ABDURRAHMAN YILDIRIM - HABERTÜRK
05 10 2015, 06:20 Güncelleme: 06:29
Cari açık azaldığına, siyasi riskler seçimin yapılması ve hükümetin kurulmasıyla düşeceğine, TL’nin değer kaybı ithalatın önünü kestiğine göre, Türkiye’de doların yükselişi olgunlaşmış demektir. Seçim sonrası ekonominin yol haritasının ortaya konulmasıyla kurun kontrol altına alınması kolaylaşır ve doların hızlı çıkışı son bulabilir
Amerika’nın aralık ayında faiz artırımı için her şey hazırken, cuma günkü eylül ayı tarım dışı istihdam verisi pişmiş aşa su kattı. Eylülde beklentiden 60 bin kişilik daha az istihdam yaratıldı ve 142 bine inildi. Veriye neresinden bakarsanız bakın net bir kötüye kırılma var.
Üstelik eylül ayındaki kötüleşmenin yanında önceki aylara ait istihdam rakamları 59 bin azaltıldı. Eylüldeki düşüş yeterli gelmiyorsa geçmiş aylar istihdamı bir o kadar azaltıldı. Komplo teorisi yazsan ancak bu kadar olur. Ancak insanın aklına da gelmiyor değil. Komplo teorisini bir yana bırakalım,demek ki temmuz ve ağustos ayındaki Çin şokunun arkasından eylül ayında ABD’de istihdam piyasasında keskin bir kötüleşme ortaya çıktı.
Verinin ardından artık ekim ayı toplantısında FED’in faizi artırmaya başlaması tamamıyla suya düştü. Aralık ayı çok güçlü bir olasılıkken önemli ölçüde zayıfladı ve ihtimali yüzde 28’e indi.
-Faiz artırımının veriye bağlı olarak ertelenmesi, küresel likidite bolluğundan yararlanan gelişmekte olan ekonomilere zaman kazandırmaya devam eder. Bunun da en çok yarayacağı ülkelerden biri Türkiye.
-Nitekim bunun ilk pozitif etkisini dolar/TL’nin 3’ün altına düşmesiyle gördük. 3.0750’ye kadar çıkan dolar cuma gününü 2.9896’dan kapadı. Birkaç gün içinde dolar yüzde 2.8 düştü. Geçen hafta döviz sepeti de TL karşısında yüzde 1.8 geriledi.
-Doların yurtiçinde düşmesinde dünyadaki gevşemesi etkili. Önceki haftayı 96.269’dan bitiren Dolar Endeksi cuma gününü 95.830’dan kapattı. Euro/ dolar paritesi de cuma günü veri açıklandıktan sonra bir tık artışla 1.13’ün üzerine attı kendini. Gelişmeler kısa vadeli de olsa Euro’nun değerlenmesinden yana.
-Siyasi belirsizlik de giderek azalıyor. Anketlerin ortalamalarına göre 7 Haziran’dan pek farklı bir sonuç ortaya çıkmayabilir. Piyasalar da koalisyon fikrine alıştı gibi. Hafta sonu partisinin seçim bildirgesini açıklayan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, HDP dışındaki partilerle koalisyona açık olduklarını ifade etti. 1 Kasım seçiminden tek parti iktidarı çıkmasa bile, hükümetin kurulamaması gibi bir durum söz konusu olmayacak. Bu da siyasi belirginliği artıran bir faktör, seçimin ve seçim sonrasının fiyatlandığı son haftalara da geldik zaten.
-Türkiye’yi negatif ayrıştıran nedenlerin başında cari açık ve dış kaynak gereksiniminin yüksekliği geliyor. Ağustos ayı ithalatı yüzde 18’lik azalmayla 20 milyardan 15 milyar dolara indi. İthalat eylülde de yüzde 25 düşecek ve 15 milyar dolar civarında olacak. Kur şoku, tek başına ihracatı şimdilik artırmaya yetmedi ama ithalatı keskin bir şekilde düşürdü. Buna bağlı cari açık ve dış kaynak ihtiyacı azalacak. Böyle bir sürecin döviz kurunun üzerindeki baskıyı azaltıcı etki yapacağı da açık.
-Cari açık azaldığına ve kur şokunun etkisiyle daha da azalacağına, siyasi riskler seçimin yapılması ve hükümetin kurulmasıyla düşeceğine, TL’nin değer kaybı ithalatın önünü kesecek düzeye vardığına ve 5’inci yılını doldurduğuna göre, Türkiye’de döviz kurunun yükselişi olgunlaşmışdemektir. Seçim sonrası ekonominin yol haritasının ortaya konulmasıyla kurun kontrol altına alınması kolaylaşır ve doların hızlı çıkışı son bulur. Siyasi istikrar sağlanamadığı gibi, bir de etkili bir ekonomi programı ortaya konulamazsa doların yükselişinde yeni perde aralanır.
