Gümrük Birliği 'Reloaded'

Başlıkta kullandığım İngilizce kelime için özür dilerim. Derdimizi anadilimizde anlatıyor olabilmeliyiz. Ancak birazdan detaylarını vereceğim bu yazıda, 20 yıllık geçmişi bulunan AB ile yaptığımız Gümrük Birliği'nde bildiğimiz her şeyi unutup, şartları yeniden yazmaya hazırlanıyoruz. Bu yüzden "reloaded" kelimesini umarım mazur görürsünüz.

ABD'nin 11 Asya ve Pasifik ülkesiyle imzaladığı serbest ticaret anlaşması (TPA) devreye giriyor. Şimdi gözler ABD ile AB'nin münazara ettiği serbest ticaret bölgesi (TTIP) anlaşmasında. İki dev ticaret bölgesi, aralarında vergi ve kotaları sıfırlayacakları, aynı standartta mal ve hizmet üretmeyi tahahhüt edecekleri bir anlaşma imzalamak üzereler. İmza atıldığında dünyanın en büyük ticaret bölgesi oluşmuş olacak.

Bildiğiniz üzere bizim de 20 yıl önce AB ile imzalamış olduğumuz "Gümrük Birliği"miz var.

Bu anlaşmaya göre biz de bazı sektörlerde AB'ye (Karşılıklı olarak onlar da bize) kotasız ve ekstra vergisiz mal satabiliyoruz. Bu anlaşmanın yapıldığı tarihte, Avrupalıların isteği ve diretmesi üzerine "serbest dolaşım hakkı" Türkiye'ye verilmedi. Yani "Made in Turkey" damgalı mallar AB'de serbestçe dolaşırken, Türk işçileri ve iş insanları bu imkanı bulamadı.

Bunun dışında Türk tarafı da bazı sektörleri ve hizmetleri Gümrük Birliği'ne sokmayarak Avrupalıların bu pazara erişimini engelledi. Tarım, kamu alımları ve hizmetler sektörleri Türkiye'nin Gümrük Birliği'ne sokmadığı ana kalemler. Bu ayrıma tarım sektörünün ciddi şekilde kamu tarafından fonlanması ve sektörün "yabancı " rekabetine hazır olmaması sebep gösterildi. Kamu alımları ise güvenlik ve ülke çıkarları açısından liste dışı bırakılmıştı.

Buna karşılık AB tarafı da, kendisinin 3. partilerle imzaladığı ticari anlaşmalara Türkiye ile yaptığı Gümrük Birliği'ni dahil etmedi. Böylece 20 yıl geçti. 

ABD İLE YAPILACAK TİCARET ANLAŞMASINA DAHİL OLABİLİR MİYİZ?

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek'in Bloomberght'ye verdiği mülakattan anlıyoruz ki, TTIP'a dahil olabilmek için çok ciddi bir çalışma yapılıyor.

Tarım, kamu alımları ve hizmetler sektörlerindeki Türk tarafının ambargosu kaldırılmak üzere çalışma başlatılmış. Şimşek'in ifadelerine göre AB tarafından Finlandiya başkanlığında bir heyet yakın zamanda Türkiye'ye gelerek bu konu üzerinde müzakereler başlatılacak.

Bunun yanında da geçen hafta Brüksel'de yapılan toplantılarda 2016 sonunda Türk vatandaşları için (Geri iade hakkı saklı kalmak üzere) vize serbestliği üzerinde de anlaşıldığı belirtiliyor.

Muhtemelen özellikle tarım sektöründe kapıların açılması başta genetik ürünler konusu olmak üzere, devlet teşviğinin sorgulanması ve çiftçilikle geçinen binlerce ailenin de zorlanması anlamına gelecek.

Tarımın ülkemiz için önemi bilinen bir gerçek. Dolayısıyla bu kararın alınması kolay olmayacak. Ancak başta tekstil, konfeksyon, otomotiv olmak üzere birçok ürüne de, çok büyük bir pazarın açılması söz konusu olacak.

Kısaca önümüzdeki yıl sonunda hem serbest dolaşım hakkı hem de ABD ile kotasız ve vergisiz ticaret yapabilmenin önü açılabilir. Yeter ki AB kendi içinde birbirine girip Schengen'i askıya almasın! 

* Lisans eğitimini 1998'de Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde tamamlayan Cüneyt Başaran, 2002'de Yeditepe Üniversitesi'nde MBA eğitimi almıştır. Londra'da 12 yıl yatırım bankacılığı tecrübesi edinen Başaran, BloombergHT'de Genel Yayın Yönetmenliği görevini yürütmektedir.

** Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve BusinessHT'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir. Ayrıca burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değil, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.