BUSINESSHT
10 06 2016, 09:41 Güncelleme: 16:55
Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 4,8 ile beklentilerin üzerinde büyüse de; ekonomistler iç talep ve kamu harcamalarının etkisinde kaydedilen hızın ekonominin geneli açısından sağlıksız bir görünüme işarat olduğu konusunda uyarıyor.
TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH), 2016 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,8’lik artışla 31 milyar 679 milyon lira oldu. Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi büyümenin yüzde 4,4 olarak gerçeklemesiydi.
HSBC Portföy Yönetimi Stratejisti İbrahim Aksoy, "Birinci çeyrek büyüme verileri, özel yatırımlar ve kredi büyümesi zayıf seyrederken ekonominin özel tüketimin desteğiyle iyi bir hızda büyüdüğüne işaret ediyor. İlk çeyrek büyüme rakamı kuvvetli olsa da net dış talebin büyümeye katkısının 2015 son çeyrekte pozitif gerçekleştikten sonra yeniden negatife dönmesi de büyümenin kompozisyonun sağlıklı olmadığına işaret ediyor" dedi.
TSKB Başekonomisti Gündüz Fındıkçıoğlu da verilerin beklentiler paralel olduğunu, ancak alt kalemlerin kamunun büyümeyi sürüklemeye devam ettiğini gösterdiğini söyledi. "Bu sene büyüme iç talebe bağlı olacak, başka türlü olmasına imkan yok" diyen Fındıkçıoğlu, inşaatın da güçlü kalmaya devam ettiğini belirtti.
SURİYELİ VE ASGARİ ÜCRET ETKİSİ
Ekonomistlere göre, ilk yarıda iç talebi artıran faktörlerin başında ise 3 milyon sınırına yaklaşan Suriyeliler ve asgari ücret artışı dahil olmak üzere seçim vaatleri geliyor.
Oyak Yatırım Başekonomisti Mehmet Besimoğlu, "Tamamen iç taleple gerçekleşen bir büyüme, net dış talep ise büyümeyi aşağı çekiyor. İç talepte tetikleyen etkenler arasında artan Suriyeli nüfusunun ekonomiye genel etkisi ve AKP'nin seçim öncesi vaatleri yer alıyor. Özellikle kamu maaş artışları ve asgari ücrette yapılan yüzde 30 zam artan gelirlerin, harcamalara etkisinin iç tüketime yansıdığını gösteriyor" dedi.
Reuters'a değerlendirmelerde bulunan Besimoğlu, "Güvenlik endişelerinin ve Rusya'nın turizm sektörüne ve ihracata negatif etkileri yılın genelinde büyümenin ilk çeyrekten biraz daha yavaşlamasına neden olacak yine de beklentilerden iyi bir trend gösteren ilk çeyrek verileri ardından yıl sonu beklentimizi yüzde 3'ten 3,5'e revize ediyoruz" dedi.
Hükümetin 1 Kasım seçimlerine dair taahhütleri arasında yer alan net asgari ücretin yüzde 30 artışla 1,300 liraya çıkarılması, tüm işçi ve Bağ-Kur emeklilerine yıllık ilave 1,200 TL verilmesi, esnafın emekli aylıklarından yapılan SGK destek primi kesintisinin tamamen kaldırılması gibi etkenler harcanabilir geliri artırıcı etki yaratan ana etkenler olarak ön plana çıkıyor.
HÜKÜMET UMUTLU
Ekonomistlerden gelen temkinli yorumlara rağmen, hükümet kanadı daha iyimser.
Hükümetin 11 Ocak'ta açıkladığı 2016-2018 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program'da (OVP) siyasi belirsizliğin azalması, özel sektör yatırımlarının artması, gelirler politikasıyla yurtiçi talebin canlanması ve dış talebin büyümesiyle 2016'da yüzde 4,5 büyüme öngörülmüştü.
Art arda açıklamalarda bulunan bakanlar jeopolitik gerginliklere, dış ticaretteki sorunlara karşın yatırımları destekleyecek gerekli düzenlemelerle bu hedefe ulaşılacağından emin bir tablo çiziyor.
