BUSINESSHT
22 03 2017, 12:54 Güncelleme: 13:03
Kasım 2015'te bir Rus savaş uçağının Suriye sınırında düşürülmesinin ardından başlayan ve turizmden ticarete kadar tüm ilişkileri olumsuz etkileyen Türkiye-Rusya gerilimi son 10 ayda çözülmeye başlasa da tarafların koyduğu yasaklar tamamen sona ermiş değil.
Geçen hafta Türkiye'nin Rus buğdayı alımını durdurduğu yönünde çıkan haberler, iki tarafın bakanları nezdinde yalanlansa da Rusya, Türkiye tarafından verilen ithalat lisanslarında serbest vergi uygulanan ülkeler arasından çıkarıldı. Bu da Rusya'dan gelen bazı tarım ürünlerine yüzde 130 gümrük vergisi uygulanabileceği anlamına geliyor.
Bu gelişmenin ardından Rus hükümetinin dün yaptığı açıklama ise Türk domatesini tartışmanın yeni hedefine koydu.
Kendi ürünlerini yetiştirmek ve "gıda güvenliği sağlamak" için Türkiye'de bir tarım şirketi kurmak istediğini açıklayan eski Sovyet ülkesinin tarım ürünleri denetim ajansı Rosselhoznadzor, Türkiye'den domates, salatalık, elma ve armut alımına yönelik yasakların kaldırılmasını planlamadıklarını duyurdu.
Rusya Tarım Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da Türkiye'ye yönelik yasakların tamamen ya da kısmen kaldırılmasının tartışılabilmesi için Türk tarafının da Rusya'dan aldığı ürünlere getirdiği yasakları iptal etmesi gerektiği söylendi.
İzvestiya Gazetesi'nin Rosselhoznadzor'a yakın bir kaynağa dayandırdığı haberine göre, Türkiye'nin buğdayın vergisiz ithal edildiği ülkelerin yer aldığı listeden Rusya'yı çıkarması nedeniyle "Türkiye'ye bazı yasakların kaldırılması kararını alabilecek bir heyetin nisanda gönderilmesi" planın iptal edildi.
13 ÜRÜNE RUS YASAĞI SÜRÜYOR
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, Rusya'nın vergisiz ithalat listesinden çıkarılmasının Ekonomi Bakanlığı'nın "dahilde işleme rejimi" çerçevesinde olduğunu ve kararın ithalat ve ihracatçıların talepleri doğrultusunda şekillendiğini vurguladı.
Çelik, bu konuda bir yanlış anlaşılma olduğunu söyleyerek " Bizim Rus ürünleriyle ilgili bir kısıtlama getirmemiz söz konusu değil" dedi ve şunları söyledi:
“Tarımsal üretim olarak Rusya pazarına 1.1 milyar dolar ihracat yapıyorduk. 2.2 milyar dolar da ithalatımız vardı. Ancak uçak krizinden sonra Rusya, 21 ürüne yasak getirdi. Sorunların aşılmaya başlamasıyla birlikte son bir hafta dahil, toplam 8 ürüne yönelik yasak kalktı. Son olarak brokoli, lahana ve kesme çiçeğe olan yasağı kaldırdılar. Ancak sonuçta 13 ürüne yönelik yasak devam ediyor. Bu yasaklı ürünler içerisinde en önemli kalem ise domates. Bizim Rusya'ya 260 milyon dolarlık domates ihracatımız vardı. Halen hükümet kararı var ve yasağı sürdürüyorlar. Bu konuda Soçi de tarım bakanıyla yaptığımız görüşmede, başbakan ile yaptığımız ziyarette ve son olarak da cumhurbaşkanının iki ziyaretinde önemli başlık olarak gündeme geldi. Nedenini kendileri de izah edemiyorlar. Tarım bakanı olarak ben de anlamakta zorlanıyorum. Yasak hukuki değil. Kendi üretimlerini geliştirmek istediklerini söylüyorlar, ama iklim koşulları buna uygun değil ve inandırıcı değil."
"21'NCİ YÜZYILDA BÖYLE BİR YASAK OLAMAZ"
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Rusya’dan dahilde işleme rejimi kapsamında buğday ve diğer ürünlerle ilgili karara ilişkin Bakan Çelik'in açıklamalarına paralel olarak “İhracatçıların tepkisi ve baskısı sonucu bakanlık böyle bir karar aldı” dedi.
Bloomberg’in sorularını yanıtlayan Büyükekşi, ithalatta bir yasağın olmadığını hatırlatarak ""İhracatçıların hepsinden gelen şikayetler var. Vize konusunda büyük sorun var’’ dedi.
"21'nci yüzyılda böyle bir yasak olamaz’’ diyen Büyüekşi, "Türkiye’nin 430 milyon dolarlık domates ihracatı üzerindeki yasak kaldırılmadı. Birçok malda da devam ediyor. Onlar bize satıyor, biz de onlara satalım istiyoruz’’ ifadelerini kullandı.
Dahilde işleme rejimi, serbest dolaşımda olmayan ürünlerin, işleme faaliyetine tabi tutulmak üzere geçici olarak ithal edilmesi ve işlenmesinin ardından yeniden ihraç edilmesi esasına dayanıyor.
"RUS İKLİMİ YERLİ ÜRETİM İÇİN UYGUN DEĞİL"
Hürriyet'ten Salim Uzun'un sorularını yanıtlayan Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) Başkanı Mustafa Satıcı, Türkiye'nin bugüne kadar çok sabır gösterdiğinin altını çizerek "İnşallah karşı taraftan bu konuda yapıcı bir açıklama gelirse ticaretimize kaldığımız yerden devam ederiz" dedi.
Rus ikliminin domates üretimi için uygun olmadığını da değinen Satıcı, şöyle konuştu:
“Rusya’da tarım üretimi artıyor. Devletin de özellikle seracılık konusunda ciddi destekleri var. Fakat şu anki üretimleri taleplerini karşılamaktan çok uzak. Tabi ki herkes kendi üreticisini korumak ister ancak bizimle yapılacak domates ihracatının oradaki üreticiyi etkileyeceğini düşünmüyorum.”
