BUSINESSHT
15 02 2017, 12:14 Güncelleme: 15:23
Yüzde 12,1'lik oranla Mart 2010'dan bu yana en yüksek seviyeye çıkan işsizlik için kısa dönemdeki can suyu hükümet teşvikleri olabilir.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın "istihdam seferberliği" çağrısının ardından birçok şirketin yeni istihdam sağlayacağını açıklamasıyla nisandaki referandum öncesi istihdam piyasasının canlanması bekleniyor.
Ancak bu olumlu havanın teşviklerin süresi, bütçeye yükü, hangi finansmandan sağlanacağı gibi bazı pürüzleri de var. Uzmanlar, hem mevcut işsizlik verisini hem de istihdam piyasasının geleceğini BloombergHT'ye değerlendirdi.
"REFERANDUM ÖNCESİ İSTİHDAMDA OLUMLU TABLO SERGİLEME AMACI VAR"
İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu'na göre işsizlik artışının farklı nedenleri olabilir. Suriyelilerin işgücüne katılımı, asgari ücretin bin 400 lira seviyesine gelmesi nedeniyle işverenin işe alımlarda tereddütlü davranması ya da ekonomik büyümenin sekteye uğraması gibi.
Hükümet teşviklerinin işsizlik üzerindeki etkisinin sorulması üzerine Kozanoğlu, şunları söyledi:
"Asgari ücret Ocak 2016'da bin 400 liraya çıkartıldı. Bunun istihdamı olumsuz etkilediği gibi bir sonuç çıkarılıp, bütçeden buna katkıda bulunmak gayreti seziliyor. Buna, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan da bir katkı var. Bu çok tartışmalı bir şey. Çünkü İşsizlik Sigortası Fonu, doğrudan doğruya işsiz kalan işçilere yapılacak ödeme için ayrılmış bir fon. Siyasi olarak bakılırsa, referandum, arkasından bir erken seçim söz konusu olursa o dönemde istihdam piyasasında daha iç açıcı tablo sergilemek amacı güdülüyor gibi bir izlenim yarattı bende."
"CANLANMA OLMAZSA TEŞVİKLER SINIRLI KALIR"
BloombergHT'den Ceren Dilekçi'nin sorularını yantılayan Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel de işsizlikte Nisan 2016'da başlayan düşüşün çok büyük ölçüde büyümedeki yavaşlamadan kaynaklı olduğunu söyledi.
"İstihdamın toparlanması için ekonominin canlanması lazım" diyen Gürsel, işsizlik verisinin referandum üzerinde çok etkisi olmayacağını söyledi. Verilen teşviklerin önemli ama ciddi sınırlamaları olduğunu aktaran Gürsel şöyle konuştu:
"İşsizlik verisinin hükümeti tedirgin ettiği kesin. Çünkü bu teşvikleri özellikle biraz aceleye getirdiler. Cumhurbaşkanı Erdoğan, TOBB'a hitap ederken 'Martta işsizliği gümbür gümbür aşağı indirmenizi bekliyorum' dedi. Verilen teşvik önemli ama ciddi sınırlamaları var. Sigorta primleri, vergi ve asgari ücret için 800 lirayı devletin vermesi işgücü maliyetlerini ucuzlatacak. Bundan yararlanacak olanlar, istihdama ilave edilenler olacak. Bu durumun kâr da getirmesi lazım. Bu insanların verimli olması, ürettiğini satması lazım. Bu da sonuçta yine büyüme ve yatırımlara bağlı. Tedirginlik devam edip büyüme yeterince canlanmadığı takdirde bu etki çok sınırlı olacaktır."
TEŞVİKLER BİTİNCE İŞTEN ÇIKARMALAR ARTAR MI?
Teşviklerin çok tartışılmayan diğer bir yönünün ise teşviklerin şubatta başlayıp yıl sonuna kadar verilecek olması olduğunu aktaran Gürsel, "İşveren, işe aldığı kişiyi teşvikler bittikten sonra aralık ayında işten çıkarırsa kıdem tazminatı da ödemeyecek. Çünkü bir yıl dolmamış olacak. Bu konu atlandı mı bilmiyorum? Belki bir miktar istihdam artar ancak aralık ayına gelindiğinde teşvikler devam etmezse ne olacağı belirsiz. Uzatılırsa da başka bir sorun, bütçeye yük oluyor. Yani, eğer ekonomik canlanma olmazsa işsizlikte gümbür gümbür bir düşüş beklemiyorum" dedi.
"TEŞVİKLERİN YÜKÜ İŞÇİNİN SIRTINDA"
Bir yılda 500 binin üzerinde yeni işsizin oluştuğunu hatırlatan DİSK Genel Sekreteri Arzu Çerkezoğlu, hükümet teşviklerinin İşsizlik Fonu üzerinden karşılanarak işçinin sırtında yük olduğunu aktardı:
"2017 sonu kadar işverenlere istihdam ettikleri her işçi için günde 22 lira sigorta primi desteği verilecek. Bu, 30 günlük istihdamda 660 lirayı buluyor. Vergi indirimlerini düşündüğümüzde rakam, 773 liraya ulaşıyor. Bütün bunların istihdamı artırması bekleniyor. Ancak bu teşviklerin, İşsizlik Fonu gibi doğrudan işçilere ait olan bir kaynaktan amacı dışında kullanılmasını biz DİSK olarak doğru bulmuyoruz. İşsizliği düşürmek için birtakım önlemler alınmalıdır ama bu önlemler suni yöntemlerle değil yatırımları artırarak kalıcı ve yapısal adımlar atılarak yapılmalıdır."
"İNŞAAT SEKTÖRÜ ARTIK İSTİHDAM PİYASASINDA YOK"
BloombergHT canlı yayınına karılan Eleman.net Pazarlama Direktörü Arif Köse de istihdamın şubat ve martta ciddi oranda artacağını düşündüklerini işsizlik sayısını azaltacak en önemli etkenin KOBİ'ler olduğunu söyledi.
Köse, 2011-2012 yıllarında inşaat sektörünün ciddi bir istihdam yükü sırtlanırken bugün istihdam piyasasında çok fazla olmadığının altını çizdi. Köse, " Hizmet sektörü istihdamı sırtlayan taraf. Hemen ardından gıda ve perakende geliyor" dedi.
