FIRAT BORA TAŞ
28 02 2017, 13:52 Güncelleme: 14:18
Uzun zamandır devam eden anlaşmazlıklarını aşarak petrolde tarihi kesintinin yolunu açan Suudi Arabistan ve İran yeni bir fikir ayrılığı yaşıyor.
Düşük fiyatların baskısıyla uzun bir süre sonra ilk kez Cezayir'de bir araya gelerek anlaşan iki ülkeden yükselişin daha fazlası sorulduğunda gelen son açıklamalar farklılaşıyor.
İran, petrolün varili 55 veya 60 doların üzerine çıkarsa OPEC dışı üreticiler yüksek fiyattan yararlanmak için üretimi artırır diyor.
Suudi Arabistan ve Körfez müttefikleri Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt ile Katar ise fiyatların ancak 60 dolar seviyelerine gelmesi durumunda yeni yatırımların teşvik edileceğini söylüyor ve fiyatın bu yıl içerisinde 60 dolara yükselmesini istiyor.
Reuters'ın beş ayrı kaynağa dayandırdığı bu ifade, geçen hafta Fars haber ajansına konuşan İran Petrol Bakanı Bijan Zanganeh'in "Eğer petrolün varil fiyatı 55 veya 60 doların üzerine çıkarsa OPEC üyesi olmayanlar fiyatlardan yararlanmak için üretimi artıracaktır" söylemiyle birlikte bakıldığında Kasım'dan bu yana yüzde 35 kadar yükselen fiyatın daha da yükselmesi halinde enerjinin iki devini yeniden karşı karşıya getirecek gibi gözüküyor.
KESİNTİ ANLAŞMASI SUUDİLER VE İRAN'IN UZLAŞMASIYLA GELDİ
Petrol piyasasında Suudi ve İran'ın pozisyonu oldukça hassas bir konu.
OPEC üyelerinin 1,2 milyon varillik kesintisi ve bunu takiben OPEC dışından 558 bin varil kesinti kararı, Suudi Arabistan ve İran'ın uzlaşmasıyla mümkün olmuştu.
Suudi Arabistan, üretim kesintisine İran'ın tam katılım göstermesi talebinden vazgeçene kadar kimse OPEC'in anlaşmasına ihtimal veremiyordu. İran da üretim seviyesini 3,6 milyon varilden amabrgo öncesi seviyeler olan 4 milyon varile çıkarmakta diretmekteydi.
Cezayir'deki gayri resmi görüşmelerin son gününde Suudilerin Libya ve Nijerya ile birlikte İran'a anlam ifade edebilecek maksimum seviyelerde üretime yeşil ışık yakması ise bu yılın ilk ayıyla başlayan kesintiye giden yolda ilk adım oldu. İran Suudi Arabistan'ın istediği günlük 3,7 milyon varil üretimin üzerinde ancak kendi istediği 4 milyon varilin de altında, 3,79 milyon varil üretim koşuluyla OPEC anlaşmasına katıldı ki bu İran için aslında kesintiden çok hedefin altında üretime razı olmak anlamı taşıdı.
DAHA YÜKSEK FİYATTA İKİ KARŞIT GÖRÜŞ
Aynı noktada bir araya gelen güç dengeleri petrol fiyatının yönünü de kendi lehlerine çevirirken bu kez de "yatırımlar" ve "diğer üreticiler" görüş ayrılığına neden oluyor.
Fiyatların yükselmeye devam etmesi veya bu fiyatlarda istikrar kazanması halinde ABD'deki kayaç gazı üreticilerinin petrol üretimine yoğun katılım gösterebilecekleri bir gerçek. Kaldı ki 2014'te 59 dolar seviyelerinde olan kayaç gazı petrol üretim maliyeti de 2016'da 30 dolar eşiğine geriledi. Üstelik Trump'un vaatleri üretim sınırlamalarını kaldırmanın yanında vergilerle daha fazlasını da teşvik edebilir.
İran'ın paylaştığı endişeler bu noktadan destek buluyor. Karşıt tez de yatırım iptallerini öne çıkarıyor. Dünyada fiyat maliyet baskısının yaşandığı son 3 yılda 1 milyar dolara yakın yatırım iptal edildi ve bunun gelecekte arzı baskılaması öngörülüyor.
RALLİNİN DEVAMINDA NE DİYECEKLERİ ÖNEMLİ OLACAK
Suudiler ve müttefikleri ise tam da bu noktadan hareketle arzda baskılanmaya karşı daha yüksek fiyat istiyor ve ABD'li kayaç gazı üreticilerinin oyuna hakim olmasını istemseler de yatırımlarını artırabilmeyi hedefliyor.
Bu da eğer yaşanacaksa, rallinin bir sonraki bölümünde İran ve Suudi yetkilerden gelecek açıklamaların öneminin artacağını gösteren bir denkleme işaret ediyor.
Cezayir'deyken Sheraton Club des Pins Resort'a "kapatılarak" uzman müzakere teknikleri kullanan Cezayirli petrol bakanı sayesinde anlaşmaya yönelen taraflar bu kez yüksek fiyatlar karşısında bir kez daha karşı karşıya gelebilir.
OPEC'in tek istediği ise petrol piyasasının yeniden dengeye oturması.
Ve geçmiş örnekler piyasanın arz tarafını kontrol eden iki devi yan yana gelmedikçe denge sağlamanın hiç kolay olmadığını gösteriyor.
