EMRAH AKIN*
26 12 2017, 10:23 Güncelleme: 10:24
Hükümetimiz 2016’nın ikinci yarısından bu tarafa hem ulusal hem de uluslararası yatırımcıları cezbetmek için oldukça ciddi teşvik paketleri açıklıyor. “Proje bazlı (süper) teşvik paketi” ve “cazibe merkezleri programı” da bunlar arasında en dikkat çekenleri.
22 Kasım 2016’da yayımlanan 678 Sayılı OHAL KHK’sı ile sistemimize yeni bir teşvik mekanizması olarak giren Cazibe Merkezleri Programı maalesef arzu edildiği gibi işlemedi ve Kalkınma Bankası uhdesinde doğan Program, 24 Aralık 2017’de yayımlanan 696 Sayılı OHAL KHK’sı ile Ekonomi Bakanlığı’na devredildi. Böylece,Kalkınma Bankası tarafından yürütülmesi öngörülen eski Programda hiç uygulanma imkânı bulunamadan rafa kaldırılmış oldu.
“Cazibe Merkezleri Programı” neyi amaçlıyor?
Program, görece az gelişmiş bölgelerdeki yatırım ortamını canlandırarak istihdam, üretim ve ihracatı artırmak yoluyla bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla hayata geçirilmişti. Yeni dönemde de aynı amaçlar gündemde olacak.
Kalkınma Bankası eski sistem kapsamında ilk başvuruları 2017 Şubat sonuna kadar almış; ancak bugüne kadar bir yatırımcı adına teşvik belgesi düzenlenememişti. Şimdi yatırımcıların yeni Program için Ekonomi Bakanlığı’na başvurmaları gerekecek.
Hangi iller ve sektörler kapsamda? Destekler Neler?
Eski sistemde aralarında Malatya, Batman, Ardahan, Bayburt, Van, Hakkâri ve Erzincan’ın da olduğu 23 il kapsama alınmıştı. Ekonomi Bakanlığı tarafından yürütülecek sistemde hangi illerin kapsamda olacağı henüz belli değil. Bu noktada belirtelim; kapsama girecek iller ve uygulanacak desteklere ilişkin ayrıntılar için ayrı bir Bakanlar Kurulu Kararının (BKK) çıkarılmasını beklememiz gerekecek. Destek kapsamında olacak sektörler de yine bu BKK ile tespit edilecek; ancak bu sektörlerin “imalat” başlığı altında olacağının ve çağrı ve veri merkezlerinin de Program kapsamında yer alacağının altını çizelim.
Eski sistemde öngörülen ve şu an yürürlükte olmayan destekleri de aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
-Danışmanlık hizmeti desteği,
-Anahtar teslim fabrika binası yapım desteği,
-Faizsiz yatırım kredisi desteği,
-Faiz indirimli işletme kredisi desteği,
-Bakanlar Kurulunca belirlenen illerden halen faaliyette bulunan üretim tesisini Cazibe Merkezleri Programı kapsamındaki illere taşımak isteyen yatırımcılara “Üretim Tesislerini Taşıma Desteği”
-Çağrı ve veri merkezleri sağlanacak destekler;
- Hazine taşınmazlarının “çağrı merkezi ve veri merkezi” yapımı için tahsisi,
- Kamuya, mahalli idarelere, kamu iktisadi teşebbüslerine ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait atıl vaziyetteki kamu binalarının çağrı merkezi ve veri merkezi olarak kullanımı için tahsisi,
- Çağrı merkezi ve veri merkezi binası yapım desteği,
- Çağrı merkezlerinde ve veri merkezlerinde ihtiyaç duyulan telekomünikasyon altyapısına verilecek destekleri kapsayan “çağrı ve veri merkezleri yatırım desteği”
- Veri merkezleri için ayrıca enerji desteği,
Yeni Cazibe Merkezleri Programı kapsamında bu desteklerin neredeyse hiçbirini göremeyeceğimizi söyleyebiliriz. 696 SayılıKHK’nın ilgili hükmüne göre verilecek destekler “enerji desteği ve yatırım teşvik sistemi içinden Cazibe Merkezleri Programı için uygun görülen destekler” olarak sınırlandırılmış durumda. Mevcut yatırım teşvik sistemimiz kapsamındaki destekleri de teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizat için KDV ve Gümrük Vergisi Muafiyeti, Gelir/Kurumlar Vergisi indirimi, SGK prim teşviki, faiz desteği ve Gelir Vergisi Stopaj desteği olarak özetleyebiliriz. Özetle, Program kapsamında enerji desteği ile bu desteklerin bir karması yatırımcılara sunulacak.
