BLOOMBERG NEWS
12 09 2016, 13:03 Güncelleme: 13:47
Cuma'dan bu yana piyasalarda tansiyon bir hayli yükseldi; S&P 500 Haziran'dan bu yana en kötü gününü geçirirken, tahvil ve emtia piyasalarında da sert düşüşler görüldü.
Aslında piyasalar geçtiğimiz yılı görece sakin geçirmiş, nadir görülen bu tip düşüşler de kısa soluklu olmuş ve hızla toparlanmıştı. Ancak ünlü ekonomist Muhammed el-Erian'e göre bu seferki düşüş diğerlerinden farklı olabilir.
Bloomberg'te yayımlanan yazısında el-Erian, bu düşüşün kıza vadeli, geçici bir sarsıntı mı, yoksa daha uzun vadeli bir zayıflığın ilk sinyalleri mi olduğunun yatırımcıların nasıl tepki vereceğini belirlemesi açısından da önemli olduğunu söylüyor.
Eğer bu düşüş geçiciyse yatırımcıların hazır hisseler ucuzlaşmışken alım yapması tavsiye ediliyor. Ancak bazı analistler çok daha temkinli. Onlar hisseler daha da düşmeden satış tavsiye ediyor.
Bu konuda hangi tarafta olduğunuzu asıl belirleyen kriter ise finansal piyasalara verilen likidite desteğinin daha ne kadar devam edeceğini düşündüğünüz. Yani şirketler ve makroekonomik göstergelerin ne kadar iyi olduğunu düşündüğünüz çok da fark etmiyor.
Yani şu anda piyasalar yön veren asıl kuvvet ek likidite desteği iyimserliği veya karamsarlığı oluyor. Bu yüzden de ünlü ekonomiste göre piyasalar yeniden destek için merkez bankalarının kapılarını zorlamaya devam edecek. Ancak el-Erian'a göre, temel göstergelerde toparlanma olmadığı sürece bu stratejisnin başarı potansiyeli her geçen gün biraz daha azalıyor.
İşte el-Erian'ın bu seferki satış dalgasının öncekilerden farklı olduğunu söylemesinin ardında yatan 4 neden:
1) Temel göstergelerin yakın zamanda toparlanması çok zor.
IMF Başkanı Christine Lagarde geçen hafta yaptığı açıklamada küresel büyüme tahminlerini yeniden aşağı yönlü revize edebileceklerini söyledi. Yani dünya ekonomisinin hala kırılgan olduğunu söyleyebiliriz. El-erian'a göre, yapısal ve döngüsel genişleme motorları, merkez bankalarına aşırı bağımlılık gibi bir hayli dengesiz makroekonomik politikalarla destekleniyor. Küresel politikalarda işbirliğinin zayıflaması ve iyi niyetli politikaları etkin bir şekilde uygulama kapasitesindeki gerileme de önümüzdeki süreçte de işlerin daha iyiye gitmesinin zor olduğuna işaret ediyor.
2) Siyaset ve jeopolitik gelişmeler işleri zorlaştırıyor.
Pek çok Batı ülkesindeki siyasi durum ekonomi politikalarının rahatça uygulanmasını zorlaştıracak kadar karmaşık. ABD'de seçimler yaklaştı; İngiltere'nin Brexit sürecinde neler yaşayacağı hala belirsiz; İtalya da kendi AB'den ayrılma referanduma hazırlanıyor; İspanya hükümet kuramıyor; Almanya'da ise Başbakan Angela Merkel yerel seçimlerde büyük bir hezimet yaşadı.
Kuzey Kore'de yaşanan gelişmeler, Orta Doğu'da devam eden kaos ve artan terör saldırıları da belirsizliği iyice artırıyor.
3) Eskiden bu durumlarda kullanılan antidotlar eskisi kadar etkili olmuyor.
Bu ekonomik, siyasi ve jeopolitik gelişmelerin hiçbiri aslında yeni değil ve bugüne kadar tüm bunları göz ardı ederek yatırım yapanlar kazandı.
Ancak bunun nedeni hisse değerlemelerinin çok ucuz olması değildi. Çünkü aslında çok ucuz değiller. Asıl neden özellikle şirketlerin hisse geri alımları ve merkez bankalarının büyük varlık alımı programları gibi likidite enjeksiyonları sayesinde bu sıkıntıların üstünün kapatılmasıydı.
Bu likidite desteğinin yarattığı piyasa talebi sadece varlıkların fiyatlarını da artırmadı. Oynaklığı azaltarak risk iştahının da yükselmesini sağladı.
El-erian'a göre, kendisi gibi hisselerin temel göstergelerin üzerinde değerlemesinin aşırı etkileri hakkında endişelenenler "likiditenin domine edici etkisi"nin değiştiğini, hatta muhtemelen azalıyor olabileceğini düşünmeye başladı.
Bu konuda en büyük tartışma geleneksel olmayan para politikalarının etrafında dönüyor. Bazıları bu politikaların yeterince etkili olmadığını söylüyordu. Şimdi ise etkili olmadıkları gibi zararlı olduklarına dair yaklaşımlar öne çıkmaya başladı. Özellikle aşırı düşük ya da negatif faiz uygulamasının yarattığı sonuçlar, piyasaların normal işleyemez hale gelmesi, artan finansal istikrarsızlık riskleri ve merkez bankalarının siyasi müdahaleler karşısında zaaflarının artması bu değişimde etkili oldu.
Bu yaklaşım merkez bankalarının da yeni önlemler alma konusunda daha isteksiz hale gelmesine yol açıyor. Özellikle Avrupa Merkez Bankası'nın ek tedbirlerini açıklaması bunun en büyük örneklerinden biri oldu. Boston Fed Başkanı Eric Rosengren'in açıklamaları da piyasanın faiz artırımı ihtimalini çok küçümsediğinin altını çiziyordu.
4) Özel antidotlar da artık daha az etkili olabilir.
Goldman Sachs verilerine göre, 2012-2015 yılları arasında ABD hisselerinde yapılan 1,7 milyar dolarlık geri alım gibi uygulamalar hisselere önemli nakit desteği sağladı. Düzenli olarak artan temettüler de yatırımcıları destekledi.
Ancak hem hisse geri alım hızında hem de temettülerde görülen yavaşlama şirket hamlelerinden gelen desteğinde zayıflayacağını gösteriyor. Faizlerdeki yükseliş ve artan belirsizlikler de şirketlerin farklı finansala hamleler atma konusundaki iştahını azaltabilir.
