BUSINESSHT
31 03 2017, 09:28 Güncelleme: 10:40
Türkiye ekonomisi 2016 yılının son çeyreğinde beklentilerin çok üzerinde yüzde 3,5 büyüdü. Böylece yıllık büyüme yüzde 2,9 oldu.
Yılın üçüncü çeyreğinde daralma kaydeden gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) dördüncü çeyrekte iç talep ve kamu yatırımlarının etkisiyle yüzde 1,9 büyümesi bekleniyordu. Ancak özellikle hanehalkı tüketim harcamalarının beklentilerin çok üzerinde gelmesiyle büyüme tahminlerin neredeyse iki katı seviyesinde gerçekleşti.
GSYH, başta darbe girişimi ve terör olayları olmak üzere küresel ticarette zayıflama, gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarında azalma ve jeopolitik gerginlikler ile üçüncü çeyrekte önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,8 daraldığı açıklanmıştı.
Bugün açıklanan veriler kapsamında bu veri de yüzde 1,3 daralma olarak revize edildi.
Orta Vadeli Program'da da 2016 yılı için büyüme beklentisi yüzde 4,5'ten 3,2'ye indirilmişti.
Gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2016 yılında tarım sektörünün toplam katma değeri, zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 4,1 azaldı, sanayi sektörünün toplam katma değeri yüzde 4,5 arttı, inşaat sektörünün toplam katma değeri yüzde 7,2 arttı ve hizmetler sektörünün toplam katma değeri yüzde 0,8 azaldı.
DEVLET HARCAMALARININ DEĞİL HANEHALKININ ETKİSİ
Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2016 yılında bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 2,3 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 59,5 oldu.
2016 yılında devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 14,7 olurken, sabit sermaye oluşumunun payı yüzde 29,8 oldu. Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre, devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 3 artış gösterdi.
Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu rakamları değerlendirmekte zorlandıklarını söyleyerek devlet harcamaları ile büyümenin paralel gitmediğini, büyümenin motorunu hane halkı harcamalarının oluşturduğunu vurguladı:
"2016'nın dördüncü çeyreğinde devletin nihai tüketim harcamalarının sadece yüzde 0,8 arttığını görüyoruz. Hâlbuki üçüncü çeyrekte yüzde 5,6, ikinci çeyrekte 14,4'tü.
Üçüncü çeyrekte eksi bir büyüme çıktıktan sonra devletin buna bir refleks vermesi gerekirdi. Nitekim devlet refleks verdi. Harcamalarının niye bu kadar sınırlı arttığını anlamak kolay değil.
Ama görüldüğü kadarıyla dördüncü çeyreğinin büyüme motorunu hane halklarının nihai tüketim harcamaları oluşturmuş. Bunun da kaynağını düşünürsek bu vergilerin beyaz eşya otomotive yönelik vergi indirimlerinin çok ciddi bir etkisi olabilir.
2016'nın sonunda ÖTV artacak endişesiyle otomotiv alımları öne çekilmişti. Kredi kartlarının borçlandırılması da o çeyreğe denk gelmişti.
Kredi artış hızlarına baktığımızda dördüncü çeyrekte belirgin bir artış var. Belirgin artışın önemli bir kısmı döviz kredilerinden kaynaklanıyor. "
2016'DA BÜYÜMENİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Kültür Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Durmuş Dündar da iç tüketime dayalı bir büyüme görüldüğü vurgusu yaparak 2016'da büyümeyi olumsuz etkileyen faktörleri şöyle sıraladı:
İhracatta gerileme, işsizlikte artış, doğrudan yabancı sermaye yatırımı azaldı, yeni yatırımlar büyümeyi desteklemedi, turizm gelirleri aşağı yukarı 9,5 milyar dolar azaldı, tarımda gerileme yaşandı, konut sektörü büyüdü ama doyma noktasına ulaştı, konut stoğu çoğaldı, sanayi kapasite kullanım oranları büyümeyi pek desteklemedi, ÜFE yıllık bazda yüksek bir artış gösterdi. Bunun yanı sıra ithalatın azalması dış ticaret açığını azalttı. Bu olumluydu.
Dündar, "TÜİK zaman zaman revizeye ihtiyaç duyuyor. Bu da zannediyorum olumlu rakamlara yönelebilmek için yapılıyor" dedi.
KİŞİ BAŞINA DÜŞEN MİLLİ GELİR
TÜİK verilerine göre, 2016 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 32,676 TL, ABD doları cinsinden 10,807 Dolar olarak hesaplandı.
