"Faiz oranları çılgınlığı"

Diğer birçok gelişmekte olan piyasa gibi Türkiye son dönemlerde para birimindeki sert düşüşten dolayı zorluklar yaşadı. Bunun için kısmen Federal Reserve (Fed) suçlanabilir. Fed'in yakın bir dönemde faizleri artıracağı varsayımı doların diğer para birimleri karşısında değer kazanmasına neden oldu. Düşen lira ithal malların fiyatını artırırken, yerel ekonominin yavaşladığı bir dönemde enflasyonu da artırıyor. Bu da Türkiye'nin merkez bankasını diğer bazı gelişen ülkelerde de görüldüğü gibi faizleri yükselterek dövizi kontrol altına almak ve faizleri düşürerek ekonomik büyümeyi desteklemek arasında ikilemde bırakıyor. Fakat Türkiye'nin kendine özgü bir karmaşası daha var: ülkenin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın konuya müdahale etmesi.

Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi gösterdiği ekonomik başarının da desteğiyle üst üste 3 seçim kazandı. Haziran ayında bir başka seçim yaklaşırken, Erdoğan 2014 yılının son çeyreğinde yüzde 1.7'ye kadar düşen büyümeyi tekrar canlandırmak için her şeyi göze almış gibi görünüyor. Cumhurbaşkanı daha düşük faiz oranlarının çare olduğunu düşünüyor.

Öyle ki Merkez Bankası, enflasyonun yüzde 5'lik hedefin üzerinde olması ve liradaki düşüşün hızlanmasına rağmen faizleri bir süredir zaten düşürüyor. Fakat buna rağmen Şubat ayında gerçekleştirilen 0.25 puanlık faiz kesintisini Erdoğan yetersiz gördü. Cumhurbaşkanı, Merkez Bankası Başkanı'nı "faiz lobisine" "vatanı satmak" ile suçladı. Bakanlardan bir tanesi de faiz indiriminin "cesaretsiz" olduğunu dile getirdi. Ortalıkta dolaşan dedikodulara göre Başçı ve yatırımcıların favorilerinden olan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan istifanın eşiğindeler.

Londra'da bulunan bir yatırım bankacısı, "Erdoğan faiz oranları hakkında her konuştuğunda lira düşüyor" yorumunu yaptı. Mart ayı başında dolar karşısında rekor düşük seviyeye gerileyen lira, bu yıl başından bu yana yüzde 12 değer kaybetti. AK Parti yetkilileri düşük liranın ihracatı artıracağı konusunda ısrarcılar. Fakat Türk firmalarının net döviz borçları 2014 yılı sonu itibariyle 183 milyar dolar oldu. Her ne kadar firmaların çoğunluğu ihracatlarından dolar kazanıyor olsa da borçlarını kapatabilmek için asıl güvendikleri kaynak ülke içindeki gelirleri.

Erdoğan, ortodoks ekonomi prensiplerinin tamamen aksine bir şekilde, faiz oranlarının indirilmesinin enflasyonu düşüreceğini belirtiyor. Sıkı bir Müslüman olarak Erdoğan'ın aynı zamanda faizlerle ilgili bir rahatsızlığı da olabilir: Cumhurbaşkanı sıfır faiz oranının ideal olduğunu belirtiyor. Ve AK Parti'ye sadık olan ufak çaplı iş sahipleri genelde kredilerini dolar değil de lira üzerinden çekiyorlar.

Erdoğan ve Başçı bu hafta bir ateşkes anlaşmasına varmış gibi görünüyorlar. Türkiye Başbakanı da aynı zamanda bir açıklama yayınlayarak Merkez Bankası'nın bağımsızlığına vurgu yaptı. Fakat eğer AK Parti gelecek Haziran ayındaki seçimlerde anayasayı değiştirecek ve Erdoğan'a yüksek oranda yürütme gücü verecek çoğunluğa erişirse o zaman hem ateşkes hem de bankanın bağımsızlığı tehlikeye girecek.