FIRAT BORA TAŞ
13 12 2016, 12:38 Güncelleme: 14:06
Çarşamba akşamı piyasalar 2016'nın son sınavlardan birine girecek. Sınav soruları önceden dağıtılmış gibi. Piyasa faiz artırımına kesin gözüyle bakıyor ve gelişmeler de bunu destekliyor. Asıl merak edilen ise 2017 için sözlü yönlendirme. Olumlu senaryo gerçekleşirse Dolar/TL'de düşüş, BIST'te yükseliş bekleniyor.
Fed'in 4 kez faiz artırım beklentisiyle başlattığı 2016 yılının son FOMC (Federal Açık Piyasa Komitesi) toplantısı bugün başlıyor. Karar, 14 Aralık Çarşamba akşamı Türkiye saatiyle 22:00'da açıklanacak. 22:30'da Fed Başkanı Janet Yellen'ın konuşması başlayacak.
BEKLENTİLER
Piyasa bu kez toplantıda faiz artırımı kararı alınmasına neredeyse kesin gözüyle bakıyor. Chicago vadeli piyasalarında son fiyatlamalar fonlama faizinin 25 baz puan artışına yüzde 97 ihtimal veriyor. Aralık 2015'te alınan karardan bu yana 0,25-0,50 bandı olarak uygulanan Fed fonlama faizinin 0,50-0,75'e yükseltilmesi bekleniyor.
Piyasada asıl merak edilen ise ileriye dönük yönlendirme. Piyasa 2017'deki Fed'in şahin mi yoksa güvercin mi olacağını görmek istiyor. Danske Bank, "Herkes Fed'den faiz artırımı beklerken merak edilen soru gelecek yıl kaç kez faiz artırımı beklendiği olacak" diyor.
Bu noktada analist görüşlerinin temkinli ya da güvercin bir faiz artışı beklentisinde konsensüs oluşturduğu görülüyor. Financial Times’a konuşan Ekonomist Roberto Perli, “Sanırım Fed tedbiri elden bırakmayacak. Özellikle Kongre’den neyin geçip neyin geçmeyeceğini tam olarak bilinene kadar tedbirli olacaktır. Bence 2017’de iki faiz artışı iyi bir temel olmaya devam ediyor" diyor.
İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Müdürü Şant Manukyan da kurumunun blog sayfasında yayınlanan değerlendirmesinde 2017 için iki faiz artırımı beklentilerini öne çıkarıyor. Kendisinin de aynı görüşte olduğunu belirten Manukyan, "Sonucu kesin bir FOMC toplantısına giriyoruz. Büyük bir ihtimalle oybirliği, düşük bir ihtimalle de Brainard’ın şerh koyacağı şekilde 25 baz puanlık artış açıklanacak. Bu Italya referandumunda Hayır beklenmesi gibi fiyatlanmış bir gelişme olduğundan faiz artış= dolarda kuvvetlenme, altında düşüş vb klasik denklemleri öne sürmek çok doğru olmayacaktır. Zaten piyasanın ve yorumların büyük kısmı faiz artışı değil 2017 beklentilerine odaklanıyor. Yine önemli bir kısmı da 2017 için noktalarda 2 faiz artışına yoğunlaşacağı görüşünde, OIS fiyatlaması da bu yönde" diyor.
TEB Yatırım'dan Stratejist Işık Ökte ve Araştırma Müdürü İbrahim Usul da benzer görüşte:
"Fed’in 25 baz puanlık faiz artırımının piyasalarda fiyatlandığını, asıl kritik noktanın 2017’de 2 faiz artırımı (50 baz puan) beklentisinin değişebileceğini, Trump Başkan seçildikten sonra uygulanacak mali/kamu politikalarının enflasyonist baskılara neden olabileceği fiyatlamasıyla 3 ya da 4 faiz artırımına (75-100 baz puan) dönebileceğini düşünenler var. Tabii ki, bu Gelişmekte olan ülke (GOÜ) varlık fiyatlamaları açısından çok negatif bir senaryodur. Biz bu senaryonun gerçekleşmeyeceğini düşünen taraftayız."
