Piyasalar yeni haftaya Çin endişesi ya da başka bir ifade ile Çin işkencesi ile başladı. Çin’de Şangay borsası yüzde 8,5 düşüşle 2007’den beri en büyük günlük kaybını yaşadı. Asya’daki bir çok endeks yüzde yüzde 4-7 arası kayıplarla Çin’i izledi.

Asya’dan başlayan satış dalgası aynı sertlikte Avrupa ve ABD ile sürüyor. Bloomberg emtia endeksi 1999’dan beri en düşük seviyesine geldi. ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 2’nin altına indi. Bu kısa özet yaşadığımız sürecin tarihi olduğuna işaret.

YELLEN TRENİ KAÇIRDI

Korku şu, Çin’den başlayarak bir gelişmekte olan ülkeler krizine mi gidiliyor. Aslında fitili Çin 11 Ağustos’ta Yuan’ı yüzde 2 devalüe ederek ateşledi. Bu adım sonrası Doların değer kazanması beklenirken aksine Dolar değer kaybetti.

Fiyatlama, Çin’deki durum bu kadar kötüyse Fed kolay kolay faiz artışına gidemez şeklinde oldu. Bu yaklaşımla Euro, Dolar karşısında ralli yaptı 1,16 seviyesinin üzerini gördü. 7 Ağustos’ta ABD’de faiz artırımın Eylül'de başlayacak olması yüzde 54 ihtimalle fiyatlanırken, bu oran bugün yüzde 28’e geriledi. Bu Çin sarsıntısı devam ederken Fed’in Eylül'de faiz artışına gitmesi hiç de kolay değil. Fed muhtemelen piyasadaki volatiliteye ek bir katkı sunmak istemeyecektir.

Aslında Fed Başkanı Yellen bu aşırı ihtiyatlı duruşu ile treni kaçırdı. Fed’in piyasaların sakin olduğu Haziran’da faizi artırması gerekiyordu ama yapmadı. Yellen’ın ve Fed’in işi şimdi daha zor. ABD’den veriler Fed’in istediği gibi gelse de yeni hafta ile başlayan sarsıntı şayet Eylül'de devam ederse Fed nasıl faiz artışına gidecek? Piyasalardaki sallantı ekonomiye de sirayet ederse Aralık ihtimali bile gözden geçirilecek. Şu durumda Fed faizi artıramadan 2015’i geçirirse bu Yellen’ın beceriksizliği olarak dahi yorumlanabilir. Ancak Çin merkez bankasının bu korkuyu dindirmek için atacağı adımlar ancak Yellen’ı kurtarabilir.

TCMB BEKLEYECEK Mİ?

Asıl soru bir gelişmekte olan ülke olan ve erken seçime giden Türkiye’de piyasaların bu son gelişmelere nasıl tepki verdiği. Borsa satıyor, Dolar, TL karşısında değer kazanıyor, faizler ve risk primi CDS’ler yükseliyor. Oysa ki düşen petrol fiyatları ve Fed’in faiz artışını erteleme ihtimali normal günlerde Türkiye için pozitif olmalıydı. Ancak siyasi belirsizliğin aşılamamış olması,terör saldırıları ve jeopolitik riskler maalesef Türkiye’yi kırılgan hale getiriyor.

Merak edilen bir başka durum da TCMB’nin yaklaşımı. Son toplantı sonrası Merkez Bankası Fed’in faiz artışı sonrası sıkılaşmaya yani faiz artışına gideceği sinyalini vermişti. Ancak gelinen noktada hem iç hem de dış nedenlerle TL değer kaybetmeye devam ediyor, üstelik hem Dolar hem de Euro’ya karşı bu durum geçerli. Ancak Çin etkisi ile Fed şayet Eylül'de faiz artıramayacaksa bu durumda TCMB ne yapacak? Fed gibi TCMB de bir başka açıdan treni kaçıracak mı?  

---

*Bloomberg HT