Borsa İstanbul yatırımcısı algoritmalardan korkmalı mı?

Mart ayının ortalarında Türkiye "Borsa İstanbul'u sallayan gizemli bir yatırımcı" ile tanıştı. Yaklaşık 1,5 yıl önce ortaya çıkan ve bazen günde 450 milyon dolarla piyasanın çok çok üzerinde işlem yapan bu yatırımcı, bazı analistlere göre aslında algoritma desteğiyle işlem sıklığını ve işlem büyüklüğünü önemli seviyede yükseltiyordu. 

Haber ortaya çıkar çıkmaz yüksek hızlı trader'ların etkisi konusunda fikir sahibi olmayan yatırımcılarda belli bir tedirginliğe yol açtı. Hatta bazı fon yöneticilerine göre piyasanın genel koşulları dolayısıyla kayıp yaşayan yatırımcılar, kaybetmelerinin nedeninin yüksek hızlı trader'lar olduğunu söylemeye başladı. 

Yüksek hızlı trader'ların yarattığı baş döndürücü işlem hacmi ve sıklığı sadece Türkiye'de değil diğer gelişmekte olan ülkelerde de belli ölçülerde bir tedirginlik yarattı. Bu konuda ilk adımı Hindistan attı. İşlem hacminin yaklaşık yüzde 40'ı yüksek hızlı trader'lar tarafından gerçekleştirilen Hindistan'da borsa yönetimi çok fazla tamamlanmamış işlem emri veren trader'lardan daha yüksek ücret almayı ve düzenleyici adımlar planlıyor. 

Peki Türkiye'de henüz Hindistan kadar yüksek hacimlere ulaşmasa da yüksek hızlı trader'ları dizginleme yoluna girebilir mi?

Turkish Yatırım Araştırma Bölüm Başkanı Baki Atılal, bu konuda düzenlemelerden çok kurumların teknolojik altyapılarını geliştirmeleri gerektiğini söylüyor. Atılal'a göre bu yönde teknolojik altyapı eksik olduğu için söz konusu algoritmaları kullanan trader'lar piyasayı rahatlıkla oluşturabiliyor. 

Fon yöneticisi Volkan Sarı'ya göre de algoritmaya dayalı bu tip traderların önüne geçmek ya da bu konuda bir düzenleme yapmak pek de mümkün değil. 

Meksa Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Figen Özavcı ise bu konuda bazı düzenlemeler yapılabileceği görüşünde.

Özavcı, bu aşamada iki düzenlemeye dikkat çekiyor. Bunlarda ilki marjlar konusunda bir düzenleme yapmak.

Borsada tek seansa geçildiği için gün içi marj 20'den 40'a yükselmişti. Daha önceki uygulamalarda hissedeki yüzde 10 artış tavan, yüzde 10'luk düşüş ise taban anlamına geliyordu. Fakat yeni düzenlemelerle tavan için yüzde 20'lik artış, taban için ise yüzde 20'lik düşüş getirildi. 

Özavcı'nın dikkat çektiği ikinci düzenleme ise kapanış hesaplamalarına ilişkin.

Baz fiyata esas teşkil edecek fiyat ağırlıklı ortalama fiyat yerine bir önceki kapanış fiyatının alınması BISTECH ile getirilen düzenlemeler arasında yer almıştı. 

Özavcı'ya göre bu düzenlemeler piyasada volatiliteyi artırdığı için bu düzenlemelerin geri alınması, eski yöntem dönüş söz konusu olabilir.

GÜN İÇİ ALIM SATIM YAPANLAR AÇISINDAN RİSKLİ  

Türkiye piyasalarında algoritmalar aslında bugünün konusu değil. Ancak daha önce de gündemde olan bu uygulamalar teknolojik altyapının yenilenmesi ile yeni bir boyut kazandı. 

Borsa İstanbul Genel Müdürü Tuncay Dinç, daha önce 1 milisaniye olan işlem hızının 10 katına çıkacağını ve işlemi bitirme süresinin 100 mikrosaniyeye ineceği belirtirken bu teknolojik dönüşüme dikkat çekiyordu. 

Bu dönüşüm algoritmalar için uygun bir altyapı getirdi. Bu durumda yatırımcıların bu uygulamaları daha çok kullanması ve algoritma kullanan portföylerin büyüdüğü görüldü. Marjların artmasıyla da yüksek hızlı trader'lar tarafından yapılan işlemler dikkat çekici seviyeye geldi.

Figen Özavcı, pozisyon taşıyan yatırımcılar için bu tip trader'ların sorun oluşturmadığını, bununla birlikte gün içinde alım satım yapan yatırımcı için koşulların değiştiğine vurgu yaptı.

Baki Atılal da, söz konusu algoritmaları kullanan yatırımcıların büyük montanlı işlem yapan günlük alım satan yapan trader'ları zorladığını belirtiyor. Atılal, "Bu tip işlem yapan trader'lar yüksek hızlı trader'lar karşısında oldukça zorlandıklarını söylüyor. Türkiye'deki bu trader'lar da algoritma kullanıyor ama teknolojileri diğerleri kadar hızlı değil" yorumunu yaptı.  

Fon yöneticisi Volkan Sarı ise yatırımcılar tarafından adeta 'öcü' gibi görülen bu trader'ların belli yerlerde çok ciddi para kaybettiğini de eklerken, bu tip trader'ların her zaman kazançlı çıktığı yönündeki algının yanlış olduğuna dikkat çekti.