FIRAT BORA TAŞ
08 03 2017, 12:45 Güncelleme: 14:52
Gıda fiyatlarında yükselişe karşı alınan önlemlere bir yenisi daha eklendi.
2016'da yüzde 58 fiyat artışıyla gıdada enflasyon şampiyonu olan nohutun ithalatında yüzde 19,3 olan gümrük vergisi Temmuz ayına kadar sıfırlandı.
Sektör temsilcileri geçen yıl yaşanan yüzde 58'lik fiyat artışında Türkiye genelinde rekolte düşüklüğü ve artan ithalata paralel olarak kur etkisine işaret ediyordu. Gümrük vergisinin sıfırlanması ilk bakışta nohut ithalatını teşvik edecek gibi görülse de yerli üretim talebi karşılamaktan çok uzak.
Ekonomistler bu nedenle Temmuz ayına kadar yurt içi nohut talebinin de çoğunlukla ithalat üzerinden karşılandığına dikkat çekerek bu durumun fiyat artışını tersine çevirebileceğine işaret ediyor.
TÜFE'DE PAYI YÜZDE 0,1
Gıda fiyatlarındaki artışı kontrol altına almak için çalışan Gıda Komitesi bir yandan kısa vadede sonuç verecek ürün bazlı tedbirler alırken, bir yandan da daha uzun vadede sonuç vermesi beklenen yapısal tedbirlere odaklanıyor.
Nohutta gümrük vergisinin kaldırılması da kısa vadeli tedbirlerden biri. Komite'nin beklentisi bu dönemde yurt içinde tüketilen nohut çoğunlukla ithal edildiği için bu önlemin nohutta fiyat artış eğilimini hızlı bir şekilde tersine çevirmesi.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2017 enflasyon sepetinde gıda ve alkolsüz içecekler kaleminin ağırlığı yüzde 21,77 ve nohutun tüketici enflasyonu içerisindeki payı yüzde 0,1.
Gıda Komitesi'nden alınan bilgilere göre uzun vadeli tedbirler kapsamında da lisanslı depoculuğun geliştirilmesine yönelik teşvik paketi oluşturuldu, yakında yürürlüğe girecek. Ayrıca gıda arz zincirinde başta nakliye ve soğuk zincir depolama olmak üzere lojistik konularda da tedbir setleri oluşturuldu. Gerekli kurumsal düzenlemeler üzerinde çalışılıyor.
PİYASADA TEMMUZ'A KADAR YERLİ NOHUT YOK
Konuya ilişkin olarak BusinessHT'ye konuşan Tat Bakliyat Yönetim Kurulu Başkanı Şerafettin Memiş, şu anda piyasada yerli nohut bulunmadığını ve yeni mahsulün Temmuz'da çıkacağını belirterek gümrük vergisinin kaldırılmasının bu tarihe kadarki geçiş döneminde fiyata doğrudan düşüş yönünde yansıyacağını ifade etti.
Memiş ayrıca, nohutun 2016'da sadece Türkiye'de değil dünyada da yükseldiğini belirterek fiyatların ton başına 800-900 dolardan 1800-2000 dolar aralığına yükseldiğine dikkat çekti.
YERLİ NOHUT ÜRETİMİ NEDEN DÜŞTÜ?
Memiş'e göre nohuttaki rekolte kaybında ise geçmiş dönemlerde üretim teşviklerinin bakliyat yerine ham madde ürünlerine verilmesi etkili oldu.
2005 yılında 5,57 milyon dekarlık üretim alanının 2016'da 3,59 milyon dekara gerilediği görülüyor. Aynı dönemde verimlilik dekar başına 108 kilogramdan 127 kilograma çıksa da toplam üretim 600 bin tondan 455 bin tona geriliyor ve bu da talebi karşılamaktan uzak kalarak arz tarafından enflasyonist baskılara neden oluyor.
NOHUT İTHALATI 10 YILDA 100 KATTAN FAZLA ARTTI
Diğer taraftan bu durum ithalatta da önemli artışı beraberinde getiriyor. 2005 yılında 359 bin dolar olan ithalat bir sonraki yıl 1,5 milyon dolara çıkıyor ve 2008'de 9 milyon doları aşıyor. 2011'e kadar bu seviyelerde kalan rakam 2012'de ise 47 milyon dolara yükseliyor ve 2013'de 63 milyon dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşıyor.
Sonraki yıllarda bir miktar gerileyerek 2016'da 39 milyon dolar olsa da bu rakam 10 yıl öncesinin 100 katından daha yüksek. Miktar bazında ise 646 tondan 40 bin tona çıkıldı.
