AVM'lerde Benjamin Button etkisi

İnsanlık tarihinde olağanüstü olayların yaşandığı dönemler edebiyat literatürüne sıradışı eserler kazandırıyor.

1922'de I. Dünya Savaşı'ndan sonra Fitzgerald'ın yazdığı "Benjamin Button'ın Tuhaf Hikayesi" bunlardan biri.

2008'de filme de uyarlanan "tuhaf hikayede" Benjamin Button 86 yaşındaki bir insan görünümünde doğuyor ve tersine ilerleyen bir saat gibi yaşı ilerlerken gençleşiyor.

AVM cirolarındaki son değişim de buna benziyor; ziyaretçi sayısı azalırken ciro artıyor.

Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) ile Akademetre Research tarafından oluşturulan AVM Endeksi'nin Şubat ayı sonuçları yüzde 3,4 ciro artışına karşılık yüzde 5,7'lik ziyaretçi düşüşüne işaret ediyor.

Ziyaretçi sayısında düşüş bu veriyle birlikte daha belirginleşmiş durumda. Zira Ocak'ta da ziyaretçi sayısı yüzde 5,4 düşüş kaydetmişti.  Metrekare başına ciro İstanbul'da 1.072 TL'nin görüldüğü Aralık 2016'dan bu yana yönünü aşağı çevirmiş olsa da ziyaretçi düşüşüne karşın artan cironun desteğiyle Türkiye geneli 701 TL, İstanbul 794 TL ve Anadolu 639 TL olarak kaydedildi. 2016'da İstanbul AVM'leri 759 TL, Anadolu 627 TL metrekare başı ciro yazmıştı.

Şubat verisinde dikkat çeken bir gelişme ise ayakkabı-çanta kategorisindeki yüzde 14'lük ciro artışı.

Peki tüm bunlar bize ne anlatıyor?

Raporda değerlendirmelerine yer verilen AYD Başkanı Hulusi Belgü ve Prof. Dr. Emre Alkin, ziyaretçi düşüşüne rağmen cirodaki artış ile ayakkabı-çanta kategorisindeki hızlı yükseliş ile teknoloji kategorisindeki gerilemeyi inceliyor.

1) ZİYARETÇİ SAYISI DÜŞERKEN CİRO NASIL ARTTI?

Belgü'ye göre ziyaret sayısında yaşanan azalmaya rağmen, ciro endeksinin yükselmesi, tüketim alışkanlığının değiştiğini gösteriyor.

Belgü, bu değişimi AVM'lere gelen ziyaretçi profilinin tüketim alışkanlığını değiştirdiği, AVM'lerden yaptığı alışveriş miktarını artırdığı ve dolaylı olarak metrekare verimliliğinin de artışına olanak sağladığı şeklinde yorumlamak mümkün diyor.

2) CİRODAKİ ARTIŞ NEDEN ENFLASYONUN ALTINDA?

Buna karşın Belgü, cirodaki artışın halen enflasyonun altında olduğunu belirtiyor ve turizmde gelişmeye ihtiyaç olduğunu ifade ederek, "Yerli tüketici bir şekilde alışverişine devam ediyor, ancak turist sayısının düşmesi hem giriş sayılarını hem de ciroları olumsuz etkiliyor. Aynı şekilde bilhassa elektronik aletlerde, kozmetikte var olan taksitlendirme sınırlamalarının altını bir kez daha çizmekte fayda var." diyor.

3) TEKNOLOJİ VE HİPERMARKETLERDE CİRO NEDEN DÜŞÜYOR?

Belgü'nün de dikkat çektiği teknoloji grubundaki ciro düşüşü için Alkin, "Döviz kurlarının elektronik eşya talebini doğrudan etkilemesi sebebiyle bu kategorideki ciro düşüşleri hem doğal hem de anlamlı" diyor.

Alkin'e göre teknolojiyle birlikte hipermarket cirolarındaki düşüş de aynı nedenden kaynaklanıyor. Bu noktada Alkin, hayat pahalılığının gıda ve temizlik maddelerinde etkili olduğuna dikkat çekiyor. Alkin," Gelirdeki sert düşüşler veya hayat pahalılığındaki sert yükselişler tüketicilerin kalite ve hijyenden ödün vermelerine yol açtığı bilinen bir gerçek. Dolayısıyla ciro düşüşlerinin bir kısmı da daha hesaplı ürünlerin tercih edilmesi olabilir." diyor.

4) AYAKKABI VE ÇANTADAKİ YÜZDE 14'LÜK ARTIŞ NE ANLATIYOR?

Toplam cironun yüzde 3,4 arttığı ayda ayakkabı-çanta kategorisindeki yüzde 14'lük artış dikkat çekiyor. Ocak'ta da yüzde 9'luk artışla ayakkabı-çanta yine en çok yükselendi.

Belgü, "Kategori bazında bir inceleme yaptığımızda ayakkabı-çanta kategorisi aylardır olduğu gibi yine yükselen grafiğini sürdürüyor." ifadesiyle gelişmeye dikkat çekerken Alkin, bunun nedeninin "moral düzeltme" eğilimi olabileceğini belirtiyor:

"Şubat ayının koşan malları yine ayakkabı ve çanta olmuş. Üstelik bu kategorilerde cirolar yüzde 14 civarında artmış. Aslında bu durum AVM ziyaretçilerinin ihtiyaçlarını karşılamak kadar, moral düzeltmek amacıyla da AVMlere geldiklerini gösteriyor."

BONUS: AVM VERİSİ ŞUBAT TÜFE'DEKİ SİNYALİ TEYİT ETTİ

Şubat ayı TÜFE'de giyim fiyatlarında indirimin mevsim ortalamalarına göre daha sınırlı yaşanmış olması dikkat çekmişti. 

Mevsimsel olarak Ocak ve Şubat aylarında yüzde 10'u aştığı görülen giyim ve ayakkabı fiyatları düşüşü 2017 Şubat'da sadece yüzde 3,43 oldu. 

Gelişme, AVM'lerde yaşanan kira fiyatları baskısı ve satın almalarda kurdaki yükseliş ile maliyetleri yükselen hazır giyim mağazalarının artışı tüketici fiyatlarına yansıtmakta olduğu görüşünü öne çıkarmış bunun da beklentilerden bozulmanın yanı sıra talepten de destek bulmuş olabileceği sorgulanmıştı.

Daha sonra Mart ayı Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) karar metninde uzun süre taşıdğı "Toplam talep gelişmeleri enflasyona düşüş yönünde katkı vermektedir." ifadesini kaldırması bu görüşü destekledi.

AVM Ciro Endeksi'nde ayakkabı-çanta grubundaki artış da indirimlerin önceki yıla kıyasla daha sınırlı olmasının etkisini taşımakla birlikte mağaza sahiplerinin talepten destek bulmuş olabileceği görüşünü ayrıca destekliyor.

Diğer taraftan endeks, giyim grubunu ayakkabı-çantadan ayrıştırıyor ve ayakkabı-çantadaki yüzde 14'lük artışa karşın giyimde yüzde 4 düşüş var. Bu da söz konusu talebin ardındaki "moral düzeltme" eğilimini yeniden öne çıkarıyor.