Kurumlar vergisinde indirim trendi

Maliye Bakanlığı yüzde 20 seviyesindeki Kurumlar Vergisi oranını düşürmek için çalışmalara başladı. Bakanlık, KDV sisteminde olduğu gibi Kurumlar Vergisi'nde de 35 ülke uygulamasını inceliyor. 

Kurumlar vergisi indirimi sadece Türkiye'de değil birçok dünya ülkesinde gündemin ilk sırasında yer alıyor.

Geçtiğimiz yıllarda gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde benzer çalışmalar ve indirimler yapıldı. Yatırımcı çekmek adına vergi tatilleri de son dönemde çok konuşulan uygulamalar arasında yer aldı.

Birçok ülke kurumlar vergisi yükünü hafifletmek için indirim oranı ve takvimini açıklamaya başladı.

Özellikle gelişmekte olan ülkeler yatırım çekebilmek için indirim yoluna gidiyor. OECD ülkelerinde ortalama Kurumlar Vergisi oranı yüzde 25 seviyesinde. Bu ülke grubu içerisinde en yüksek kurumlar vergisi ABD’de uygulanıyor.

İngiltere ise vergi oranını G-20 ülkeleri içinde en düşük seviyeye çekmek için çalışma yürütüyor. Avrupa Birliği’nde pek çok ülke Türkiye’den daha yüksek kurumlar vergisi oranına sahip durumda. BAE ise yüzde 55 kurumlar vergisi oranıyla dikkat çekiyor.

HANGİ ÜLKE KURUMLAR VERGİSİ ORANINI DÜŞÜRMEYİ PLANLIYOR?

Lüksemburg Kurumlar vergisini gelecek yıla kadar yüzde 27'den 26'ya, İsrail ise yüzde 24'ten 23'e indirmeyi öngörüyor.
Fransa yüzde 34,4 olan oranı üç yıl içinde yüzde 28'e, Belçika yüzde 34'ten 20'ye, Avustralya ise 2026 yılına kadar oranı yüzde 30'dan 25'e indirmeyi öngörüyor.

Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti, İrlanda gibi ülkelerde kurumlar vergisi oranlarının genellikle yüzde 15-20’nin altına indirilmesi yönünde çalışmalar söz konusu

ÜLKELERE GÖRE KURUMLAR VERGİSİ ORANLARINDA DEĞİŞİKLİKLER

Türkiye: Yasal kurumlar vergisi oranı 2006 yılından itibaren yüzde 30’den yüzde 20’ye düşürüldü.

ABD: 2007 yılında yüzde 39,30 olan kurumlar vergisi 2016 yılından beri yüzde 39’un altında seyrediyor. ABD mevcut durumda ise efektif olarak yüzde 35'i aşan kurumlar vergisi uyguluyor.

Almanya: 2001 yılında kurumlar vergisi oranını yüzde 25’e daha sonra yüzde 15’e indirdi.

Fransa: 1997 yılında yüzde 41,66 olan kurumlar vergisi geçen yıl yüzde 33,30’lara geriledi. Mevcut vergi oranı 33,33

Avustralya: 1997 yılında yüzde 36 olan oran yüzde 30’larda seyrediyor

Japonya: 1997 yılında yüzde 51,60 olan kurumlar vergisi oranı geçen yıldan beri yüzde 30,86 seviyesinde

Kanada: 1997 yılında yüzde 44,60 olan oran 2012 yılında yüzde 26’lara geriledi.
Mevcut seviyesi yüzde 26,50

İrlanda: 1997 yılında yüzde 32 olan kurumlar vergisi oranı 2002 yılından bu yana yüzde 12,50

Güney Kore: 1997 yılında yüzde 30,80 olan oran 2011’den bu yana yüzde 22,0

Rusya: 2000 yılında yüzde 43 olan kurumlar vergisi 2009 yılından bu yana yüzde 20 seviyelerinde

İngiltere: 2008 yılından itibaren kurumlar vergisi oranı yüzde 30’dan yüzde 28’e geriledi.

İtalya: 2009 yılında yüzde 33’den yüzde 27,5’e düşürdü

Meksika: 1998 yılında yüzde 35 olan kurumlar vergisi 2007 yılında yüzde 28’e indi. 2010 yılından bu yana yüzde 29 seviyelerinde

Brezilya: 1997 yılında yüzde 25 olan kurumlar vergisi, 1999 yılında yüzde 37’ye kadar çıktı. 2000 yılından bu yana yüzde 34 seviyelerinde.