Enerji desteği dikkat çekiyor!
Yeni Cazibe Merkezleri Programında en dikkat çekici destek unsuru “enerji desteği” olarak karşımıza çıkıyor. Eski sistemde sadece “Veri Merkezi” yatırımları için öngörülen bu destek, bakalım yeni sistemde hangi yatırımlar için öngörülecek. Umarız kapsam bu defa daha geniş tutulur.
Yatırımcıların işletme maliyetlerini düşürmeye yönelen ve vergi öncesi karı etkileyen enerji desteği benzeri desteklerin, yatırım motivasyonunu en çok etkileyen destekler olduğunun altını da kalın çizgilerle çizelim.
Nasıl başvurulacak? Şartlar neler?
Desteklere ilişkin önemli ayrıntılar için de (başvuru, desteklerden yararlanma koşulları, desteğin geri alınması, müeyyide uygulanması vb.) yayımlanacak Bakanlar Kurulu Kararı’nı beklemek gerekecek. Dolayısıyla bu aşamada bu desteklerden hemen yararlanmak söz konusu değil. Başvuruları karara bağlamak için ilgili bakanlardan oluşacak bir “Değerlendirme Komitesi”nin de kurulacağını belirtelim.
Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nün teşvikler konusundaki yetkin ekibi ve engin tecrübesi yeni Cazibe Merkezleri Programı’nın en kuvvetli noktası olacak gibi görünüyor. Program için Ekonomi Bakanlığı bütçesine konulan sınırlı kaynak (iki milyar TL) ile önceki Program’daki olumsuz tecrübe de yeni Cazibe Merkezleri Programı’nın en önemli handikapları olarak belirtilebilir.
Sorumlu vergicilik bakışıyla…
Türkiye'nin 2023'te 500 milyar $ mal ve 150 milyar $ hizmet ihracatı yapan ve kişi başına milli geliri 25 bin $ olan bir ekonomiye ulaşabilmesinin en önemli anahtarlarından birisi, çekeceği doğrudan uluslararası yatırım ile ulusal yatırımları arttırmak olarak karşımıza çıkıyor.
Son dönemlerde sık sık kamuoyu ile paylaşılan önemli teşvik paketlerini ulusal ve uluslararası tüm yatırımcılara en iyi şekilde anlatılması ve yatırımların bir an önce Türkiye'ye çekilmesi oldukça önemli. Bu aşamanın da bu teşvikleri vermek kadar zor olduğu akıldan hiç çıkarılmamalı.
*Emrah Akın, YMM, Şirket Ortağı, KPMG Türkiye Vergi Bölümü. Lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Kamu Yönetimi; yüksek lisansını ise Boston Üniversitesi’nde Finansal Ekonomi alanında tamamlamış; aynı dönemde, Harvard Üniversitesi’nde İşletme Ekonomisi alanında da öğrenim görmüştür. İş hayatına Maliye Müfettiş Yardımcısı olarak başlamış, 2006-2008 yılları arasında Gelir İdaresi Başkanlığı Ankara Vergi Dairesi Başkanlığında Grup Müdürlüğü görevini yürütmüştür. 2010 yılında Maliye Başmüfettişliğine atanmış, aynı dönemde “Maliye Bakanlığı Merkez Rapor Değerlendirme Komisyonu” ile “Maliye Teftiş Kurulu Rapor Değerlendirme Komisyonu” Üyeliklerinde de bulunmuştur. 2011’de Ekonomi Bakanlığı, Bakan Özel Danışmanlığı görevine atanan Akın, 2013 yılında kamudaki görevinden ayrılarak uluslararası danışmanlık ve denetim şirketi KPMG’ye katılmıştır.
** Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve BusinessHT'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir. Ayrıca burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değil, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
