Yapay zekaya giden zor yol

Makinaların bilgisi insanoğlununki kadar geniş olsa bile, sağduyu konusunda tıpkı yeni doğmuş bir bebek gibi.

Sorun, makinaların biraz daha büyümüş, yeni yürümeye başlayan bebekler gibi bile davranamaması. Facebook'da yapay zeka araştırma müdürü Yann LeCun, bunu basit bir sihirbazlık hareketiyle gösteriyor: bir kalemi el çabukluğuyla kaybettiren LeCun, bunun bir yaşında bir bebeğin sevinç çığlıklarıyla karşılanacağını, ama yeni doğmuş bebeklerin ve bir makinenin kalemin kaybolmasının anormal bir durum olduğunu algılayamayacağını söylüyor. 54 yaşında 3 çocuk babası olan LeCun "Daha birkaç aylık bir bebeğe bu sihirbazlığı yaparsanız, tepkisiz kalır. Ama birkaç ay sonra, bunun normal birşey olmadığını anlar" diyor.

Bilgisayarları sevmenin bir nedeni de, birçok çocuğun aksine, onlara söyleneni yapıyor olmaları. Bir bilgisayarın gerçekleştirebileceği herşey, içine bir insan tarafından programlanarak yerleştiriliyor ve tek başına keşif yapmaları mümkün değil. Akıllı makinelerin tek eksiği, beynimizde bulunan gri yapışkan madde gibi bir hafızaya sahip olmamaları. Bunun gerçekleşebilmesi için bir bilgisayarın gördüklerini algılayabilmesi gerekir.

Dünyanın önde gelen araştırmacıları, böyle birşeyi mümkün kılmak için makinaların nasıl bilgi depolayabileceğini bulmaya çalışıyor, ilham almak içinse sinirbilimine yöneliyor. Bu algı değişimi birçok teknoloji şirketini alarma geçirdi ve Facebook, Google ve Çin'li Baidu gibi şirketler, ileride sağduyulu makineler üretmek ve yönlendirme gerekmeden kullanıcıların isteklerine daha doğal bir şekilde cevap verebilecek yazılımlar kurmak için milyarlarca dolar harcıyor. Biyolojik beynin tıpatıp bir kopyası, yapay zekanın sadece bir takım şeyleri ayırt etmesini değil, onlar hakkında küçük çocuklar gibi mantık üretmesini de sağlamalı.

Yapay zeka, Hollywood ve yazarların uzun zamandır ilgi odağı olmuş olsa da, şirketler 5 yıl öncesine kadar bunu pek dikkate almıyordu. Ama risk sermayedarları bunun farkına vardı ve geçen yıl, yapay zeka startuplarına 2010'daki rakamın 20 katı kadar, yani 9.2 milyon dolar yatırdı. Bu startuplardan bazıları çığır açmaya yardım ediyor. Mesela Silion Vadisi'nde MetaMind adlı bir şirket, bilgisayarların günlük konuşmaları anlayabilmeleri için geliştirmelere imza attı. New York'da bir yapay zeka startupı Clarifai ise, karışık video analizleri yapıp himetlerini işletmelere satıyor.

Şirketlerin araştırma laboratuvarları bulgu ve kadrolama konusunda artık akademik laboratuvarlara rakip olmaya başladı. Hatta, şahsi verilere erişim ve deney yönetmek için hesaplama gücüne sahip olma konusunda akademik laboratuvarları geçiyor. Ve bu durum, alanın önde gelen araştırmacılarının ilgisini çekiyor. Mesela New York Üniversitesi'nin (NYU) Veri bilimi merkezinin eski müdürü olan LeCun, 2013 yılının sonunda Facebook'a katıldı. Hala haftada bir NYU'de ders vermeye devam eden LeCun, 50'ye yakın araştırmacıyı işe aldı ve 2 haziran'da Facebook, Paris'te bir yapay zeka laboratuvarı açacağını duyurdu. Öte yandan Google ise, kendi yapay zeka ekibinin "yüzlerce" kişiyi kapsadığını açıkladı. Baidu ise Silikon Vadi'sindeki laboratuvarını Mayıs'da açtı ve şu an, eski Google yapay zeka başkanı Andrew Ng öncülüğünde bünyesinde 25 araştırmacı bulunduruyor. Çinli araştırma devi toplam olarak yaklaşık 200 yapay zeka uzmanı çalıştırdığını bildiriyor. 

