Para: Neydi, Ne, Ne Olacak?

Pir Sultan Abdal’dan meşhur olmasın, gezginliğiyle meşhur Halikarnaslı Herodot’a göre para ilk defa 2 bin 600 yıl önce Lidyalılar tarafından kullanıldı.

Ekonominin ilk oluşmaya başladığı o dönemlerde insanlar, sevdikleriyle hediye alışverişinde bulunarak hediye ekonomisini oluştururken, sevmedikleri veya potansiyel olarak düşman gördükleri insanlarla para alışverişinde bulundu.

Geride bıraktığımız binlerce yılda birçok farklı şekle bürünen paradan bahsedince bugün bile gözümüzün önüne kâğıt veya madeni para gelir.

Fakat para önümüzdeki birkaç yıl içerisinde şeklini ve şemalini tamamen kaybedebilir. Nakit para kullanımı dünyanın birçok bölgesinde hızla azalıyor ve dijital para devrimi kapımızı çalıyor.

2020’ye kadar Japonya kendi dijital parasını üretmeyi, Güney Kore nakitsiz bir topluma geçmeyi, Danimarka da marketler ve restaurantlarda nakit kullanımını durdurmayı hedefliyor. Türkiye’de ise Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya dijital paraların finansal sisteme istikrar getireceğine inandığını belirterek bu sistemi destekleyici açıklamalar yapıyor.

Peki dijital para nedir?

Günümüzde dijital para veya kripto para olarak bilinen para birimleri herhangi bir merkez bankası veya kamu kuruluşu tarafından kontrol edilemeyen para birimleridir.

Kullanım alanları sınırlı olsa da bu sanal paraların değeri herhangi bir ekonomi politikası veya siyasi gelişmeye doğrudan bağlı olmadığı için yatırımcılara cazip geliyor. Sanal paraların değeri devlet politikalarından ziyade çok basit bir ekonomi dersi ile açıklanıyor; arz-talep dengesi.

Örneğin, yedi yıl önce piyasaya ilk çıktığında fiyatı 1 doların altında olan Bitcoin son dönemlerde artan taleple 7500 dolara yaklaştı. Bitcoin’in yanında piyasada bugün Ethereum, Bitcoin Cash ve Litecoin gibi yaklaşık 800 farklı kripto para birimi bulunuyor.

Öyle ki piyasa değeri en büyük üç kripto para Bitcoin (122 milyar dolar), Ethereum (29 milyar dolar) ve Bitcoin Cash(11 milyar dolar) tek bir şirket olsalardı,140 milyar dolarlık piyasa değeri ile McDonald’s (106 milyar dolar), BP (113 milyar dolar) ve Siemens (117 milyar dolar) gibi şirketleri geride bırakarak dünyanın en büyük 51. şirketi olurdu.  

Çin ve Rusya, Bitcoin benzeri para birimlerine yasaklayıcı dereceye varan düzenlemeler getirirken, Vanuatu adası 49 Bitcoin karşılığında vatandaşlık veriyor. ABD’li finans devi CME Group’un ise Bitcoin için vadeli işlemler planladığı duyurusu, önemli bir dönüm noktası sinyali veriyor.

Yani kısacası artık ceplerinizi çok fazla kurcalamayın; paranız cebinizden cep telefonunuza geçmiş olabilir…