FIRAT BORA TAŞ
25 04 2017, 11:33 Güncelleme: 17:58
Benzin fiyatlarına 1,5 ay sonra ilk indirim geliyor, sektör temsilcilerine göre ise bu indirim yetersiz.
Nisan ayı başındaki son zamlarla tarihi rekoruna yaklaşan benzin fiyatlarına bu gece yarısından itibaren 15 kuruş indirim yapılacağı beklentisi açıklandı, daha sonra bu rakam 14 kuruş olarak kesinleşti.
11 Nisan'daki son zamla İstanbul Anadolu Yakası'nda 1 litre benzinin fiyatı 5,41 TL olan tarihi rekora çok yaklaşarak 5,38 TL olmuştu.
HAM PETROL VE DÖVİZDEKİ DÜŞÜŞ DAHA FAZLA
Bu da son indirimin yaklaşık yüzde 3'lük bir düşüş anlamına geldiğini gösteriyor. Aynı dönemde petrol ve dövizdeki düşüş ise çok daha yüksek.
Brent petrol 11 Nisan'dan bugüne yaklaşık yüzde 9 gerilerken Türk Lirası da referandum sonrası başlayan ve Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimiyle global taraftan destek alan iyimserlikle yüzde 4 değer kazandı. Bu oran gün içi işlemlerde yüzde 5'e kadar çıktı.
PALANDÖKEN: İNDİRİM YETERLİ DEĞİL
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, bu duruma dikkat çekerek indirimin yeterli olmadığını belirtiyor.
Palandöken, "Referandum sonrası dövizde yaşanan sert bir düşüş var. Yine uluslararası petrol piyasalarında petrol fiyatları da 57 dolardan 51 dolar seviyesine kadar indi. Bu düşüşlerin ardından benzin ve motorine en az 20 kuruş indirim yapılmalıdır. Çünkü petrole yapılan her zam lokomotif olarak tüm ürünlere yansıdığı gibi indirimler de aynı şekilde tüm ürünlere yansıyacaktır. Bu da enflasyonun yeniden düşmesini sağlayacaktır." diyor.
SINIRLI İNDİRİMİN NEDENİ STOK MALİYETLERİ Mİ?
Akaryakıttaki indirimin sınırlı ve tek üründe yoğunlaşmasında ise rafineri çıkış fiyatlarını belirleyen crack spread ve Akdeniz çanağı marjlarının yüksek seyretmesi ana etken olmakla birlikte stoklara dikkat çekiliyor.
Sadece TÜPRAŞ'ın ülke genelindeki rafinerileri toplam 5,57 milyon metreküp ham ve işlenmiş petrol depolama kapasitesine sahip. Bunun dışında akaryakıt şirketlerinin de depoları bulunuyor. Depoların seviyelerine dair bilgi bulunmasa da yıllık ortalama tüketim verileriyle kıyaslama bir iki aylık tüketimi karşılayacak kadar stok kapasitesi bulunduğunu gösteriyor.
BusinessHT'ye konuşan enerji sektörü analistleri son dönemde hem döviz hem de rafineriden çıkan ürün fiyatlarının yüksek seyretmesiyle depolardaki akaryakıtın maliyetinin de yüksek kaldığına dikkat çekiyor.
Yılın başındaki üretici enflasyonu (ÜFE) verileri de akaryakıt sektörünün alıcısı olduğu enerji üreticilerinde girdi fiyatlarının yüzde 100'e yakın arttığını yansıtmıştı. Ocak ayında ham petrol ve doğal gaz sektörünün yaşadığı fiyat artışı yüzde 29,26'ydı. Artış bir önceki yılın aynı dönemine göre bakıldığında ise yüzde 84,24'ü buluyordu. Bu oranlar kok ve rafine petrol sektöründe ise yüzde 12 ve yüzde 92,90 olarak raporlanmıştı.
Petrol Sanayi Derneği'nin (PETDER) son açıkladığı veriler de Ocak-Şubat döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,09 azaldığına işaret ederek stoklarda yüksek maliyetli ürünlerin biriktiği görüşünü destekliyor.
EKONOMİSTLER NE DİYOR?
Bununla birlikte ekonomistler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine de yansıyan enflasyon beklentilerindeki bozulmanın da stoklardan gelen maliyet baskısıyla birleşerek akaryakıt sektörünün neden indirimde sınırlı hareket ettiğini açıklayabileceğini belirtiyor.
EPDK KAR MARJLARINI İZLİYOR
Diğer taraftan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) akaryakıt fiyatlarındaki dağıtıcı ve bayi paylarını yakından izliyor olması, payların üst sınıra yaklaşması halinde "tavan fiyat" uygulaması ilan etme olasılığını gündeme getirdiğinden kar marjlarında açılmaya bağlı fiyat artışları engelleniyor.
STOK MALİYETİ NEDEN OLSA DA ETKİSİ ÇOK DÜŞÜK
Ayrıca EPDK'nın Ocak ayı fiyatlandırma raporu akaryakıt fiyatı oluşumunda en düşük payın toptancı ve dağıtıcı-bayi grubunda oluştuğunu ortaya koyarak stok maliyetlerinin etkisinin sınırlı olduğunu gösteriyor.
Ocak raporuna göre bir litre benzinin yüzde 60'ı vergi, yüzde 30'u ürün ve geriye kalanın yüzde 8,6'sı dağıtıcı-bayi, yüzde 1,2'si de toptancı kar marjından oluşuyor.
AKARYAKITTA 2017 REKORLA BAŞLADI
Akrayakıt fiyatları 2017 yılının başında tarihin en yüksek seviyelerine ulamıştı.14 Ocak'ta İstanbul Avrupa yakasında kurşunsuz benzin fiyatının litresi 5,41 TL'ye yükseldi ve 10 Şubat'a kadar bu seviyede kaldı. Daha sonra hem uluslararası piyasada ham petrol fiyatlarında yaşanan düşüş hem de döviz kurlarının gevşemesiyle 1 litre benzin 15 Mart'ta 5,15 TL'ye düştü. Nisan ayında ise fiyat yeniden rekora yaklaştı. 11 Nisan'da yaşanan son artışla 1 litre benzin 5,38 TL oldu.
