Apple'ın İran yasağı kararı neden gülünç?

Teknoloji devi Apple'ın, İranlı uygulamaları Apple Store'dan kaldırmasının ardında bir kara komedi yatıyor. Gerekçe olarak ABD'nin yaptırımlarının gösterildiği kararla Apple, söz konusu uygulamaları barındırıp, dağıtamayacağını açıkladı. Peki Apple, söz konusu yaptırımlar altında İran'la çalışmanın yasa dışı olduğunu düşünüyorsa, bunca yıldır ne yapıyordu?

Birçok farklı ürünün ihracatını reddeden ticari yaptırımlar, genellikle amaca zarar veriyor ve tabii ki ihraç mallarının ulaşılamadığı ülkelerdeki tüketiciyi etkiliyor.Örneğin sırf bu nedenle, ABD'nin Çinli tüketiciyi cezalandırmak için Çin mallarına uygulanan gümrük tarifelerine kesinlikle karşı olmalıyız. Çünkü burada asıl cezalandırılanlar Amerikan tüketicisi.

İran yaptırımlarında durum biraz daha farklı. ABD burada, İran halkını değil, hükümetinin yaptıklarını cezalandırmak için ambargo uyguluyor ve bu, nükleer yaptırımlar değil, genel sistemlerine olan bir tepki. Sonunda İranlı tüketici yara alıyor. Yani, ABD'nin amacı hedefine "ulaşıyor".

Bu tip yaptırımların ne olursa olsun hayata geçmemesi gerektiği kanaatindeyim. Ancak yine de Apple'ın açıklamasındaki "mizahı" alkışlamak gerekiyor. Açıklamada "tüm uygulamalar" denmediği gibi tanımlama da oldukça geniş. Açıklama şöyle:

"Yaptırımlar İran'ın, Dubai ve Hong Kong gibi ülkelerden kaçak şekilde getirilen milyonlarca iPhone'u satın almaktan alıkoymadı. Hatta İranlı mühendisler yerel kullanıcılar için binlerce uygulama geliştirmeye ve bunları İran dışında App Store üzerinden satmaya devam etti.

Apple artık agresif bir karar alarak İranlı uygulamaları kapatıyor. Karar, Çin hükümeti tarafından koyulan sansür ve internet yasaklarını delmek için geliştirilen uygulamaların kaldırılmasını da kapsıyor."

Çin meselesi elbette ki tamamıyla farklı. Eğer Apple, Çin'de faaliyet gösteriyorsa Çin hükümetinin kurallarına uymalı. İran yasaklarında ise Apple'ın uyması gereken ABD kuralları. Ancak Apple burada yasayı yanlış okuyor gibi görünüyor. Yasaklamanın ardından ABD Hazine Bakanlığı'nın finansal istihbarat gözlemcisi Yabancı Varlık Kontrolü Ofisi'nin İranlı bir uygulama geliştiricisinin açtığı soruşturmaya verdiği yanıt şu şekilde:

"OFAC, Apple'ı İranlı uygulamalara sahip olmaktan men etmiyor.  Geniş Kapsamlı Birleşik Aksiyon Planı'nın bir sonucu olarak, İran Transferleri ve Yaptırımları Düzenlemeleri kapsamında bazı mal, hizmet  ve teknoloji ürünlerinin Amerikan vatandaşları tarafından ihraç edilmesi yasak. Ancak geniş kapsamlı yasaklara rağmen, ABD'lilerin yazılım ve benzeri aktivitelerde ortak çalışmasına olanak sağlanan belli başlı ürünler var. Bu ürünlere Hazine Bakanlığı'nın Genel Lisans D-1 adlı dokümanından ulaşılabilir."

Apple'ın söz konusu kısıtlamaları biraz "kısıtlı" okuduğu belli. Ülkenin Telekomünikasyon Bakanı Muhammed Cevad Azari Jahromi, karar sonrası yapılan açıklamada Apple'ın yaklaşık 7 milyon olduğu tahmin edilen İranlı tüketicilere saygı göstermesi gerektiğini söyledi. 

— MJ Azari Jahromi (@azarijahromi) August 24, 2017

Jahromi, cuma günü yaptığı Twitter paylaşımında "İran'ın mobil telefon pazarının yüzde 11'i Apple'a ait. Bu tüketicilere saygı göstermek, bugün Apple'ın üstlenmediği bir zorunluluk. Söz konusu kararın yasal takipçisi olacağız" dedi.

Buradaki gülünçlük ise İran'ın hâlihazırda kendi insanlarının hangi uygulamayı kullanıp, hangi websitesine gireceğini kontrol altında tutuyor olması. Bu durumu gerçekten trajikomik buluyorum: ABD yaptırımları, İran'ın yasakladığı VPN uygulamalarına izin veriyor. Bu nedenle İranlı Telekomünikasyon Bakanı'nın açıklamaları biraz gülünç.

Apple kuralları kısıtlayıcı bir tavırla okurken,yasaklara devam eden İran hükümeti yasaklardan şikâyet ediyor. 

* Londra merkezli Adam Smith Enstitüsü Üyesi Tim Worstall'ın Forbes için kaleme aldığı makalesinden çevrilmiştir.

** Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve BusinessHT'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir. Ayrıca burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değil, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.