BARIŞ BALCI
19 03 2015, 09:55 Güncelleme: 17.11.2016, 10:45
Tarihler 16 Aralık 2014’ü gösterdiğinde dünya ekonomi gündemine petrol fiyatlarındaki düşüş vardı. Aynı tarihte kredi derecelendirme kuruluşu Fitch düşen petrol fiyatlarının gelişen ülkelerdeki enflasyonist baskıyı azaltacağını belirterek Türkiye ve Hindistan’ın bu fiyatlardan en çok avantaj sağlayacak iki ülke olacağını belirtti. Ancak gelişmeler iki ülkeyi farklı yönlere savurdu.
16 Aralık 2014’ten 18 Mart 2015 kapanışına kadar Hint Rupisi dolara karşı yüzde 1.4 değer kazanarak dolar karşısında değer kazanabilen ender para birimlerinden oldu. TL ise dolara karşı aynı sürede yüzde 11 değer kaybetti. Hint borsası Sensex aynı sürede yerel para birimi cinsinden yüzde 7,65, dolar cinsinden ise yüzde 10,16 değer kazanırken, BIST 100 yerel para cinsinden yüzde 0,95 getiri sağladı ve dolar cinsinden yüzde 9,07 kaybettirdi.
Peki geçen 4 ay içinde ne oldu da bu tablo ortaya çıktı? Bu soruyu son 2 yılda iki ülkeyi de bizzat ziyaret eden eski Goldman Sachs başekonomisti ve BRIC, MINT gibi kavramların mucidi Jim O’Neill Business HT’ye yanıtladı.
Jim O’Neill’a göre bu tablonun ortaya çıkması bu sürede Türkiye’nin yapısal reform konusunda hiç işaret vermemesi rol oynadı. O’Neill reform ve kurumların bağımsızlığı konusunda gelişen ülkelerden Hindistan ve Endonezya’nın iyi bir sınav verdiğini belirtirken “Türkiye diğer kurumların bağımsızlığına müdahale konusunda artan işaretlerle geriye doğru gitti. Bu açıdan Hindistan ile ve bir derece Endonezya ile gösterdiği tezatlık çok açık” diye konuştu.
‘TÜRKİYE NİJERYA’YA BENZEME RİSKİYLE KARŞI KARŞIYA KALDI’
Fed’in faiz artırma sürecinde özellikle kurumların bağımsızlığının çok önemli olduğunu vurgulayan O’Neill hükümet-merkez bankası ilişkilerinin önemine dikkat çekti. O’Neill “Fed’in faiz artırma sürecinde hükümet-merkez bankası ilişkisi çok önemli. Merkez Bankası bağımsızlığı, Merkez Bankası’nın kendisinden bile uzun vadede daha çok yardımcı olur. Nijerya’ya bakın. Bir sene önce Merkez Bankası başkanını, söylediklerini beğenmedikleri için görevden aldılar. Bu çok maliyetli bir karar oldu. Nijerya piyasalarda kredibilitesini kaybetti. Türkiye bu süreçte Hindistan yerine Nijerya’ya benzeme riski ile karşı karşıya kaldı” diye konuştu.
‘FAİZ SEBEP ENFLASYON SONUÇ’ SÖYLEMİ KENDİ KENDİNİ BALTALAMAKTIR
Türkiye’nin istikrarlı büyüme temposu tutturması için düşük enflasyonun çok önemli olduğunu vurgulayan O’Neill “ Türkiye’de daha iyi büyüme performansı yakalamak için enflasyonun düşük kalması çok önemli. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Yüksek faiz yüksek enflasyonun sebebidir’ söylemi çok tehlikeli ve görünen o ki ndi kendini baltalayan bir söylemdir” diye uyarıda bulundu.
Türkiye’nin büyüme haritasında olması gerekenleri de aktaran O’Neill şöyle konuştu:
Türkiye’nin dış sermayeye olan bağımlılığını azaltması gerekiyor. Yurtiçi tasarruf oranının yükseltilmesi şart. Ekonomi yönetiminde rol alan birçok anahtar kurumunun bağımsızlığının da artırılması gerekir. Son olarak Türkiye’nin halkının eğitime katılım oranlarını artırması ve Güney Kore gibi halkının dünyanın en iyi teknolojilerine erişimini sağlaması gerekiyor.
BRIC, MINT’TEN SONRA YENİ KISALTMA YAPACAK MI?
Fed’in faiz artırımı sürecinde gelişen ülke piyasalarında yaşanan zıt hareketler Jim O’Neill’in ekonomi dünyasına kazandırdığı BRIC (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) ve MINT (Meksika, Endonezya, Nijerya ve Türkiye) terimlerinin de sorgulanmasına yol açtı. Jim O’Neill ise bu kavramların gelecekte de geçerli olacağından emin ve yeni bir kısaltmaya ihtiyaç olmadığını vurguluyor:
Çin sayesinde BRIC kısaltmamın geleceği parlak. Çin’in içinde olduğu her şey çok önemli olarak görülmeye devam edecek. MINT kısaltmamdan da halen memnunum. Bu iki kısaltmayı da yapısal trendleri göz önünde bulundurarak ürettim, geçici ekonomik döngüleri göz önüne alarak değil. Bu yüzden uzun vadeli sürede anılacaklarını düşünüyorum.
Peki bu kısaltmalara da dahil olan bir gelişen ülke Fed’in faiz artırımına nasıl hazırlanır? İşte Jim O’Neill’in basit reçetesi:
Dışsal faktörleri suçlamayı bırakıp kendileri için doğru olan konuların üzerinde konsantre olmalılar. Bunu doğru yapan ülkeler Hindistan ve Endonezya… Bir ölçüde Çin’i ve Meksika’yı da sayabiliriz.