FED'İ BEKLEYEN RİSKLER
Ökte ve Usul, bu görüşlerinin nedenini ise piyasadaki son fiyatlama gelişmelerinin Fed üyelerini rahatsız edebilecek seviyelerde olmasına dayandırıyor.
Raporda, "Dolar endeksi’nin yüzde 6,3 yukarı hareketi, Kısa vadeli ABD tahvil faizlerinde 30-40 baz puan, orta-uzun vadeli ABD tahvil faizlerinde 65-75 baz puan, mortgage (emlak konut kredisi) faizlerinde 55-70 baz puanlık yukarı hareketlerin Fed üyelerini 2017-2018 büyüme tarafında rahatsız edecek konumda çabuk gerçekleştiği bir ortamdayız.
Bu ortamda, Fed üyelerinin "dot plot’’ı 2017 senesi için 2’den 3’e çekerek dolar endeksinin 105, 10 yıllık ABD tahvil faizinin yüzde 3’e kısa vadede gitmesini büyüme eğrisi açısından arzu etmeyeceklerini düşünmekteyiz" ifadelerine yer veriliyor.
Bank of America Merrill Lynch ekonomistlerine göre ise Yellen için fazla güvercin olmak da zor. BofA ekonomi ekibi, "Gelecek yıl mali teşvik bekleyen ve şimdiden tam istihdam seviyelerinde bulunan bir ekonomi Fed'in daha az temkinli olmasını sağlıyor" diyor.
Yellen ise Trump'ın açıklamaları yerine Kongre politikaları onayladıkça ekonomik görünümü güncelleyeceklerini belirtmiş ve mali politika için büyük ölçüde belirsizlik bulunduğuna dikkat çekmişti.
TRUMP ETKİSİ
8 Kasım'da Donald Trump'ın ABD'ye 45. Başkan olarak seçilmesi Fed para politikası beklentileri açısından kırılma noktası oldu. Yeni Başkan'ın 1 trilyon dolara varan altyapı yatırımı planları ve vergi indirimi vaatleri, ekonomik aktiviteyi destekleyerek enflasyonu artırıcı etkisiyle piyasaların karşısına çıktı. Bu da uzun süredir düşük enflasyonist baskılara odaklanmış olan traderları reflasyon fiyatlamasına yöneltti. Başkan Yellen da dahil olmak üzere Fed yetkililerinin şahin görüşlerini sürdürmesi bu fiyatlamayı ayrıca destekledi.
Gelinen noktada faizlerin artacağı beklentisiyle Kasım ayında küresel tahvillerden 2 tirlyon dolarlık çıkış yaşandı. ABD 10 yıllık tahvil faizi, başkanlık seçimi öncesi yüzde 1,85'lerden başlayan yükselişle Ekim 2014 zirvesi olan yüzde 2,50'nin üzerine tırmandı. Dolar Endeksi 96 seviyelerinden başlayan ralliyle 102,05'e kadar yükseldi. Dolar tüm para birimleri karşısında değer kazanırken ABD hisse senetleri de büyüme beklentileriyle rekor yeniledi. Dow Jones Industrial da yeni rekor haberleri bu hafta başı, 12 Aralık itibariyle de devam etti. DJI, 8 Kasım'dan bu yana 15 kez kapanış rekoru tazeledi.
Seçim öncesi Dolar/TL ise 3,00 seviyesinin altındaydı.
Tüm dünyayı etkileyen fiyatlamaların yanı sıra Trump'ın Yellen'a yönelik tutumu da takip ediliyor. Trump, seçim öncesi Yellen'ın Obama'yı desteklemek için faiz oranlarını bilerek düşük tuttuğunu iddia etmişti. Analistler Trump kazanınca Yellen'ın Aralık toplantısını beklemeden istifa edebileceğini belirtiyordu. USAA portföy yöneticisi Bob Landry, "Trump, Fed'e çok eleştirel yaklaşıyor. Yellen, bu eleştirilerle uğraşmak istemeyebilir. Hatta görevini, Trump'la daha yakın çalışabileceğini düşündüğü birine devredebilir." demişti. Yellen ise daha sonra görev süresinin sonuna kadar Fed'i yönetmeye devam edeceğini açıkladı. Yellen'ın görev süresi 3 Şubat 2018'de dolacak.