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek birinci çeyreğe ilişkin verilerin güçlü büyüme performansının sürdürüldüğünü gösterdiğini, Türkiye'nin yüksek gelirli ülkeler arasında yer alma hedefine ulaşmak için reformları kararlılıkla uygulamaya devam edeceğini belirtti.
Maliye Bakanı Naci Ağbal da veri sonrası yaptığı yazılı açıklamada, "Türkiye ekonomisi 2016 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4.8 büyüyerek son dönemde yakaladığı güçlü momentumu devam ettirmiştir. Bu performans; bölgemizde artan jeopolitik gerginliklere, dış ticaretteki sorunlara ve küresel finansal piyasalardaki dalgalanmaya rağmen elde edilmiştir" dedi ve ekledi:
"İlk çeyrekte büyümeye, 5,9 puanlık katkı ile nihai iç talep kaynaklı olmuştur. Net ihracat ise son dönemde yaşanan sorunlara bağlı olarak büyümeye 1,5 puan negatif katkıda bulundu. Önümüzdeki dönemde de ekonominin büyüme performansını geliştirecek ve özellikle yatırımları destekleyecek reform niteliğindeki gerekli düzenlemeleri hayata geçireceğiz."
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci de Türkiye'nin Orta Vadeli Program'da 2016 için öngörülen yüzde 4.5'lik büyümeyi yakalayabilecek, hatta üstüne çıkabilecek potansiyele sahip olduğunu belirterek, ihracatı artıracak gereksiz ithalatı ise önleyecek tedbirlerle net ihracatın büyümeye pozitif katkı vermesini sağlayacaklarını söyledi.
Veri sonrası yaptığı yazılı açıklamada Zeybekci, ihracatın reel olarak yüzde 2,4 artmış olmasına rağmen ithalatın yüzde 7,5 artış göstermesi sebebiyle net ihracatın büyümeye negatif katkı verdiğini söyleyerek, "Önümüzdeki dönemde uygulayacağımız ihracatı sürekli ve istikrarlı bir şekilde artıracak, gereksiz ithalatı ise önleyecek tedbirlerle net ihracatın büyümeye pozitif katkı vermesini sağlayacağız" dedi.
Garanti Yatırım Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, iç talebin geçen yılın son çeyreğinden daha yüksek geldiğini, dış talebin ise pozitiften negatife döndüğünü belirterek, "Reel ücret artışlarının ekonomiyi destekleyen faktör olmaya devam ettiğini görüyoruz. Temel hikaye aynı: Hanehalkı tüketimi sayesinde büyüyoruz. Yatırım tarafı ise yine negatif... Bu verinin ardından piyasada ortalama yüzde 3.5 olan 2016 yıllık GSYH artış beklentilerinin yüzde 4'lere revize edilmesi olası."
Piri Reis Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kaya Ardıç ise rakamın hala potansiyelin biraz altında olduğunu belirtti.
Sanayi üretimi ve GSYH arasındaki sıkı korelasyonu hatırlatan Ardıç "Yüzde 4,8'lik büyümenin, potansiyel büyüme oranımız yüzde 4,9-5'in hala biraz altında olduğu ve bunun sadece ilk çeyrek rakamı olduğu unutulmamalı. Çünkü Nisan ve Mayıs verilerinde sanayi üretiminde düşüş gözlendi" değerlendirmesini yaptı.
TOBB Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat da büyüme verisinin güçlü olduğunu ancak ikinci çeyrekte daha farklı bir senaryonun gündeme gelebileceğini kaydetti. Yurtiçi tüketimde ciddi artış olduğunu belirten Murat, "Yüzde 4,4'lük büyüme beklentisinin nedenlerinden biri sanayi sektörünün ilk çeyrekteki ciddi performansıydı. Geçen yılın ilk çeyreğinde net ihracatın katkısı negatifti. Sanayi sektörünün katkısı da negatifti, oradan gelen bir baz etkisi de var. Ama genel olarak ilk çeyreğe baktığımızda yine tüketim odaklı, kamu harcamalarının arttığı bir büyüme görüyoruz. Veri son derece güçlü veri olarak önümüzde çıkıyor, ancak ikinci çeyrekten itibaren farklı bir senaryo konuşabiliriz. İkinci çeyrekte tüketimin ve ihracatın ne şekilde devam edeceği konusunda başka bir hikayeye sahip olacağız" diye konuştu.
