'Algoritma işlemleri yerli yatırımcıyı hisse senedi piyasasından kaçırabilir'

Borsa Istanbul ve Nasdaq OMX grubu arasında imzalanan BISTECH anlaşması ve yeni teknolojiye geçiş algoritma işlemlerine baz hazırladı. Ancak bu anlaşma yeterli değildi.

Özellikle ‘co-location’ dediğimiz fiziksel yapılanma ile çok sık işlem yapan trader’lar (HFT) için avantaj sağlandı. HFT için bir avantaj da emir iptali oldu, çünkü HFT için piyasayı kandırabilmelerine olanak sağlayan en önemli mekanizma sürekli emir iptalidir. 

Zaten HFT işlemleri üzerine yayımlanmış literatürü biraz okuduğunuz zaman, işlemlerin karanlık havuzlarda (‘’dark pool’’) nasıl geliştiğini, bu likidite havuzlarında HFT işlemcilerin gerçek alıcı ya da satıcıların piyasa işlemlerinin önlerine geçerek nasıl etkiliyor olduklarını anlarsınız. HFT işlemcilerin ve matematiksel algolara dayalı yapılan işlemlerin, ben Borsa İstanbul üzerindeki etkilerinin aynen ABD borsaları gibi yükselerek devam edeceğini ancak orada olduğu gibi yüzde 70’lere ulaşabileceğini sanmıyorum.

Önemli paralar bu karanlık havuzları işletenler ve orada işlem yapanlar tarafından kazanılmıştır, Borsa Istanbul gibi bu işe yeni soyunmuş yeni fırsatlar yaratan, fazla yatırımcı bazı olmayan piyasalarda kazanılmaya devam edilecektir. 

Tarihi değiştiremezsiniz. Piyasa tarihi de ABD’de yazılır, diğer yerlerde uygulanır. Borsa Istanbul da bunun ne ilk, ne de son örneği olacaktır. Başka gelişmekte olan piyasalarda aynı oluşumları bekliyorum. 

İşlem hacimleri Borsa Istanbul’da yükselmeye devam edecek, çok düşük aracılık komisyonları ile çalışan kurumlar matematiksel algolarla işlem yapan fonlara ve karanlık havuzlarında HFT trader’lara hizmet vermeye devam edeceklerdir. Yalnızca buradan aracı kurumların kazanacağı para madalyonun bir yüzüdür. 

Bazen Borsa Istanbul yöneticilerinin ve piyasadaki diğer önemli oyuncuların basit bir gerçeği farketmediğine kanaat getiriyorum. Bizim önemli bir yerli trader bazımız var, BIST tüm endeksinde günlük işlemlerin yüzde 80’ine yakınını bu kesim gerçekleştirir.

Algo işlemcilerin ve HFT trader’ların dünyasında yerli ‘’spekülatör’’ piyasada uzun vadeli ya da kısa vadeli oyuncu kalamaz çünkü o sistemlerle bir insanın mücadele etmesine imkan yoktur. Ne hız olarak, ne de trading stratejisi olarak. Bu değişim, yerli trader ya da ‘’spekülatör’’ tabir ettiğimiz büyük oyuncuların, rölatif bazda küçük ve illikit hisselere fokus olması anlamına gelmektedir. 

Bir örnek vermem gerekirse, GARAN, THYAO, HALKB gibi hisselerde hacim artışı yaşanıyor olmasına rağmen bu hisselerde makinalarla trade edemediğini gören yerliler ya hisse senedi piyasasından kaçıp forekse girecekler ya da küçük, illikit hisselere yönelecekler. 100-200 milyon piyasa değeri olan X,Y,Z hisselerinde yüksek hacimli yerli ‘’spekülatör’’ hareketleri görmeye başladığımız bir döneme gireceğimizi düşünüyorum. 

Aynı zamanda, foreks işlemlerinde gördüğümüz hacim yükselmesinin önemli nedenlerinden biri olarak da, Borsa Istanbul’da algoritma ve HFT işlemlerine yol açan emir iptali ve fiyat basamaklarındaki düşüşler olduğuna inanıyorum.

Hindistan’daki gibi yeni önlemler ve düzenlemeler beklemiyorum ancak korktuğum gibi, yerli trader bazında önemli bir düşüş olursa, o zaman yeni düzenlemeler getirilmesi kaçınılmaz olabilir. 

* Hamilton College Ekonomi ve Matematik bölümlerinden mezun olan Işık Ökte, 1994-1997 arası Goldman Sachs'te yatırım bankacılığı yaptı. 1997-2000 yılları arasında New York Borsası'nda da çalışan Ökte, 2014'ten bu yana TEB Yatırım'da Stratejist olarak görev yapmaktadır.

** Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve BusinessHT'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir. Ayrıca burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değil, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.