GÖKHAN ŞEN
07 06 2017, 21:27 Güncelleme: 19.06.2017, 14:56
Suudi Arabistan (SA), Mısır, Bahreyn, Yemen, Birleşik Arap Emirlikleri, kısmen Libya ve Maldivler! hafta sonu yaptıkları hızlı bir açıklama ile Katar ile hem diplomatik ilişkileri kopardılar hem de beşeri tüm münasebetlerini kestiler. Karadan, havadan ve denizden ulaşım protokolleri de askıya alındı. Suçlama, Katar'ın İran'ın bölgesel hakimiyet planına destek vermek ve 'uluslararası terörist faaliyetleri ve organizasyonları' desteklemek.
Aslında, bölgedeki en çok sayıda ABD askeri barındıran Udeyd üssü Katar'da. Bu üste 10 bin Amerikalı asker bulunuyor. Tam da bu yüzden ABD'nin yaşanan gelişmelerin neresinde olduğu merak konusuydu.
Önce Suudi Arabistan ve ardından İsrail'i ziyaret eden Başkan Trump oldukça sıcak mesajlar vermiş, detaylar bir parça hava da olsa da 110 milyar dolarlık silah siparişi almıştı. İki yılda toplam 170 milyar dolardan fazla bütçe açığı veren Suudlar nasıl bir çırpıda 110 milyar dolarlık silah alacaklar ve bunu daha önce açıkladıkları 2030 vizyonunun neresine yazmak lazım bilemiyorum ancak ABD'den resmi açıklama bu şekilde geldi.
İlk yurt dışı ziyaretini bu ülkeye yapan Trump belli ki sadece ticaret yapmamış. Aynı zamanda radikal hareketlerin fonlanmamasını da istemiş ve kendi tweet'ine göre herkes Katar'ı işaret etmiş. Bu ülkenin İhvan ve Hamas ile yakın teması yeni bir gelişme değil. Diğer yandan, ABD'nin Obama sonrası sırtını İran'a dönmesi ve Rusya'nın bölgedeki artan nüfuzuna karşı politika dümenini sert şekilde kırması yeni bir şey.
Suudlar, Katar'ın sahip olduğu üssü bir güvence olarak istiyor olabilirler ya da bölgede İran'a karşı tam olarak Suudi çizgisinde siyaset güdecek bir 'Katar sarayında görev değişimi' isteği olabilir.
KATAR'IN EKONOMİSİ
Bir harita açıp baktığınızda kara ile tek bağlantısı SA olan ülkenin bu kadar geniş bir çaplı ablukaya direnmesi güç. Parasal olarak kaynaklarını seferber edebilir ancak komşu ülkelerdeki bankalar ile iş yapamayacak olması birçok konuyu şimdiden ölü hale getirecektir ve belki de istemediği halde İran'ın dümen suyuna tamamen girmek durumunda kalacaktır. Katar'ın küçük körfezdeki komşusu İran'ın.
Kritik nokta şu: Katar gazın büyük bölümünü çıkardığı Kuzey sahasını İran ile neredeyse ortak kullanıyor. Burada yaşanabilecek herhangi bir teknik aksaklık! ülke ekonomisini durma noktasına getirir. Şaka değil, ekonominin yüzde 60'ı ve ihracatın yüzde90'ı petrol ve gaz satışından geliyor.
Az bilinen birkaç gerçek ve veri şunlar. Katar ekonomisi düşük enflasyon ve düşük büyüme trendinde ve ilk kez bütçe açık verdi. Sebebi malum. Düşük petrol fiyatları ve bunun aynı zamanda gaz fiyatlarını da aşağı çekmesi. Katar halihazırda dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz ihracatçısı. Üstelik sattığı ülkeler içinde Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır gibi kendisine ambargo koyan ülkeler de var. Katar Japonya'ya bile gaz satıyor.
Konu ile ilgili ancak tali bir konu da gazın önemli bir bölümünü Dolphin hattından ve gemilerle alan B.A.E nasıl olacak da bu gazı ikame edecek? Bildiğimiz kadarıyla gaz şu an sağlanıyor ancak yarın belirsiz. Gemiyle bu kadar gazı nasıl taşırlar; tahmin etmek güç. Üstelik de elektrik talebinin pik yaptığı bir dönemde... Bir diğer konu ise şimdiki ABD Dış İşleri bakanı olan Tillerson'un eski CEO'su olduğu Exxon Mobil'in şu an Katar'da açık ara en büyük enerji yatırımcısı olması. Geçelim.
ÜLKENİN YATIRIMLARI VE TÜRKİYE
Aşağıdaki infografikte görebileceğiniz üzere, ülkenin dünya çapında yaklaşık 90 milyar dolarlık hisse senedi portföyü bulunuyor. Türkiye'de de çeşitli sektörlerde 18 milyar dolarlık yatırımı olduğu hesaplanıyor Katarlılar'ın. Diğer yandan, 2002 yılından bu yana ülkemize yapılan doğrudan yabancı yatırımlara bakınca Katar'ın payı sadece yüzde 1!
Müteahhitlerimizin ise orada yaklaşık 8 milyar dolarlık kontratları olduğunu hesap ediliyor. Katarlı iki banka aktif olarak ülkemizde hizmet veriyorlar. Bunlar ABank ve QNB Finansbank.
Türkiye'nin yaptırımlardan ekonomik olarak etkilenmesi söz konusu değil. 350 milyar dolarlık fonu ile Katar'ın da değil ancak şimdiden bir çözüm bulunmalı keza pazılın eksik parçası ABD devreye girerse iki türlü risk var. İlki, ülkenin üretimde kullandığı tüm parça ve teknolojiyi transfer ettiği ABD kapısı kapanır ve enerji üretimi çöker. İkincisi, ülkenin varlıkları dondurulup finansal akış kesilir. Bu, Türkiye için de mini bir kaos olur. En uç senaryodan bahsettiğim için buna pek ihtimal vermemek gerek. İşler buraya gelene kadar mutlaka bir sonuç alınacaktır.
Kişi başına 75 bin dolar milli geliri ile ülke dünyanın 'en refah içinde yaşayan' insanlarına ev sahipliği yapıyor.
Dünya LNG ihracatının %30'unu yapan ülkeyi ikame edebilecek bir sistem henüz mevcut değil. Ambargo sürerse küresel gaz fiyatlarında büyük bir karmaşa bizi bekliyor. Günlük 600 bin varillik petrol ihracatı ise kolayca kompanse edilebilir. Büyük bölgesel bankalarına gelebilecek herhangi bir kısıtlama ise bölge adına içinden çıkılması oldukça zor bir durum yaratır ki şu an işlerin buraya gitmeyeceğini varsaymak baz senaryo olsa gerek.
* Lisans eğitimini Marmara Üniversitesi Aktüerya, yüksek lisans eğitimini aynı üniversitesinin Finans Bölümü'nde tamamlayan Gökhan Şen, kariyerine 2007'de Ata Yatırım’da Yatırım Danışmanı olarak başladı. 2010-2013 yılları arasında Bloomberg HT’de Araştırma Müdürlüğü yapan Şen, görevine Ekonomi Koordinatörü olarak devam etmektedir.
** Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve BusinessHT'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir. Ayrıca burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değil, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
