Ar-ge başarısı gelir getiriyor

Kapitalizmin sabırla büyük fikirlerin peşinden gidenleri ödüllendirdiğini bilsek ne kadar iyi olurdu değil mi? Veya yaratıcılığa önem veren işyerlerinin daha başarılı olduğunu bilseydik?

İyi haber şu: Araştırma ve geliştirmeye para harcayan büyük şirketler arasında bu alana daha büyük yatırım yapanlar daha kârlı çıkıyor. Kurumsal satışların büyük oranlarını araştırma ve geliştirmeye harcayan şirketlerin özellikle hissedarları bu yatırımlarıdan en büyük geri dönüşü alıyor.

Ar-Ge harcamaları ve inovasyon arasındaki bağlantı hem karmaşık hem de tartışmalı. Bu bağlantıdan şüphe duyan kesim, 2011 tarihli bir Booz & Co. raporunda bahsedildiği gibi, ileri derecede yenilikçi şirketliern çoğu zaman araştırma yatırımı yapmadıklarını iddia ediyor. Hatta pek çok başarılı şirket Ar-Ge harcaması yapmıyor bile.

Yapan şirketler arasında ise hissedar değerleri ve Ar-Ge harcamaları arasında bir bağlantı görülüyor.

Dünyanın en büyük 500 şirketinin oluşturduğu Global 500 listesiyle başlayalım. Son üç yıl içinde bu şirketlerden 239 tanesi, yani neredeyse yarısı, araştırma ve geliştirme için harcama yapmış olarak görünüyor.

Bu şirketlerin büyük kısmının ise Yahoo! ve Adobe Systems gibi teknoloji devleri, Vertex Pharmaceuticals ve Gilead Sciences gibi bilimin önde gelen isimleri ve araba, uçak ve elektronik aletler gibi mühendislik ürünleri yapan şirketler oluşturuyor.

Ar-Ge harcaması yaptıklarını belirten şirketler arasında son üç yıl içinde en çok büyüme kaydedenler ise araştırma ve geliştirme harcama miktarı bakımından da başı çekiyor.

İlk önce Ar-Ge harcaması yapan ve 2012’den bu yana piyasa sermaye değeri şirketlerin en çok büyüme kaydettiği yüzde 25'lik dilime bakalım. Net satışların ortalama yüzde 10.25’ini araştırma ve geliştirmeye harcayan bu şirketler yaklaşık yüzde 251 bir büyüme kaydetmiş görünüyorlar.

Bir sonraki dilimde büyüme ise yüzde 69, ve şirketler daha az Ar-Ge yatırımı yapmışlar: toplam gelirin yaklaşık yüzde 7.91’i. Üçüncü yüzde 25'lik dilimde ise büyüme ortalama yüzde 36 ve gelirin Ar-Ge araştırmasına yatırılan kısmı ise yüzde 6.4.

Bloomberg’ün verdiği bilgiye göre, büyümenin en yavaş olduğu dilimde Ar-Ge yatırımı yapan Global 500 şirketleri piyasa değerlerinin ortalama yüzde 8’ini kaybetmiş ve Ar-Ge’ye gelirlerinin yaklaşık yüzde 3.24’ünü ayırmış.

Bu hikayenin bir kısmı çok tanıdık geliyor. Google gibi daha genç şirketlerin büyümek için araştırma ve geliştirmeye daha çok önem vermesini bekleriz. Ancak şaşırtıcı olan kısım şu: Bloomberg’den alınan bilgiye göre araştırma ve geliştirmeye yatırım yapan yetişkin şirketler de uzun vadede borsada daha iyi bir performans gösteriyor.

Tarrytown, New York’da bulunan ve kanser tedavisiyle ilgili ürünler yapan Regeneron Pharmaceuticals’ı örnek olarak alalım. Google’dan 10 yıl önce 1988 yılında kurulan bu şirketin piyasa değeri son üç yıl içinde yüzde 761’lik bir büyüme gördü ve bu süre içerisinde 3 milyar dolarlık net satışlarının yüzde 63’ünü Ar-Ge’ye yatırmıştı. Öbür tarafta ise Thousand Oaks, Kaliforniya temelli bir bioteknoloji şirketi olan Amgen var. Toplam satışlarının yüzde 20.8’ini Ar-Ge’ye yatıran bu şirket sadece yüzde 137’lik, yani Regeneron’ın beşte biri kadar, bir büyüme kaydetti.

Benzer şekilde, düşük araştırma ve geliştirme harcamasından zarar gören bir başka şirket ise Avustralya’lı çocuk ve yetişkin aşı firması CSL. Satışlarını  yaklaşık yüzde 8.3’ünü Ar-ge’ye harcayan bu şirketin hisseleri son üç yıl içinde pek de etkileyici olmayan bir şekilde sadece yüzde 60.24 ilerleme kaydetti. Tam tersine, Masschusetts şirketi Vertex net satışlarının yüzde 81’ini araştırma ve geliştirmeye adadı ve bu dönemde piyasa değeri yüzde 313 yükseldi.

Ar-Ge yatırımı düşük olan şirketler arasında bile farklar var. Örneğin satışlarının sadece 1.13’ünü araştırma ve geliştirmeye harcayan Dallas merkezli AT&T’nin market değeri son üç yıl içinde yüzde 3.23 arttı. Ancak Londra’lı telekomünikasyon şirketi ve AT&T’nin mevkidaşı BT Group ise Ar-Ge’ye yüzde 4 yatırımda bulundu ve hisse değerleri yüzde 108 arttı.

Ancak araştırma ve geliştirmeye önemli boyutta yatırım yapan tüm şirketler aynı seviyede büyüme kaydetmiyorlar. Eczacılık devi Pfizer son üç yılda net satışlarının yüzde 14.36’sını Ar-Ge’ye ayırırken, aynı süreçte market değeri yalnızca yüzde 22.72 arttı.

Fakat Pfizer bir istisna. Düzenli olarak Ar-Ge’ye yatırım yapan şirketlerin çoğu sonunda hissedarlarını karlı çıkarıyor.