FIRAT BORA TAŞ
28 03 2017, 16:25 Güncelleme: 17:12
Borsa İstanbul, (BIST) 2015 yılında birincil veri merkezinde kolokasyon hizmetine başlayarak Türk hisse senedi piyasasında algoritmalar üzerinden yüksek frekanslı işlemler (HFT) için altyapıyı hayata geçirdi.
Bir başka deyişle BIST'te robotlar devri 2 yaşına girdi.
ABD'de ise HFT işlemlerin toplam hacimdeki payının yüzde 73 ile rekor kırdığı 2009 yılının üzerinden bile 8 yıl geçti ve halen HFT payı yüzde 50'lere yakın seyrediyor.
TEB Yatırım Stratejisti Işık Ökte, daha önce Business HT'de yayınlanan değerlendirmelerinde, "Piyasa tarihi ABD’de yazılır, diğer yerlerde uygulanır" demişti.
Öyleyse, ABD borsasında yıllardır süregelen robot hakimiyetinin yansımalarını incelemek BIST'te 2 yıllık dönemin merak edilenlerine de yanıt verebilir.
Türkiye'de "Herif"in var olup olmadığı varsa da kim veya kimler olduğu tartışması devam ederken Wall Street'te de borsacılar robotların varlığından ne kazanıp ne kaybettikleri sorusunda hala uzlaşabilmiş değil.
Bu noktada Credit Suisse, borsada HFT algoritma çalıştıran robotların getirdiği 4 değişime dikkat çekiyor:
1) İŞLEM HACİMLERİ ARTTI
Credit Suisse'e göre HFT'lerin borsada "en büyük en kalıcı ve en görünürdeki" etkisi işlem hacminde yaşandı. ABD'de hisse senedi işlem hacimleri HFT'lerin çok aktif olmadığı kriz öncesi döneme göre iki kat arttı. CS'e göre tek değişen de HFT robotlarının varlığı.
2)BÜYÜK HİSSELERDE ALIM SATIM MAKASI DARALDI
Credit Suisse, bir diğer değişimin de alım satım makasında yaşandığını belirtiyor. Neredeyse her iki dolarlık işlemin bir dolarının yüksek frekanslılardan geldiği ABD borsasında bu işlemlerin büyük ölçekli hisselerde yoğunlaşması alım satım makasını daralttı.
Büyük ölçekli bir hisse için alış ve satış fiyatları arasındaki fark HFT öncesi döneme göre çok daha yakın.
Küçük ölçekli hisselerde ise alım satım makası büyük ölçeklilerin tersine genişledi ve artık iki grupta makas yaklaşık olarak birlikte hareket ediyor ki bu da volatilite etkisine bağlı gelişen doğal bir durum olarak kabul ediliyor.
HFT'lerin tercih etmediği küçük ölçeklilerde makasın genişlemesi de aynı şekilde doğal olarak görülebilir; İstinye'de de söylendiği gibi ne kadar yüksek katılımcı o kadar likit piyasa.
3)BÜYÜK HİSSELER GÜN SONU İŞLEMLERİNDE DAHA VOLATİL
Credit Suisse, "Borsa seansının başlangıcında küçük hisselerin adil fiyatını bulması biraz daha uzun sürdüğünden daha volatil olma eğilimi gösterirler. Gün sonunda ise küçük hisselerin büyüklerin tersin daha az volatilite yaşadıkları görülüyor." diyor.
CS, bunu da HFT'lerin küçük hisselerdense büyük hisselerde yoğunlaşmasına bağlı olarak gün sonunda büyük hisselerde alım satım fiyatları arasında gidip gelen "yüksek hızlı" işlemlerine bağlıyor.
HFT'lerin piyasadaki belirleyiciliğinin bir başka yansıması.
4) BÜYÜK HİSSELERDE DAHA AZ BOŞLUK
Bir hisse senedinin önceki seans kapanışına göre aşağı ya da yukarı boşluk bırakmasına "gap" deniliyor.
Yüksek hızlı işlemler ise doğası gereği hızla olası piyasa uyumsuzluklarını kapatmaya yöneldiğinden Credit Suisse, bu işlemlerin yoğunlaştığı büyük hisselerde daha az "gap" yaşandığını raporluyor.
CS, robotların hızının piyasadaki ani sıçramaların da çoğu zaman önüne geçtiğine dikkat çekiyor.
Tabi ki tüm bunlar teknik bir hata veya benzer durumunda flash crash'la piyasa karşına kadar geçerli.
Robotların artan payı teknik bir sorun yaşandığında anlık sert hareketleri de beraberinde getiriyor. Bunlardan biri geçtiğimiz dönemde BIST'te de yaşanmıştı.
Diğer taraftan CS'in ABD örneğinde de dikkat çektiği gibi BIST'te robotlar büyük hisselerde yoğunlaşıyor. TEB Yatırım Stratejisti Işık Ökte'ye göre bu durum zaman içerisinde yerli traderların rölatif bazda küçük ve illikit hisselere fokus olmasına neden olacak.
