplar için 100:1'di.
14 Ocak 2016'da Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğ ile 20 bin TL altındaki hesaplarda kaldıraç oranı Türk Lirası, Amerikan Doları ve Euro'nun birbirlerine karşı olan değişim oranlarını esas alan varlıklarda azami 50:1, bunların dışındaki varlıklarda azami 25:1'e düşürülmüştü.
Profesyonel yatırımcılar ve 20 bin TL üzerinde hesabı olan müşteriler ise Türk Lirası, Amerikan Doları ve Euro'nun birbirlerine karşı olan değişim oranlarını esas alan varlıklar ile altına dayalı kaldıraçlı işlemlerde 100:1, bunların dışındaki varlıklarda 50:1 olarak azami kaldıraç kullanabilecekti.
Bu tarih itibariyle Sterlin, Japon Yeni, Avustralya Doları gibi major para birimlerinin yer aldığı paritelerde hiçbir koşulda 50:1 üzerinde kaldıraç kullanılamamaya başladı. Ancak 20 bin TL üzerinde hesabı olan müşteriler ve profesyonel yatırımcılar 100:1 kaldıraç kullanabiliyor ve bu da Euro/Dolar, Euro/TL, Dolar/TL ve Altın ile sınırlanıyordu.
BUGÜNKÜ TEBLİĞDE YER ALAN TÜM DETAYLAR
“(1) Kaldıraçlı işlemlerde kaldıraç oranı, işlem yapmak için yatırılan teminat tutarı karşılığında alınabilecek pozisyon tutarını gösteren orandır. Kaldıraçlı işlemlerde pozisyonun ilk açıldığı sırada uygulanacak kaldıraç oranı 10:1’i geçemez.
(2) Kurul gerekli gördüğü hallerde bu oranları değiştirme ve varlık bazında kaldıraç oranı belirleme yetkisine sahiptir.
(3)Kaldıraçlı işlem gerçekleştirebilmek için başlangıç teminat tutarı olarak asgari 50 bin TL veya muadili döviz tutarı hesaba yatırılır.
(4) İşlemlere başlamadan önce veya başladıktan sonra hesaptan nakit çekilmesi veya başka bir kuruma virman yapılması suretiyle başlangıç teminat tutarının 50 bin TL veya muadili döviz tutarının altına düşürülmesi halinde pozisyon açılamaz. İşlemlere başlandıktan sonra zarar edilmesi neticesinde teminat tutarının 50 bin TL veya muadili döviz tutarının altına düşmesi durumunda işlemlere devam edilebilir.
(5) Birinci fıkrada belirlenen esaslar çerçevesinde uygulanacak azami kaldıraç oranları aracı kurumlar ile müşteriler arasında imzalanacak çerçeve sözleşmede belirlenir. Söz konusu oranların daha sonra değiştirilebilmesi için müşterinin yazılı onayı alınır. Aracı kurumlar tarafından tevsik edilebilmesi şartıyla elektronik ortamdaki her türlü araç yoluyla müşteri onayı alınması mümkündür.”
GEÇİCİ MADDE 6 – Bu maddenin yayımı tarihinden önce açılmış olan pozisyonlar için 27 nci maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen kaldıraç oranı ve asgari başlangıç teminat tutarı için 14/1/2016 tarihli ve 29593 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ III-37.1’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (III-37.1.a) hükümleri uygulanmaya devam olunur.
(2) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla aracı kurumlar nezdinde bulunan açık pozisyonlarda uygulanan kaldıraç oranı en geç 45 gün içerisinde 27 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen kaldıraç oranına uyumlu hale getirilir. Bu süre içinde uyum sağlayamayan pozisyonlar aracı kurum tarafından kapatılır.”
