Uçabilmek veya görünmez olmak hayalleri artık eskide kaldı, modern dünyada arzulanan süper güç aynı anda birkaç işe odaklanabilmek.
Diğer özel güçlerin aksine, aynı anda pek çok işi yapabilmek (multitasking), işe alınabilmek için gerekli olan vasıflardan biri. Bazılarımız bilgisayarda birden fazla pencere açıyoruz ki bir yandan tweet atıp bir yandan da alışveriş yapabilsin. Diğerlerimiz ise Kindle’da kitap okurken, akıllı telefonlarından sosyal medyada dolaşıyor ve televizyona göz gezdirip altyazılarını okuyor. İş arkadaşlarımızı kahve molasına çağırmak için bile artık e-mail kullanıyoruz, çünkü sadece dakikalar içinde mesajımızı okuyacağını biliyoruz.
Teknolojinin gelişimi ve sosyal değişim ile birlikte çok yönlülüğe duyulan ihtiyaç da arttı. Eşlerin artık cinsiyet odaklı belirlenmiş görevleri yok; her ikisi de hem eve ekmek getirip hem de evde aktif olmak durumunda. İş ve eğlence arasındaki çizgi bulanıklaştı. İş arkadaşlarınız size sabah 10’da iş mailinizden ulaşırken patronunuz akşam 10’da size kişisel telefon numaranızdan ulaşabiliyor. Haftalık alışverişinizi iş masanızda yaparken, iş bağlantılı bir sorumluluğunuzu markette sıra beklerken halledebiliyorsunuz.
Bu birçok nedenle güzel bir haber; aklımızı kaybedene kadar monoton ve rutin bir üretim sistem bazlı Taylorist dünyadan kurtulup çeşitli işleri aynı anda yapabilmek güzel bir ayrıcalık.
Fakat yavaş yavaş çok yönlülüğün bu kadar baskın olduğu dünyanın da eksikliklerini fark etmeye başladık. Sürekli aynı anda birden fazla vazifeyi yerine getirmek veya sürekli bir görev altında hissetmek bizleri bazen bunaltabiliyor.
Ve çocuklarımızın herşeyi aynı anda yapmaya duyduğu olağanüstü istekten korkuyoruz. Ödev yaparken bir yandan Whatsapp’ta arkadaşlarıyla mesajlaşıyor, bir yandan müzik dinleyip, Game of Thrones izliyorlar. (ABD İş Statistikleri Bürosu çalışanı Sabrina Pabilonia tarafından yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, lise öğrencileri ödev yaptıklarının zamanının yarısında aynı zamanda müzik dinleyip, TV izliyorlar.) Gençler ise tam tersine iddia eden pek araştırmanın tersine, bütün bu bilgileri aynı anda sindiredebildiklerini öne sürüyorlar. Peki gençler haklı mı?
Bir seferde tek işe odaklanmamız gerektiğini gösteren yeterince kanıt var. 2006 yılında, Utah Universitesi profesörü David Strayer’ın yürüttüğü araştırma da bunlardan biri. Alkollü araç kullanan sürücüler ile telefonda konuşan sürücülerin performans farkını görebilmek için yüksek duyarlılık sürüş simülatörüyle yapılan araştırmada; telefonda konuşan sürücülerin, alkollü sürücüler gibi risk alıcı ve agresif davranmasalar bile, başka yönlerde hatalar yaptıkları görüldü. Araba dışında olan olaylara tepki vermeleri daha uzun süren sürücüler, etrafındaki tehlikeleri fark etmediler. Strayer bu araştırmasıyla, araç kullanırken telefonla konuşmanın alkollü araç kullanmak kadar riskli olduğunu kanıtladı.
Strayer’in araştırması sonucu ulaşılan bulgulardan bir diğeri ise hoparlörde veya telefonun kulağa götürülüp konuşulması arasında bir fark olmadığı. Araştırmaya göre, asıl sorun yeterince el olmaması değil, beynin bant genişliğinin yetersiz olması.
Üç psikolog Karin Foerde, Barbara Knowlton ve Russell Poldrack tarafından, UCLA’de yürütülen başka bir araştırmada ise deneye katılan öğrencilerden üzerinde sembol bulunan kartlara bakarak, onlara tanıdık gelen desenlerle bağlantı kurmalarını istedi. Bu deneylerden bazıları öğrencilere düşük ve yüksek sesli müzik dinletip tonlar arasındaki farkı bulmaları istenerek yapılmıştır. Aynı zamanda müziğe de odaklanması gereken öğrencilerin daha başarısız olduğu düşünülebilir, ancak bulgular bu yönde değildi. Deney yapılırken odaklanmasında bir eksiklik gözlemlenmeyen denekler, test sonrasında yaptıkları analizler hakkında sorulan sorulara cevap vermekte güçlük çekti. Çoklu görev yaparken buldukları sonuçları deney sonrasında hatırlamayan öğrenciler, o anda iyi bir performans gösterirken aslında bir şey öğrenmemiş olduklarını gösterdiler.
UCLA’de yapılan bu araştırmaya göre, çoklu görev gerçekleştirirken başarılı olduğumuzu zannetsek dahi, aslında anladığımızı düşündüren hissin aslında bir iluzyon olduğu kanıtına vardılar.
Bir çok işi en iyi biçimde yapabilmek için 6 öneri:
Özenli olun
Psikolog Shelly Carson, ideal olanın çoklu görev yapılmasının uygun olduğu zamanda çoklu görev yapılmasının, ve odaklanılmanın gerekli olduğu zaman odaklanılmanın gerektiğini söylüyor. Live This Book adlı kitabın yazarı, Tom Chatfield ise, internet kullanılarak ve kullanmayarak yapılması gereken aktiviteleri yazarak iki liste oluşturmanın faydalı olabileceğini söylüyor.
Yazın
Getting Things Done’ın yaratıcısı olan David Allen, her düşüncenin aksiyona geçirilmesi gerektiğini öneriyor. Gerçekleştirilen aksiyonların düzenli olarak not edilmesi ve üzerlerine düşünülmesi gerektiğini söylüyor.
Akıllı telefon kullanımınızı kontrol altına alın
Akıllı telefon yararları olduğu kadar zararlı bir buluş. İhtiyacınız olmayan bildirilerin etkinliğini kaldırın. Her yazılan tweet, yollanılan her mail hakkında anında haberiniz olması gerekmiyor.
Aralar verin
Bir mutfak zamanlayıcısı ismi taşıyan Pomodoro Technique, 2 saatlik bir çalışma süresince her 25 dakika da 5 dakika ara verilmesi gerektiğini savunuyor. Verimlilik gurusu Merlin Mann, her saat başı birkaç dakika e-maillere göz gezdirip, önemli olanlara cevap vermenin kişinin odaklanmasına yardım ettiğini söylüyor.
Kazanmak için erteleyin
Aynı anda ilgilenmeniz gereken birden fazla projeniz var ise, bir tanesi üzerine yoğunlaşarak diğerini erteleyebilirsiniz. Değişiklik dinlenmenizi sağlarken, yeni fikirler üretmenize yardımcı olacak.
Çapraz üreme
Araştırmacı psikolog, yazar, jaz piyanisti ve bir zamanlar Atari için oyun tasarımcısı olan Keith Sawyer, birden fazla dal ile ilgilenen bireylerin yaratıcı fikirler üretmesinin çok daha olası olduğunu söylerken, iyi fikirlerin beynin çeşitli bağlantılar yaparken ortaya çıktığını savunuyor.
*Financial Times'da çıkan yazının kısaltılmış halidir