Son yıllarda teknoloji şirketlerinden gelen paralar, yapay zekayı desteklediyor olmasına rağmen bilgisayarlar hala 'aptal'. Bunu şu şekilde açıklayabiliriz: gürültülü bir barda bir arkadaşınızla telefonda konuşurken ne söylediğini tam anlamasanız bile, ilgilendiği şeyler ve konuşulanın içeriği sayesinde ne söylediğini tahmin edebilirsiniz. Ama bilgisayarlar bunu yapamıyor. Yapay zeka üretiminde karşılaşılan sorun, kendi zihnimizin nasıl çalıştığını bilmiyor olamamız. "Sinirbilimsel bir bakış açısı olarak beyni anlama ve bu sayese zeka sistemi kurma konusunda bulunduğumuz nokta, Newton öncesi olarak değerlendilebilir" diyen Kaliforniya-Berkeley Üniversitesi'nde teorik sinirbilim merkezi başkanı Bruno Olshausen, görüşünü “Eğer Newton öncesi dönemde bir fizik bilimci olsaydınız, roket yaratmaya daha çok uzaktınız demek" diye açıklıyor.

Modern Yapay Zeka sistemleri resimleri inceleyebiliyor, metin kopyalayabiliyor ve sinir ağı olarak adlandırılan bir sistem sayesinde farklı dillere çeviri yapabiliyor. Son yıllardan beri, bütün yapay zeka topluluğu yeni bir yaklaşıma girişti ve tamamlayıcı parça olarak bilgisayarlara hafıza yüklemek için kolları sıvadı. Her şirket bunu başarabilmek için farklı yöntemlere başvuruyor ama hatıra hakkında aynı vurguyu yapıyor. Öyle ki, bu değişimin hızı, bazı uzmanları hiç beklemedikleri bir anda yakaladı. "Bundan sadece birkaç ay önce, böyle birşey yapmaya çalışan tek insanlar bizdik" diyor Facebook'un ilk büyük hafızalı yapay zeka makalesinin yazarlardından biri olan Weston. Birkaç gün sonra ise, benzer bir araştırma raporu Google'un DeepMind ekibinden geldi.

O zamandan beri Facebook, Google ve Baindu birçok geliştirmeye imza attı. Bu şirketlere sürücüsüz araç üretmek için yatırım yapan Tesla Motors da dahil oldu. Öte yandan Tesla Motors'un CEO'su Elon Musk yapay zeka startup'larına yüklü miktarlarda yatırımlar yaptı. 

Bunun yanı sıra, rakip şirketlerin yapay zeka ekipleri, araştırmaları geliştirmek için birlikte çalışıyor. Şirketlerin yapay zeka laboratuvarlarının elde ettiği teknolojik gelişimler, üniversitelere ulaşmaya başladı ve önde gelen Üniversitelerin öğrencilerinin Facebook ve Google gibi şirketlerin yapay zeka geliştirme projelerine ilgisi büyük.

Son olarak, insanların olaylara tepki vermek için hafızalarını nasıl kullandığını göstermek için meşhur kalemini geri alıp işarkadaşına fırlatan LeCun, hafızası ya da zaman algısı olmayan bir makinenin böyle birşeye tepki veremeyeceğini, buna karşın insanların, atılan eşyayı yakalamak ya da en azından onlardan kaçınmak için hafızalarını ve sağduyularını kullandığını belirtti.