SEMRA DEMİRCİOĞLU*
13 04 2015, 17:06 Güncelleme: 18:41
Son dönemlerde dolar/TL kurundaki oynaklık hem yatırımcıların hem piyasa oyuncularının en önemli gündem maddesi haline geldi.
FED in 2015 yılı ortasından itibaren faiz artırımına gidebileceği beklentisinin artması nedeniyle Amerikan Doları sadece gelişmekte olan ülkelerin değil gelişmiş ülkelerinde para birimlerine karşı da değer kazanıyor.
Yani bu durum sadece Türkiye'ye özgü değil. ''Kırılgan Beşli'' olarak anılan ülkelerin son bir yılda dolara karşı sergiledikleri performansa bakacak olursak, Türkiye ve Brezilya'nın diğer ülkelerden negatif ayrışıyor. Bunun arkasında yatan temel nedenler neleri anlamak için diğer ülkelerinde dâhil edildiği kısa bir analiz yapmakta fayda var.
Son dönemlerde kırılgan yapıya dahil edilen Rusya'nın durumu diğer ülkelerden biraz daha farklı. Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, ruble bir yılda dolara karşı yüzde 60 oranında değer kaybetti. Fakat bu durumun nedeni diğer gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi yapısal sorunlardan ziyade Ukrayna ile arasında ki gerginlik.
Düşen petrol fiyatları ve uygulanan yaptırımlar ekonomik aktiviteyi olumsuz etkilendi. Rusya Merkez Bankası'nın müdahalesine rağmen kontrol altına alınamayan kurun rekor seviyelere ulaşması ve akabinde kredi notunun yatırım yapılabilir seviyesinin altına gerilemesi Rusya’yı 20 yılın en ağır ekonomik kriziyle karşı karşıya bıraktı. Ukrayna-Rusya krizinde kısmen bir anlaşmaya varılması, Rus ekonomisine olumlu yansıyarak rublede göreceli istikrar sağladı.
Rusya açısından en küçük olumlu haber bile piyasalarda çarpan etkisi yapıyor. Ancak, ekonomik ve politik olarak Rusya halen derin sıkıntılar içerisinde.
Brezilya yerli parası dolar karşısında yaklaşık yüzde 35 değer kaybıyla listenin ikinci sırasına yerleşirken, aslında en kırılgan yapıya sahip olan ülke konumunda.
Düşen emtia fiyatları dış ticaret açığına olumsuz yansırken sıkılaştırıcı para politikaları ile yabancı sermaye girişleri hedeflenmesi içerideki yolsuzluk, yüksek enflasyon ve siyasi güvensizlik nedeniyle sekteye uğruyor. Sonuç doların günden güne aşırı değerlenmesi sebep oluyor.2015 yılı için birçok ekonomik kuruluş Brezilya’da ki artan riskler ve yapısal reformların olası bir ertelenmesi durumda yaklaşık olarak yüzde 0,5 daralacağı yönünde görüş bildiriyor.
TÜRKİYE VE HİNDİSTAN
Enerjide dışa bağımlı Türkiye ve Hindistan gibi ülkeler için ise düşen emtia fiyatları cari açıklarına olumlu yansıyor.
Fakat ülkemiz için durum Hindistan’a göre biraz daha farklı. Petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık düşüş yaklaşık olarak cari açığa 5 milyar dolarlık, enflasyon oranına yaklaşık olarak yüzde 0,4 lük bir katkı yaptığı söyleniyor. Türkiye diğer gelişmekte ülkelerin aksine düşen emtia fiyatlarından kısmen daha fazla olumlu etkileniyorsa neden kur kontrol altına alınamıyor?
Doların küresel anlamda değerleniyor, ama ülkemizde daha fazla çarpan etkisi yaratmasının sebebi herkesin bahsettiği gibi mikro bazda uzun yıllardır aşamadığımız yapısal sorunlarımızdan dolayı kaynaklanıyor. Türkiye’de yaşanan en ufak huzursuzluk dışa bağımlı yapımızdan dolayı Ödemler Dengesinde bozulmalara sebep oluyor ki buda dolara olan talebi artırıyor. İçerde ise TCMB’nin hedefinin çok üstünde gerçekleşen enflasyon oranları, politika faizlerinin yüksek oranda kalması yatırımların azalmasına buda büyümeye üzerinde baskı oluşturuyor.
Hindistan’da son dönemlerde gerçekleştirdiği ekonomik reformlar, mali ve parasal disiplin sayesinde son çeyrekte yüzde 7,5 civarında ki büyüme oranıyla diğer ülkelerden pozitif ayrışarak önümüzdeki dönemler için umut vaat ediyor.
Son bir yılda Hindistan’ın para birimi dolar karşısında yaklaşık olarak yüzde 5 altında bir değer kaybederek gelişmekte olan diğer ülkelere göre en iyi performansı sergiledi. Ekonomide de rallinin temel nedeni yeni başbakanın yapısal reformlara ağırlık vermesi. Enflasyon oranlarının kontrol altına alınmasıyla birlikte gevşemeye başlayan para politikaları ve enerjide dışa bağımlı yapısı nedeniyle düşen petrol fiyatlarının katkısı eklenince, Hindistan’ın 2015 yılı için büyüme tahminlerinin Çin’den bile daha hızlı olacağı yönünde.
DOLARIN GÜCÜ NEREYE KADAR SÜRECEK?
2014 yılında güçlü makroekonomik datalar 2008 krizinden sonra Amerikan ekonomisinin toparlandığına dair güçlü sinyaller vermişti. 2015 yılının ilk çeyreğinde gelen veriler çok fazla tatmin edici olmasa bile genel anlamda isti ABD ekonomisi için en büyük riskler şuan için dış kaynaklı gibi gözüküyor.
Çin ve AB ekonomilerinde ki durgunluk, dünyanın süper gücü için çok olumlu etki yaratmasa da piyasalar FED ‘in 2015 yılı içinde kademeli olarak faiz oranlarında bir artışa gideceği yönünde görüş birliği içinde. Fakat tam zamanı konusunda Fed üyeleri bile ikiye bölünmüş durumda. Sürekli yapılan açıklamalar ile yön bulan Dolar Endeksi, Fed’in faiz artışı süresi boyunca yukarı yönlü ivme kazanmaya devam edecek gibi gözüküyor. Bu durum yukarıda ki tabloya bakacak olursak bahsettiğimiz ülkeler arasında en çok Türkiye ve Brezilya’yı etkileyecek gibi gözüküyor.
Dolar kurundaki oynaklık önümüzdeki dönemlerde yeni zirveleri gündeme getirebilir.
----------
*Venbey Yatırım Menkul Değerler A.Ş/ Baş Ekonomist