Hindistan: 2000 yılında 38,95 olan kurumlar vergisinin mevcut oranı yüzde 30 seviyelerinde

Güney Afrika: 2000 yılında yüzde 37,80 olan kurumlar vergisi 2013 yılından bu yana yüzde 28

KURUMLAR VERGİSİ İNDİRİMİ ÖNCESİ VE SONRASI DOĞRUDAN YABANCI AKIMLARININ GSYH’YA ORANI

Güney Kore: 2011 öncesi yüzde 1,19 iken, indirim sonrası yüzde 0,71 oldu

Rusya: 2009 öncesi yüzde 2,45, sonrası yüzde 2,26

Meksika: 2007 öncesi yüzde 3, sonrası yüzde 2,56

Brezilya: 2000 öncesi yüzde 1,43, sonrası yüzde 3,24

Güney Afrika: 2013 öncesi yüzde 1,75, sonrası yüzde 1,28

KPMG/AKIN: KURUMLAR VERGİSİ İNDİRİMİ İSTİHDAMI ARTIRIR

Kurumlar vergisindeki gelişmeleri KPMG Türkiye şirket ortağı Emrah Akın değerlendirdi. Akın'a göre kurumlar vergisindeki indirim istihdamı artıran bir etki yaratabilir

Kurumlar vergisinde indirim vergi gelirlerinde düşüşe neden olur mu?

İlk önce kurumlar vergisinin bütçemiz içindeki payına bakalım. 2016’da vergi gelirlerimiz yüzde 12,5 artışla 458,7 milyar TL olarak gerçekleşmiş. 2016’da vergi gelirlerinde artış şampiyonu yüzde 28,7 artışla (43 milyar TL) kurumlar vergisi. Ancak bu rakam tüm vergi gelirleri içinde çok da büyük bir tutar değil. Örneğin 2016’da sadece petrol ve doğalgaz ürünleri üzerinden aldığımız ÖTV 56,3 milyar TL; tütün mamulleri üzerinden aldığımız ÖTV ise 32,2 milyar TL. Bir önemli nokta da şu; ödenen kurumlar vergisinin çok büyük bölümünü de ilk yüz mükellef ödüyor.

Sanılanın ve iddia edilenin aksine, Türkiye’de vergi yükü çok yüksek değil. OECD verilerine bakarsak, Türkiye vergi yükünün yıllar itibariyle yüzde 24-27 arasında değiştiği görülüyor ve bu oranla Türkiye OECD ülkeleri arasında en düşük vergi yüküne sahip ülkelerden biri. Yine OECD ölçeğinde Türkiye’de dolaylı vergilerin GSYH içindeki ağırlığı da yüzde 12-13 ile OECD ortalaması civarında seyrediyor. Öyleyse sıkıntı nereden kaynaklanıyor? Türkiye’de vergi yapısındaki temel çarpıklık, KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payının yüksekliğinde. Diğer bir anlatımla, temel problem dolaylı vergi yükümüzün –akaryakıt, tütün, otomotiv vb sektörler hariç- yüksekliği değil; dolaysız vergi gelirlerimizin yeterli düzeyde olmaması. Özetle kurumlar ve gelir vergisi gibi “doğrudan vergi” gelirlerini arttırmaya yönelecek bir vergi politikasına ihtiyacımız var. Bu politikada yol da gelir ve kurumlar vergisi oranlarını arttırmaktan değil; kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına almaktan ve vergi tabanını genişletmekten geçiyor.

Bir diğer veri; 2017 Temmuz itibariyle faal kurumlar vergisi mükellef sayımız sadece 743. 949; ki bunların önemli bir bölümünün de vergi ödemeyen ve bir tabeladan ibaret oldukları söylenebilir. 80 milyonluk bir G20 ülkesi için bu kadar az kurumlar vergisi mükellef sayısı oldukça dikkat çekici.

Özetle şu an yüzde 20 olan Kurumlar Vergisi’ni yüzde 15’ler bandına çekmek, bütçeyi çok ciddi sarsmaz; hatta kayıt dışı ekonomiye yönelik köklü adımlar atılırsa etkisi bile olmayabilir. Kurumlar vergisi indirimi ile tasarruf edilen fonlar yatırımcılar tarafından yatırıma yönlendirilirse büyümeye mutlaka bir katkı olacaktır; ancak mucize de beklemek doğru olmaz. 

Kurumlar vergisi oranını indirerek diğer ülkelere giden doğrudan yatırımları çekebilecek miyiz?

Uluslararası yatırımcı için vergi indirimi önemli bir motivasyon unsuru; ancak yatırım kararları alınırken öncelikle “vergi öncesi karı ve raporlamayı” etkileyecek teşviklere bakılıyor. Yani yatırımcı öncelikle “operasyonel maliyetlerini” düşürecek teşviklere bakıyor. Mesela SGK işveren payı desteği, enerji desteği, düşük faizli kredi, faiz desteği, ücret yardımı, hibe vb. destek unsurları vergi indirimlerinden çok daha cazip destekler yatırımcı için. 

Kurumlar vergisi indirimi istihdamı artırır mı?

Bu indirim neticesinde elde edilecek fonlar tekrar yatırma dönerse evet arttırır; ancak bunu kontrol edip yönlendirmek çok kolay değil.

İndirim yapan ülkelerde kurumlar vergisi indirimini takip eden yıllarda doğrudan yabancı yatırım girişi nasıl seyretti?

Elimizde çok sağlıklı veriler yok; ancak şunu net olarak görüyoruz o ülkeler (Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti vb.) son yıllarda bizden daha yüksek doğrudan yabancı yatırım çekiyorlar. Bu arada doğrudan yabancı yatırımı sadece kurumlar vergisine de bağlamak çok doğru olmaz.