ISOBEL FINKEL VE CONSTANTINE COURCOULAS- BLOOMBERG NEWS
07 04 2015, 09:46 Güncelleme: 10:16
Lira'daki düşüşün 2008’den bu yana görülen en kötü seviyelere ulaşmasıyla Türk şirketlerin artan borç maliyetleri, hükümetin seçimlerden önce ekonomiyi canlandırma çabalarının başarılı olmasını önemli ölçüde zorlaştıracak gibi gözüküyor.
Para birimi, yıl başında Bloomberg anketine katılan tüm analistlerin tahminin üzerinde zayıflayarak 1 Ocak’tan bu yana dolar karşısında yüzde 8.8 düştü. Finans dışı şirketlerin önümüzdeki 12 ay içinde vadesi gelen borçları 89 milyon doları buldu. Renaissance Capital ve GlobalSource Partners’a göre bu şirketlerin yükümlülüklerini yerine getirebilmek için yatırımlarını kısmaktan başka pek şansı yok.
GlobalSource’un Türkiye’den Ekonomist Murat Üçer, “Kimse pek çok şirketin bu borçlardan olumsuz etkilendiğini inkâr edemez. Bazı şirketlerin liradaki kötüleşmenin etkisini hafifletecek döviz gelirleri olsa da, bazıları ciddi sorun yaşıyor” diyor.
Konutder Başkanı Ömer Faruk Çelik de liradaki bozulmanın inşaat şirketlerinin karlarını önemli ölçüde sınırladığını ve bazı şirketlerin büyük ölçekli projelerini askıya aldığını, çünkü tüketicilerin de satın almak için kurdaki oynaklığın bitmesini beklediğini söylüyor.
Harcamalardaki düşüş, son altı yılın en büyük daralmasını yaşayan sanayi üretimini etkilemeye başladı bile. Liranın hane halkı harcama gününü zayıflatmasıyla tüketici güveni de büyük darbe aldı. Bu durum, 13 yıllık iktidarını uzatmak isteyen AK Parti hükümetinin seçimlere iki ay kala ekonomiyi güçlendirme çabalarının başarılı olmasını çok daha zor bir hale getiriyor.
DAHA ZAYIF LİRA
Merkez Bankası verilerine göre, Türkiye’deki finans dışı şirketlerin net dış borcu geçtiğimiz dört yıl içerisinden neredeyse iki katına çıkarak Ocak ayında 177 milyar dolar oldu.
Lira ise Brezilya reali ve Bulgar levasından sonra 2015’de en çok değer kaybeden gelişmekte olan ülke para birimi oldu. Önümüzdeki üç ayda lira için fiyat oynaklık tahminleri ise Avrupa ve Afrika bölgesinde en yüksek üçüncü.
Deniz Yatırım ekonomisti Özlem Derici, “Siparişlerde, istihdamda ve dış talepte herhangi bir iyileşme işareti görmüyoruz. Kurdaki oynaklık devam ettikçe ekonomik göstergeler düşmeye devam edecek” dedi ve ekledi: “Ancak kurun 2.55 civarında dengelendiğini görürsek, yatırımlarda da bir canlanma görebiliriz.”
YAVAŞLAYAN BÜYÜME
Geçtiğimiz iki hafta içerisinde, Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin Türkiye için birinci çeyrek büyüme beklentilerini düşürmesiyle, tahminlerin ortalaması 0.8 puan düşerek yüzde 3.1 oldu.
Moody’s de 25 Mart’ta yayınladığı bir raporda bankalar için de olumsuz bir tablo çizdi. Rapora göre, ülkedeki bankaların sorunlu kredi oranı, 2014 sonunda yüzde 3’ten azken önümüzdeki 12 ile 18 ay arasındaki dönemde yüzde 4’e kadar yükselebilir.
Bir yandan da seçim öncesinde büyümeyi arttırmak isteyen Başbakan Ahmet Davutoğlu, geçen hafta 7.5-milyar liralık teşvik paketi açıkladı ve bu adımların Türkiye’nin geçen yılki yüzde 2.9’luk büyümenin üzerinde bir büyüme yakalamasına yardım edeceğini söyledi.
Dubai merkezli bir kredi analisti Apostolos Bantis, “Bence hala var olan kredilerin ödenmesi yönetilebilir seviyede. Belki sayısı başta inşaat şirketleri olmak üzere bazı küçük şirketler baskıyı hissedecekler, ancak büyük şirketler için endişe edilecek bir durum yok” diyor.
YATIRIM KESİNTİLERİ
Ancak Bloomberg anketine katılan ekonomistler, 2004’ten bu yana ortalama yüzde 5 büyüyen 82 milyon nüfuslu ülkenin bu yıl yüzde 3.45 civarında büyüyeceğini tahmin ediyor. Eğer ankete katılanlar haklı çıkarsa, yatırımların da kısılmasının etkisiyle Türkiye bu yıl için yüzde 4’lük büyüme hedefini yakalayamamış olacak.
Renaissance Capital’ın Türkiye araştırmaları bölümü başkanı Mike Harris, “Türk şirketlerin kurdaki keskin düşüşe cevabı işten çıkarma ve yatırım kesintileri oldu. Tekil olarak bakıldığında bu önlemler onları ayakta tutabilir, ancak resmin bütününe bakıldığında bu maliyet düşürme refleksi resesyonu tetikleyebilir” diyor.
