BUSINESS INSIDER
06 07 2016, 11:08 Güncelleme: 08.07.2016, 12:33
Yetişkin bir hücreden klonlanan ilk hayvan olan Dolly tam 20 yıl önce dün İskoçya'da doğmuştu.
Bilimadamları ilk memeli hayvanı kopyaladıklarını duyurduklarında pek çok tartışma başlamıştı. Zengin insanların yedek organ için kendilerini klonlayabileceği, tiranların orduları için asker yaratabileceği, ailelerin kaybettikleri çocukları yerine yeni çocuklar üretebilecekleri iddia edilmiş, Dolly'den sonra pek çok tıbbi gelişmenin hız kazanacağı söylenmişti.
Ancak bugün baktığımızda bu ihtimallerin hala birer film konusu olmaktan öteye gitmediğini görüyoruz. İşte Dolly'nin klonlanmasından bu yana geçen 20 yılda hala devam eden bazı sorular:
1) Neden hala insan klonlanamıyor?
Bunun hem bilimsel, hem etik, hem de ticari sebepleri var.
Dolly'i yaratan bilimadamları koyunun yumurtalığından DNA'yı almış, yetişkin bir vücut hücresinden alınan hücre çekirdeğini döllenmemiş fakat gelişmekte olan ve çekirdeği çıkarılmış bu yumurta hücresine transfer etmiş ve daha sonra bu melez hücreyi bölünmesi için elektrik şoklarıyla uyararak taşıyıcı bir anneye nakletmişti.
Ancak "Somatik Hücre Nükleer Transfer" adı verilen bu tekniğin diğer türler için çok da kolay olmadığı görüldü.
Stanford Üniversitesi'nde biyoetik ve hukuk alanlarından çalışan öğretim görevlisi Hank Greely, "Sanırım kimse bazı türlerde klonlama görece daha kolayken bazılarında daha zor olabileceğini düşünmemişti. Kediler kolay, köpekler zor; fareler kolay, sıçanlar zor; insanlar ve diğer primatlar ise çok zor" dedi.
Ayrıca insan klonlaması için herhangi ticari bir çıkar da bulunmuyor. Boston Üniversitesi'den George Annas, hem tüp bebek hem de ilaç sektörlerinin insan klonlama konusuyla ilgilenmediklerini söylediklerini anımsatarak, "Bu önemli bir nokta. Tüm yeni teknolojiler kâr güdüsüyle ilerler" diyor.
2) Dolly'nin klonlanmasından kimse para kazanmadı mı?
ViaGen'in sığır, koyun ve domuz klonlamaya başlamasıyla hayvan klonlaması ticari bir iş koluna dönüştü. Şirket aynı zamanda ev hayvanları da kopyalıyor ancak çok büyük bir faaliyet dalı olduğu söylenemez.
Greely, hala hayvan klonlamanın çok pahalı ve sık rastlanmayan bir uygulama olduğunu söylese de, "dünyanın en iyi polo takımının klonlardan oluştuğunu" hatırlattı. Safkan yarış sektörü ise hala klonları yasaklıyor.
3) Dolly bir devrim başlattı mı?
Bilimsel yayın sayısına bakılırsa evet: Dolly'nin doğumundan önce somatik hücre transferiyle ilgili yayınlanmış yalnızca 60 makale vardı. Doğumundan sonraki 10 yılda ise uygulamanın tıbbi kullanımlarına ilişkin 5,870 tane yayımlandı.
4) Tıbbı gelişmeler neler?
Klonlamanın tıpta asıl kullanımı üreme klonlanmasından ziyade terapötik, yani tedavi amaçlı klonlama oldu. Bu uygulamada önce hastadan bir hücre alınıyor. Sonra bu hücrenin DNA'sı kendi DNA'sı çıkarılmış bir yumurtaya konuluyor ve yumurtanın bir laboratuar kabında bölünmesine izin veriliyor. Sonuç olarak nöronlar ya da pankreatik beta hücreleri gibi özellikli hücreler elde ediliyor. Bu hücreler de hastalık araştırmalarında ve tedavilerinde kullanılıyor.
2013 yılında Oregon Health & Science University'den bir ekip ise somatik hücre nükleer transferiyle insan kök hücresi yarattı.
5) Dolly'nin tıp dışındaki alanlarda etkisi oldu mu?
Dolly'de uygulanan kopyalama tekniği bazı nesli tükenmekte olan hayvanlar için de uygulanmaya çalışıldı. Önce 2001'de bir gaur sonra 2003'te yabani bir öküz türü olan banteng klonlanlandı. Ancak her ikisi de birkaç gün içinde öldü. Yine de bu konuda çalışmalar devam ediyor.
