BUSINESSHT
01 08 2015, 11:24 Güncelleme: 11:29
Finansal kriz sonrasında en parlak günlerini yaşayan gelişmekte olan ülkeler için işler pek iyi gitmiyor.
Büyümede yavaşlama, para birimlerindeki zayıflık, artan işsizlik sıkıntılarından sadece bir kaçı.
Avrupa Merkez Bankası (AMB) da son yayınlanan bülteninde gelişmere olan ülkelerde görülen ekonomik yavaşlamanın nedenlerine ilişkin kısa bir rapor yayınladı.
AMB'nin tahminlerine göre, 2010 yılında yüzde 7'nin üzerinde olan gelişmekte olan ülkelerin ortalama büyümesinin bu yıl sonunda yüzde 4'e düşmesi bekleniyor. Ayrıca bu yavaşlama dalgası da hemen hemen tüm gelişen ülkeleri etkisi altına almış durumda: En büyük 23 gelişen ekonominin 21'inde geçtiğimiz üç yılın ortalama büyümesi küresel kriz öncesinden daha düşük.
İşte AMB'ye göre bu yavaşlamanın sebepleri:
1) YAPISAL NEDENLER
Güçlü sermaye birikimi, üretim kazanımları ve uygun demografik trendler sayesinde kriz öncesi dönemde gelişen ekonomilerin büyüme potansiyelleri yüksek seviyelere ulaşmıştı. Ancak daha sonra bu potansiyel yavaşlamaya başladı.
Bunun sebepleri ise ülkeden ülkeye değişiyor. Çin'de yıllar süren güçlü yatırımlar, sermaye birikiminin azalması, fazla kapasite oluşması ve kaynakların yanlış kullanımıyla sonuçlandı. Bu da üretkenlik üzerindeki baskıyı artırdı. Ayırca çalışan nüfus da 2011'den bu yana azalıyor.
Rusya'da düşük enerji fiayatları ve yaptırımlar yatırımlara ve büyümeye darbe vurdu. Altyapı sıkıntıları ve zayıf iş yapma ortamı da ülkeden sermaye çıkışlarını tetikliyor.
Brezilya'da da emtia fiyatlarındaki düşüş ihracat gelirlerini önemli oranda azalttı. Ayrıca atyapı yatırımı düzenlemeleri ve sınırlı yapısal reformlar da düşük verimliliğe yol açarak büyüme üzerindeki baskıları artırdı.
Hindistan'da ise yeni gelen hükümetin attığı adımlar ülkenin büyüme üzerindeki aşağı yönlü faktörlere karşı daha dirençli olmasını sağladı.
2) DÖNEMSEL NEDENLER
Ticaret
Küresel finans krizi sonrasında gelişmiş ülkelerde görülen büyüme yavaşlığının küresel ticareti de yavaşlatması gelişmekte olan ülkelerdeki ekonomik aktivite üzerinde olumsuz etki yarattı.
Yakın zamanda ham fiyatlarında görülen düşüş de pek çok ihracatçı ülkeyi olumsuz etkiledi. Ancak özellikle enerji ve sanayi ürünleri konusunda ithalata bağımlı diğer gelişen ekonomiler üzerinde etkisi olumlu oldu.
Sıkılaşma
Kriz sonrası politikalarda görülen gevşeme pek çok gelişen ekonomiye büyük destek sağlamıştı. Çin'deki yatırım harcalamalarındaki güçlü büyümenin de etkisiyle hem mali politikalar hem de para politikalarında gevşek bir seyir izlenmişti.
Ancak yakın zamanda artan enflasyon baskıları ve para birimlerinde görülen düşüşe karşı bazı merkez bankaları faizleri yükseltmek zorunda kaldılar. Aynı şekilde mali politikalarda da sıkılşam eğilimi arttı.
Fed faiz artırımı
ABD para politikasında beklenen sıkılaşma küresel finansman ortamını etkileyerek gelişmekte olan ülkelerin ekonomi görünümündeki riskleri de artırması bekleniyor. Geçmişte de ABD'deki sıkılaşma ve dolardaki güçlenme gelişmekte olan ülkelerde kargaşa yaratmıştı. Ancak geçmişe göre pek çok ülke daha güçlü makroekonomik yapıya ve daha esnek faiz rejimlerine sahip. Fakat 2013 yılında Fed normalleşme sürecini başlattığını açıkladığında gelişen piyasa varlıklarında hızlı bir çıkış dalgası görülmüştü. Küresel finansman şartlarında beklenen kötüleşme özellikle yüksek dolar borcu olan ve dış kırılganlıkları yüksek ülkelerde riskleri artırabilir.
