İntiharları önlemlerini yolları

Her sene, yaklaşık 40 bin ABD vatandaşınının intihar ettiği biliniyor. Genellikle intihar edenler erkek oluyor ve çoğunluğu silah kullanıyor. Hatta silah nedeniyle gerçekleşen ölümlerin yarısından fazlasının intihar olduğu belirtiliyor

Uzmanlar, genellikle intihar etmek isteyen kişilerin er ya da geç bunu yapacağını, engelleme çalışmalarının geçici olduğunu düşünüyor. Harvard Üniversitesi'ne bağlı bir araştırma merkezinde görev alan Cathy Barber, “İnsanlar eğer intihar etmek istiyorsanız, bir yolunu bulacağınızı düşünüyor,” diyor.

Genellikle intiharı engellemenin kendilerine zarar vermek isteyen kişileri belirlemekten ve onları tedavi etmekten geçtiği düşünülüyor. Ancak yapılan son araştırmalar, bu görüşe meydan okuyor.

Özellikle de gençler açısından intihar etmenin dürtüsel bir eylem olduğu ve tahmin edilmesinin kolay olmadığı düşünülüyor. İntiharın ölümle sonlanması genellikle intihar kurbanının kararlılığından çok seçtiği yola bağlı oluyor.

Günümüzde pek çok uzman, intiharı önlemeyi sağlayabilecek yolların tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyor. Akıl sağlığı ve madde bağımlılığı tedavilerinin her zaman intihar eğilimi tedavisinde önemli etkenler olmasının yanı sıra, Barber gibi araştırmacılar “intihara giden yolların kapatılmasına” da dikkat çekiyor.

Bireysel bir strateji olmaktan ziyade, intiharın gerçekleşmesine neden olabilen yolların engellenmesi intihara meyilli olan insanların bulundukları çevreyi düzenlemekle ilgileniyor. Elbette ki dünyanın her noktasında bunu yapmanın mümkün olmadığı biliniyor. Ancak araştırmacılar, yürüyerek geçilebilen köprülerde parmaklıklar olduğunda insanların kolayca atlayamayacağını belirtiyor. Ayrıca eğer ebeveynler silahlarını çalışmayan halde bırakırsa, intiharı düşünen çocuklarının kendine zarar veremeyeceğine değiniyorlar.

Konu üzerinde çalışan uzmanlar, intiharla hayatını kaybeden incelendiğinde bu tip önlemlerin alınmadığını belirtiyor. Özellikle de kişilerin silahlara kolaylıkla ulaşmasına dikkat çekiliyor.

Northeastern Üniversitesi epidemiyoloji profesörü ve Harvard Üniversitesi'ne bağlı bir araştırma merkezinde yönetici olan Doktor Matthew Miller, “ABD'deki intihar sayısını altta yatan ruh sağlığı sorunlarına değinmeden bile azaltabilirsiniz. Eğer daha az insanın evlerinde silah olsaydı, intihara meyilli insanlar bu kadar kolaylıkla silahlara ulaşamazdı.”

İntihar etmeyi deneyen insanların yüzde 90'ının ölmediği biliniyor. Doktor Miller'ın bahsettiği yöntem sayesinde daha fazla hayat kurtarılabileceği biliniyor.

Toplumun da uzun yıllar boyunca karşı görüşte olduğu dile getiriliyor. 2006 yılında, Harvard'daki araştırmacıların Golden Gate Köprüsü'nden atlayanlarla ilgili bir anket yaptığı belirtiliyor. Sonuçlarda ise, halkın yüzde 74'ünün intiharın engellenmesi durumunda intihar etmek isteyen kişinin başka bir şekilde kendini öldüreceğini düşündüğü ortaya çıkıyor.

Barber, “İnsanlar sanki kendinizi daha kötü hissederseniz gidip daha kesin bir plan yaparmışsınız gibi düşünerek intiharın doğrusal bir yol olduğunu sanıyor,” diyor.

Aslında intiharın genellikle ani ve trajik olaylar sonucunda ortaya çıktığı biliniyor. İntihar ettikten sonra yaşayan insanlarla ilgili yapılan bir araştırmada, bu kişilerin intiharı 10 dakika veya daha kısa bir sürede planladıkları vurgulanıyor.

Yaklaşık bir saat boyunca intihar etmeyi planlıyanların dörte üçünün de kararı verdikten sonraki 10 dakika içinde harekete geçtiği not ediliyor.

Doktor Miller, “Risk altında olan insanların hangisinin intihar edeceğini tahmin etmekte çok başarısısız,” diyor ve ekliyor, “100 kişi içinden yaklaşık 10 kişi intihar etmeyi deneyecek diyebiliriz ancak o 10 kişinin kim olduğunu bilemeyiz.”

