Maaş pazarlığında galip çıkmanın 7 yolu

Hayalinizdeki işe başvurdunuz. Bir süre sonra beklediğiniz telefon geldi ve mülakata çağırıldınız. Mülakatınız da iyi geçti ta ki o iki soru peşpeşe gelene kadar: Önceki iş yerinizde ne kadar maaş alıyordunuz? Bizden maaş beklentiniz nedir?

Soğuk soğuk terlemeleriniz ve anlam veremediğiniz gevelemeleriniz, aklınızdaki "Söylediğim rakam az mı gelecek çok mu?", "Sektöre tutarsız bir rakam söyleyecek miyim?", "Gerçek maaşımın üzerinde söylemem işi kaybetmeme yol açar mı?" sorularıyla daha da perçinlenir.

ABD'de New York Belediyesi, kadın-erkek arası ücret uçurumunun biraz olsun kapanması için belediye kurumlarının yaptığı mülakatlarda "Önceki iş yerinizde ne kadar maaş alıyordunuz?" sorusunun sorulmasını yasakladı.Bu yolla, hâlihazırda piyasanın altında kazanan kadınların bu soruyla birlikte maaşlarının daha da düşürülmesinin önüne geçilmek isteniyor. Cinsiyet ayrımının yanısıra, maaşların düşük olduğu hizmet sektörü, sivil toplum kuruluşları, eğitim kurumları gibi yerlerdeki ücret adaletsizliğinin de önüne geçilmek hedefleniyor. 

Mevcut çalışma yasasında boşluklar olan Türkiye'de ise mülakatlarla ilgili özel bir uygulama yok. Yenibiris.com'un 2013'te 9 binden fazla kişiye uyguladığı ankete göre adayların yüzde 80’i başvurdukları pozisyonun ücret aralıklarını bilmiyor. Adayların yüzde 40’ı hedeflediği ücreti söylerken, yüzde 37’si istediği maaş ile ilgili bir talep belirtmiyor.

Bu soruya 'yasak' konulması gibi bir durum yakın gelecekte görünmüyor. Ancak baş etmenin farklı yolları var.

1. ARAŞTIRMA YAPIN

Mülakata çağırıldıktan hemen sonra yapmanız gereken başvurduğunuz şirketin yapısı, sizi değerlendirmeyi düşündükleri departmanın yaptığı işler ve maaş politikası hakkında detaylı bir araştırma yapmak. Uzmanlara göre yaklaşık bir değer olsa bile şirketlerin maaş skalaları internette yapılacak bir araştırmayla belirlenebilir.

Şirketlerin maaş aralıkları hakkında istatistikler yayınlayan PayScale'ın Yönetim Kurulu Başkanı Katie Barbaro'ya göre iş danışmanları, başvurulan şirketin mevcut çalışanları, sektörün profesyonelleriyle konuşmak da  gelecek pozisyonunuz hakkında bilgi verebilir.

2. KİM OLDUĞUNUZU UNUTMAYIN

Potansiyel patronunuzla yüzleşmeden önce o pozisyonun niteliklerini tamamen karşılayıp karşılamadığınızdan emin olun. İstenilen özelliklere sahip olmanız maaş pazarlığında elinizi güçlendirecektir.

Yönetici Koçu Ufuk Koç'a göre aday eğer ki istenen niteliklerle uyuşuyorsa, fazla uçmadan bir ücret talebinde bulunmalı. "Kişi, minimum geçim standardını söylemeli" diyen Koç, adayların 'Benim için en alt sınır budur ama o sınırda bile belki biraz düşünmem gerekebilir' diyebilmesinin, bu nedenle harcama ve ihtiyaçlarını çok iyi belirlemesinin önemli olduğunu vurguluyor.

Koç'a göre adayın "Şirketinizin mutlaka bir maaş politikası vardır. Ben, bunu size bırakmak isterim" demesinin gelecek her teklife razı olduğunu anlamına gelir.

3. ARALIK VERİN

Eğer ki net bir rakam söylemeniz istenmiyorsa, "Önceki maaşınız ne kadardı?" sorusuna makul bir maaş aralığı verin. Ancak bu aralık için önceden çok güçlü bir pazar araştırması yapmış olmanız gerekiyor.

PayScale'dan Katie Barbaro'ya göre bir aralık verilmesi, karşı tarafa "Araştırmamı yaptım, başvurduğum pozisyonun ne olduğunu biliyorum ve A ile B aralığında bir maaşın uygun olduğunu düşünüyorum" mesajı verir. 

4. UCUZA GİTMEYİN

İş görüşmelerinde adayların sıklıkla düştüğü hata, yalnızca ellerine geçen maaştan bahsetmeleri. Oysa ki brüt maaşın yanı sıra, bonus, prim, sigorta, seyahat ve izin günleri sayısı gibi ekstra avantajlar da adayın kazandığı haklar arasında.

Maaş konusunda pazarlık yollarının tıkandığını hissettiğiniz anda yan hakların pazarlığına başvurulabilir.

5. KONTROLÜ ELE ALIN

"Onların sizi seçtiği kadar siz de onları seçiyorsunuz" diyen Monster.com'un Kariyer Uzmanı Vicki Salemi'ye göre adaylar maaş sorularını hemen cevaplamak yerine öncelikle kendi akıllarındaki sorulara cevap bulmalı.

Washington merkezli Ulusal Kadın Hukuk Merkezi Çalışma Alanı Eşitliği Direktörü Maya Raghu'ya göre adaylar, bir önceki şirkette alınan maaşın neden sorulduğunu ve verecekleri teklifi ne kadar etkileyeceğini mutlaka karşı tarafa sormalı.

Yönetici Koçu Ufuk Koç, "Şirketin bir maaş skalası var mı? Bu şirkette maaşlar neye göre belirleniyor? Performans değerlendirmesi var mı?" gibi soruların da karşı tarafa yöneltilmesi gerektiğini ifade ediyor.

6. YALAN SÖYLEMEYİN

İş görüşmesine giden adayların bir çoğu önceki maaşını yüksek gösterme eğilimindedir. Başvurduğunuz şirketin maaş politikasını araştırmadan beklediklerinden yüksek bir rakam söylediyseniz bu şansınızı düşürebilir.

Ayrıca, şirketin sizin hakkınızda yaptığı muhtemel bir araştırmayla ortaya çıkabilecek "küçük yalanınız", o işi, hatta aynı sektördeki farklı pozisyonları baştan kaybetmenize neden olabilir.

7. ACELE ETMEYİN

Maaş teklifini aldığınızda hemen vereceğiniz bir kararın tüm hayatınızı etkileyebileceğini unutmayın. Üzerinizde baskı hissetmek yerine düşünmek için bir gün ila bir hafta zaman isteyin. Bu düşünme dönemi öncesi,  hem maaşı hem de yan hak detaylarını yazılı olarak istemeniz lehinize olacaktır.