GÖKHAN ŞEN*
09 03 2016, 15:01 Güncelleme: 15:04
Piyasalar için siyaset vazgeçilmez bir alandır. Ekonomideki gizli elin bir gün birileri tarafından tutulacağını da yeniden dağıtım politikaları ile bazı sektörlerin öne çıkacağını da bilir piyasa. Bir sabah kalktığınızda elinizdeki varlığın tabi olduğu vergi politikası değişebilir. Sistemin daha açık olduğu ve önden iletişim kurma yollarının sağlamlaştırılmış olduğu ülkelerde çokça sürpriz olmaz. Ancak yine makro politikaları partiler belirler, merkez bankaları değil. Bu yüzden izlenir siyaset.
ABD başkanlık adaylığı seçimleri sürüyor. Piyasalar bugünden fiyatlama yapmak istemiyorlar keza sonbahara aylar var. Üstelik sonucu kestirmek de oldukça güç. Kestirseniz bile, uzun vadeli bir pozisyonunuz yoksa eğer sizin sonucunuz realize olana kadar birileri sürekli farklı düşünür; bu da dalgalanma ve elinizdeki kıymetin fiyatının sallanması demektir. Yine de sonuç önemli olacak. Olacak çünkü adaylar bambaşka şarkılar söylüyorlar.
Cumhuriyetçiler'in adayı Trump dış politika ve ekonomi konusunda oldukça fazla belirsizlik yaratırken, Clinton ise tipik bir Obama sonrası devam yolu portresi çizmiyor. Adayların yarattıkları belirsizlikler bir yana, bu belirsizlikler dahi birbirinden çok uzak galaksilerdeler. Bir yatırımcı için fiyatlaması neredeyse imkansız bir ortam var. Ta ki iki aday kalana ve onlar da başkanlık için kampanyalarını yapana kadar.
KİM BÖCEĞE İSMİNİ VERECEK: TRUMP CEPHESİ
Taksonomi, organizmaları tanımlayan, onları isimlendiren ve sınıflandıran bilimin adı. Hayvanları, bitkileri ve diğer mikro canlıları birbirinden ayrıştıran bu bilim 'anlama' yolunda diğer disiplinlere ışık tutuyor. Quentin Wheeler de bu bilimi icra edenlerden biri. Onu diğerlerinden ayıran özellik, sınıflandırma yaparken rastladığı yeni türlere verdiği isimler. Örneğin, 2005 yılında bulduğu üç yeni balçık kalıp böceğine verdiği isimler Donald Rumsfeld, Dich Cheney ve George W. Bush. Daha sonra Bush'tan bu onura layık görüldüğü için bir de teşekkür telefonu aldığını söylüyor Bay Wheeler. Yani yolun sonunda yeni bir türe ismini vermek de var.
Bu uğurda yarış kıyasıya devam ediyor. Dün yapılan seçimlerde ise saflar iyiden iyiye belirlenmeye başladı. Cumhuriyetçiler'de Trump açık ara önde gidiyor. Michigan ve Mississippi eyaletlerindeki yoklamalarda %40 ve %48 civarında oy alan aday en yakın rakipleri olan Ohio Belediye Başkanı Kasich ve Texas Senatörü Cruz'a Michigan'da 10 puandan fazla fark attı. Mississippi'de ise fark 12 puandan fazla gibi görünüyor. İkinci, %36 toplayabilen Cruz olurken Kasich 9 ve Rubio 5 puan aldılar.
2012 Cumhuriyetçi Başkan Adayı Mitt Romney tarafından ağır bir kampanyaya konu edilen ve doğrudan hedef alınan Trump pek de etkilenmişe benzemiyor. Kendisinin başkan olamayacağı konusundaki yorumlara ise 'istersem, herkesten daha başkan olabilirim' şeklinde bir yanıt üretti. Parti içindeki tüm unsurları kendi etrafında toplanmaya ve Clinton'a karşı durmaya çağıran adayın kendini konumlandırdığı pozisyon artık aday adayından adaya terfi etmiş durumda. Rubio ise havlu atmaya yaklaşsa da kampanyasına devam ediyor gibi gözüküyor. Kasich'in de benzer bir pozisyonda olduğunu söylemek mümkün.
CLINTON CEPHESİ VE ANKETLER
Demokratlar'ın iki önemli teması var. İlki, ekonomik krizden ülkeyi çıkaran başarılı Obama yönetiminin devamı olmak. Diğeri ise yarım kalan dış politika konularında bir perspektif sunmak. Clinton iki konuda da yüksek bir tatmin sergilemese de Trump karşıtlığından beslenecek gibi görünüyor. Diğer yandan, Sanders karşısında beklenen ölçüdeki üstünlüğü de kuramıyor. Her ne kadar süper delegelerden parti liderlerine kadar birçok kilit noktayı ele geçirdiyse de Hillary Clinton'un potansiyeline ulaşmadığı görüşü hakim. Belki bu görüşü doğuran anketlerin güvenilmez oluşudur; bunu göreceğiz.
Gelişmiş ülkelerden örnek vermek gerekirse, İskoç ayrılık oylaması sırasında yaşanan ve yaklaşık 10 puanı bulan yanılgılar sonrasında anketlerin güvenilmez olabilecekleri ve kamuoyunu yanıltıcı şekiller alabildikleri deneyimlenmişti. ABD'deki eyalet seçimleri sonuçları da benzer bir tabloyu her seferinde yeniden ortaya çıkarıyor. Eyaletler bazında yanılgıların normal olduğunu savunanlar olduğu kadar ulus çapında da bunun değişmeyeceği yönünde sıkça yorum görüyoruz. Tüm bu tartışmalar sonuçlar belli olmadan en azından bir parça itidalli olmayı gerektiriyor. Daha doğru bir ifade ile, bahislerin oranını düşük tutmalı diyebiliriz.
DAKİKA VE SKOR
Adayların farkı artırmaları için yeni fırsatlar bu hafta Ohio ve Florida'da gelecek. Her eyalette yapılan oylama sonucunda adaylar yüzdelerine göre oy kazanıyorlar. Daha sonra o oylar kendilerini parti adaylığı konumuna taşıyor. Son duruma göre Trump 384 delege kazanmış durumda. Trump'u 300 delege ile Cruz ve 151 ile Rubio izliyor. Kasich ise 37 ile en sonda.
Demokratlarda ise durum biraz daha ezici. Clinton 1.134 ile yola devam ederken Sanders 499'da. Buna rağmen politika analiz edenlerin tatmin olmamaları hanımefendi adına olumlu yoksa olumsuz mu karar sizin olsun.
Cumhuriyetçi aday adaylarının ipi göğüslemeleri için 1.237 delege yeterli iken Demokratlarda bu sayı 2.383.
Hikayenin final sahnesinde Clinton ve Trump kalacakmış gibi görünüyor. Bunu sağlamak için -Trump'a fayda sağlamamak için- Michael Bloomberg'in de yarıştan çekildiğini gördük. Bu finale kadar hangi adayın ne kadar güçleneceği ise filmin sonunu belirleyecek. Trump yara alsa da filmin sonunu getirebilecek gibi görünürken, Clinton ise daha az çizikle sönük bir finale gidiyor görüntüsünde. Dünya ekonomisi için önemli olacak seçimde henüz görüntü net değil. Sadece eski filmlerin senaryolarından edinilen tecrübe ile yapılan tahminler havada uçuşuyor.
---
*BloombergHT Ekonomi Koordinatörü