Biyolojik psikiyatri üzerine çalışan Doktor Igor Galynker, bir araştırmasında intihar etme olasılıkları düşük olan gruptaki kişilerin yüzde 60'ının müşahede altından çıktıktan sonra intihar ettiğini söylüyor.

“Yapılan değerlendirmeler hiç iyi değil,” diyen Doktor Galynker ve iş arkadaşları, yeni bulgulara dayanarak intiharı önceden tahmin etmenin yollarını araştırıyor.

Galynker, “İntihardan önce insanların hissettikleri panik, endişe ve çılgınlık karışımı bir duygu oluyor,” diyor ve ekliyor, “Tıpkı dayanılamaz bir acıdan ve kapana kısılmış hissetmekten kaçmak için duyulan bir istek gibi.”

İntihar konusunda bazen depresyonun hiçbir yeri olmadığı bile görülüyor. Yapılan bir araştırmada, üniversite öğrencilerininin yüzde 60'ının intihar etmeyi düşündüğünü söylediği ancak hiçbirinde depresyon belirtisi görülmediği belirtiliyor.

Pittsburgh Üniversitesi'nde intiharlar üzerine çalışan ve ergenlik dönemindeki bireyleri inceleyen psikiyatrist David Brent, “Bazı çocuklarda intiharı önceden tahmin etmek çok zor olabiliyor çünkü sanki hiçbir sorunları yokmuş gibi gözükebiliyorlar,” diyor.

Doktor Brent'in araştırması, 16 yaşından küçük olan çocukların yüzde 40'ının belirli bir psikiyatrik hastalığı olmadan intihar ettiğini gösteriyor. Bu çocukların yaptıkları tek şeyin ise evlerindeki dolu silahı bulmak olduğu belirtiliyor.

Doktor Brent, “Eğer çocuklar 16 yaşından küçükse, bir silaha ulaşabilmeleri psikiyatrik bir hastalıkları olmasından daha ciddidir,” diyor ve ekliyor, “Bir an için intiharı düşünürken sonrasında sakinleşebilirler. Ancak intiharı düşündükleri silahları hazır oluyor.”

Doktor Barber da, yaştan bağımsız olarak silah gibi ölüme yol açabilecek yolların ulaşılabilir olmasının  insanların intihar etmesiyle bağlantılı olduğunu dile getiriyor. Bunun nedeni ise intihar etmeyi düşünen insanların en etkili yolu düşünmelerinin yanı sıra, en kolay gerçekleştirebilecekleri yolu seçmelerinden kaynaklanıyor.

Barber, “Bazı intihar girişimlerinin kişiyi öldürme ihtimali çok düşük oluyor,” diyor ve ekliyor, “Ancak elinizde bir silah varsa, kendinizi öldürme olasılığınız yüzde 85 ila 90'a çıkıyor. Bu nedenle planlanmamış intiharlarda bu gibi intihar yollarının engellenmesi büyük önem taşıyor.”

Kısacası evde bir silah bulundurmak, her yaş grubu için intihar olasılığını arttırıyor. Eğe silah boşsa ve ulaşılamayacak bir yerde saklanıyorsa, bu olasılık azalıyor. Evde hiç silah bulunmuyorsa, intihar olasılığı daha da düşüyor.

Ancak bu bulgular şu anda çok yaygın olarak görülmüyor. Vergi ödeyen kişiler, kendini öldürmeye kararlı insanları hiçbir şeyin durduramayacağı düşüncesiyle paraları farklı yerlere harcıyor. Siyası akım ise silah kontrolüne sırt çeviriyor. Ancak intiharın tahmin edilememesi üzerine yapılan araştırmalar ile intaharın gerçekleşmesini sağlayan yolların kısıtlanması, intihar oranlarını azaltmayı düşünen halk sağlığı yetkilileri için bir seçenek olarak sunuluyor.

Golden Gate Köprüsü'nden atlayan ve ölmeyen Ken Baldwin, verdiği röportajda atlar atlamaz berbat bir karar verdiğini anladığını söylüyor. Yaşamak istediğini ekleyen Baldwin, şanslı insanlar arasında sayılıyor.

Ancak Barber, başka bir hikaye de değiniyor. Bir arkadaşının acildeki ilk gününde bir hastanın tekerlekli sandalyeyle içeri geldiğini, genç adamın intihar ederek kendini vurduğunu anlatıyor. Doktorlara onu kurtarmaları için yalvarıyordu,” diyen Barber, genç adamın ne yazık ki hayatını kaybettiğini söylüyor.