FIRAT BORA TAŞ
22 12 2016, 14:54 Güncelleme: 21:16
Vadeli piyasalarda elektrik fiyatlarının sert yükselişi enerji piyasasındaki dinamikleri gündeme taşıdı. Yükselişin nedeni ise spot piyasada arz talep tarafında yaşanan sorunlarda saklı. Doğalgaz santrallerine kesinti elektrik arzını etkilerken, yaz saati de talebi artırarak ralliye neden oluyor.
VİOP'TA ELEKTRİK FİYATLARI 9 AYDA 3 KAT YÜKSELDİ
Borsa İstanbul VİOP traderlarının dikkati, geçmiş yıllara kıyasla uzun süredir dar bir aralıkta fiyatlanan BIST30 endeks vadeli sözleşmelerinden dokuz ayda üç kat yükselen elektrik vadeli sözleşmelerine çevrildi. Yükselişin büyük bölümü de son üç haftada yaşandı.
Elektrik fiyatlarındaki bu hızlı yükseliş arka plandaki nedenler için de merak uyandırıyor. VİOP uzmanları, elektrik rallisinin sadece vadeli piyasada yaşanmadığını esas olarak spot piyasadaki hareketi yansıttığını ifade ediyor. Meksa Yatırım VİOP Direktörü Ergün Tekgül, "Spot fiyatlara bağlı olarak VİOP'taki elektrik vadeli fiyatlarında da benzer bir yükselişi görmekteyiz." diyor.
Elektrik vadeli sözleşmelerin dayanak varlık olarak EPİAŞ Gün Öncesi Piyasa'yı aldığına dikkat çeken Tekgül, bu piyasada 30 Kasım'da 168,30 olan piyasa takas fiyatının bugün itibariyle 386,78'ye ulaştığını, bunun yansıması olarak da VİOP'ta şu anki yakın vadeli sözleşme olan Aralık vadeli fiyatların aynı dönemde 162 TL'den 260 TL'ye çıktığını belirtiyor. Mart ayındaki yakın vadeli sözleşmede ise fiyat 90 TL'lerdeydi.
RALLİNİN NEDENİ ARZ TALEP MESELESİ
Spot piyasada ise BOTAS'ın elektrik üretim santrallerine ayırdığı doğalgaz miktarındaki kesintileri ile yaz saati uygulamasının etkileri konuşuluyor.
Havaların soğuması ile beraber konutların artan doğalgaz talebini karşılamak adına BOTAS sanayi ve elektrik üretim santrallerine ayırdığı doğalgaz miktarında azaltmaya gitti. Edinilen bilgiye göre, BOTAS son bir hafta içerisinde önce yüzde 50, ardından yüzde 75 en son yüzde 90 oranında kesinti yaptı.
DOĞALGAZ SORUNU ELEKTRİK ÜRETİMİNE YANSIYOR
Türkiye'de doğalgaz santrallerinin kurulu güce oranı yaklaşık yüzde 31 ve bu santrallerin ürettiği elektrik toplam tüketimin yaklaşık yüzde 57'sini karşılıyor. Bu durum arzda büyük payı bulunan doğalgaz santrallerine karşı elektrik fiyatlamasını hassaslaştırıyor. Uzmanlara göre söz konusu kesintiye bağlı oluşan basınç sorununun özellikle büyük ölçekli elektrik üretim tesislerinin çalışmasını zorlaştırması fiyatları yükseliş yönünde etkiliyor. Kaynaklar, üretimlerinde büyük montanda elektrik kullanan sanayi şirketlerinden kısıntı talebi olduğunu da kaydediyor.
YAZ SAATİ ETKİSİ
Diğer taraftan Elektrik Mühendisleri Odası'nın (EMO) bugün paylaştığı bir rapora göre Geçmiş yıllarda olduğu gibi 30 Ekim 2016 tarihinde kış saati uygulamasına geçilmemesi de elektrik tüketiminde artışa neden oldu. Son 5 yılın Kasım ayı tüketimlerine bakıldığında bu yıl ilk kez elektrik tüketimi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,5 düzeyinde rekor artış gösterdi ve 22,7 milyar kilovat saat ile en yüksek düzeye ulaştı.
KONUTLAR DA ETKİLENDİ
Fiyatların yükselmesine neden olan arz talep sorunu konutlara da kısmi olarak yansımış durumda. Dağıtım şirketleri büyük şehirlerde elektrik kesintisi gezdirme işlemi yürütüyor. Uzmanlar yurtdışından alınan doğalgaz miktarında ise bir azalma olmadığını belirtiyor.
VİOPTA ELEKTRİK SÖZLEŞMELERİNİN KALDIRACI 25'E YAKLAŞTI
Elektrik rallisini traderların gündemine taşıyan vadeli piyasa geri dönüldüğünde ise sözleşmelerin kaldıraç oranında yaşanan artışa dikkat çekiliyor.
Tekgül, "VİOP'ta her bir elektrik vadeli sözleşmenin teminatı 750 TL ve son yükselişle birlikte kaldıraç da hemen hemen 25'e yaklaştı. Bu yükseliş yaşanırken VİOP'un çift taraflı bir piyasa olduğu da unutulmamalı. Yükselişten zarar gören şirketler kendilerini VİOP'u kullanarak hedge edebilir." diyor.
