BUSINESSHT
31 03 2017, 13:03 Güncelleme: 16:00
Yedi yıl sonra ilk kez 2016'nın üçüncü çeyreğinde negatif büyüyen Türkiye ekonomisi, yılın son çeyreğinde yüzde 1,9'luk beklentileri boşa çıkararak yüzde 2,9 büyüdü.
Tablo çok tatlı görünse de, son büyüme verilerini önceki verilerden ayıran bir özelliği var: En esaslı ekonomistlerin bile matematiğinin şaşması.
Zira ekonomi ve finansa ucundan kıyısından değen herkes Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK), aralık ayında getirdiği yeni büyüme hesaplaması yönteminin ilk yansımasını son çeyrekte gördü. Ve önceki hesaplama yöntemleriyle karşılaştırınca kafalar biraz karıştı.
Aşağıdaki tabloda, eldeki büyüme verisine farklı sektörlerin nasıl etki ettiği görülüyor.
Örneğin, yeni büyüme hesaplamasını devreye sokan TÜİK'e göre inşaat sektörü üçüncü çeyrekte (önceden duyurulduğu gibi) yüzde 1,4 değil yüzde 4 büyüdü. Revizyon sonrası açıklanan dördüncü çeyrek büyümesi yüzde 3,7, yıllık büyüme ise yüzde 7,2.
Üçüncü çeyreğin değiştirilmiş ve değiştirilmemiş rakamları arasında çok fark gözükmese bile asıl fark dördüncü çeyreğe gelince görülüyor. Örneğin, hizmetler sektörünün büyümesi bu değişiklik olmadan önce yüzde 8,4 gerideydi,. Ancak revizyon sonrası dördüncü çeyrekte pozitife geçip yüzde 1,8'e kadar geldi..
Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ve Kültür Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Durmuş Dündar, mevcut durumda analizlerin de zorlaştığını ifade ederek yeni verileri BloombergHT canlı yayınında yorumladı.
Sanayi sektörünün büyümesinin fazla olmasının normal olduğunu söyleyen Dündar'a göre geçmiş aylara bakıldığında sanayi sektöründe gerek ihracat ve ithalatta, gerek kapasite kullanımında, gerekse üretimde düşüş yok. Bu nedenle 2017 birinci çeyreğinde sanayi rakamları olumlu gelebilir.
Dündar, "İkinci üçüncü çeyreğe baktığımızda bazı negatiflikler görmemize rağmen, dördüncü çeyrekte hiçbir negatiflik görmüyoruz, bütün değerler artı değerleri görüyoruz" dedi.
"Dünyanın her yerinde revizyonlar yapılıyor ama bu ölçekte değil" diyen Kozanoğlu ise "Araya zaman aralığı girdikçe revizyon paylarının daralması gerekir. Yani, üçüncü çeyrekte yapılması gereken açıklama aradan üç ay geçtikten sonra daha yüksek oranda revize edilebilir" diye konuştu.
GELİR ARTIRARAK DEĞİL BORÇLANDIRARAK BÜYÜME
Kozanoğlu ayrıca geliri, dolayısıyla harcama alışkanlıklarını artırarak büyüme stratejisi yerine teşvikler ve fonlarla birlikte yeniden "finansallaşarak borçlanmak" büyüme modeline dönüldüğünün altını çizdi.
"Teşvikler ve devlet destekleri göz önüne alındığında bu yılın ilk çeyreğinde de hızlı büyüme gözlemlememiz mümkün" diyen Kozanoğlu, "2016'da hanehalkının çektiği bir büyüme modelinin 2017'de ne kadar sürdürülebilir olduğu tartışılır" ifadesini kullandı.
Kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla rakamlarına da vurgu yapan Prof. Dr. Kozanoğlu, 2015'te 11 bin 14 olarak açıklanan verinin, bu yıl 10 bin 807 dolar olduğunu söyleyerek, bu yıl kişi başına düşen GSYHİ'nin geçen yıla göre daha gerçekçi olduğunu açıkladı.
"HATA PAYI YÜKSEK KALACAK"
Bloomberg International'a konuşan Nomura Ekonomisti İnan Demir, sanayi üretimi ve GSYİH arasında eski seride olan güçlü ilişkinin yeni seride olmadığını söyledi:
"Nitekim sanayi küçülmesi üçüncü çeyrekte GSİYH’nın ima ettiğinden daha derin, dördüncü çeyrek toparlanması da daha yavaş. Sanayi serisinde de bir revizyona gidilene kadar sanırım GSYİH tahminlerinde hata payı yüksek kalacak’’
"Üçüncü çeyrekte kamu harcamaları yüzde 23,8 büyüyerek GSYİH büyümesinin en önemli faktörü olmuş görünüyordu. Şimdi revize üçüncü çeyrek rakamlarında kamu harcamalarının sadece yüzde 5,6 büyüdüğünü görüyoruz ki çok büyük bir revizyon. Sanıyorum seri devam ettikçe bu kadar büyük revizyonlar da görmeyeceğiz’’
"Yeni seriden dolayı veriyi karşılaştırmak güç’’ diyen Global Source Ekonomi Danışmanı Murat Üçer ise büyümenin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde iç tüketimin, özellikle de konut ve araba satışlarındaki artışın etkili olduğunu belirtti.
Dördüncü çeyrekte yatırımlarda gözlenen toparlanmanın kamu harcamalarından kaynaklanmış olabileceğini söyleyen Üçer, "Ekonomi bir müddet daha %2-2,5’luk büyüme platosunda ilerleyebilir’’ dedi.
TÜİK NEYİ DEĞİŞTİRMİŞTİ?
TÜİK, aralık başında GSYİH’ın hesaplanma yönteminde Ulusal Hesaplar Sistemi’ne ve Avrupa Hesaplar Sistemi’ne uyumlu olarak revizyon gerçekleştirdi.
Bu çerçevede, daha önce sabit fiyatlarla açıklanan büyüme rakamları artık zincirlenmiş hacim endeksi (2009=100 bazlı) yöntemine göre hesaplanmaya başlandı.
Söz konusu yöntem değişikliği ile birlikte, daha önce cari harcama olarak tanımlanan “AR-GE” ve “Askeri Silah Sistemleri” harcamaları yatırım harcaması olarak sınıflandırıldı ve sigortacılık sektöründe hasar primlerinin eklenmesi ve kayıt dışılık hesabında işgücü girdi yaklaşımının geliştirilmesi gibi değişiklikler yapıldı. Yeni yöntem ile birlikte yıllık ve çeyreklik GSYİH verileri ayrı ayrı açıklanmaya başlandı ve geçmiş dönem büyüme rakamlarında da değişiklikler yapıldı.