FOMC'DE 2017 DÖNÜŞÜMÜ
Diğer taraftan 2017'de Fed FOMC üyelerinden Esther George, Loretta Mester ve Eric Rosengren. Bu üç üye Eylül ayında faizlerin artırılmaması kararına şerh koymuştu. Gelecek yıl FOMC'ye Patrick Harker katılacak ve diğer iki koltuk için şu anda belirlenmiş bir aday yok. Piyasa ekonomistleri bu iki koltuğa Trump tarafından kendi görüşlerine yakın adayların atanmasını bekliyor. Bu da 2017'de daha güvercin ve Trump'ın 'iki parça' söz geçirebileceği bir FOMC anlamına geliyor.
ENFLASYON VE İSTİHDAM FED'İ DESTEKLİYOR
Piyasa Trump'ın seçilmesiyle faiz artırımı olasılığı fiyatlamasını yüzde 100'e çekerken Fed'in elini güçlendiren sadece gelecek beklentiler değil.
Kasım'da tarım dışı istihdam 178 bin artarken, işsizlik oranı yüzde 4,6 ile 9,5 yılın en düşük seviyesine geriledi. Haftalık işsizlik verileri de 92 haftadır 300 bin seviyesinin altında gerçekleşerek istihdam piyasasında sağlıklı seyrin sürdüğü görüşünü destekliyor. 92 hafta, 1970'den bu yana görülen en uzun seri. Son 4 haftada işsizlik başvurusu rakamının ortalaması ise 252 bin 500 ve 2,01 milyonluk devam eden işsizlik başvurusu bir yıl öncesine göre yüzde 10 düşüşe işaret ediyor.
Ayrıca, Fed'in tercih ettiği enflasyon göstergesi olan Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) fiyat endeksi, Ekim'de yıllık yüzde 1,4 ile son 2 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Verileri değerlendiren Moody's Analytics Direktörü Ryan Sweet, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Fedin aralıkta faiz artırmamak için hiçbir nedeni olmadığını belirterek, "ABD ekonomisi ve finansal piyasalar iyi duruma, faiz artırımına yönelik beklentiler tam istenilen seviyelere yükseldi. Fedin aralıkta faiz artırmamak için herhangi bir nedeni yok." dedi.
Sweet, ekonomik projeksiyonlarının küçük değişimler dışında aynı kalacağını ifade ederek, "Trump yönetiminin mali politikaları hakkında şu an biz ne biliyorsak, Fed yetkilileri de onu biliyor. Bu nedenle FOMCnin ekonominin geleceğine yönelik varsayımlarını değiştirmekte acele edeceğini sanmıyorum." diye konuştu.
Fed Başkanı Janet Yellen da 17 Kasım'da yaptığı açıklamada "Kasım'da toplandığımızdan bu yana gördüğümüz kanıtlar büyümede güçlenme, istihdam piyasasında iyileşme ve enflasyonda artış beklentimizle uyumlu" demişti. Aralık toplantısı öncesi Fed'den yapılan son açıklama olan St. Louis Fed Başkanı James Bullard konuşmasında ise "Enflasyon hedefe yakın ve manşet enflasyonun önümüzdeki çeyreklerde hedefe daha çok yaklaşması bekleniyor" ifadesi yer almıştı.
Aynı gün konuşan diğer yetkililerin yorumları da şahin cepheyi savundu. 5 Aralık'ta NY Fed Başkanı William Dudley, "Ekonomik koşullar Fed'in istihdam ve fiyat istikrarı hedeflerinden uzak değil. 2017'de bu hedeflerin daha ötesinin gerçekleşeceğini düşünüyorum" demişti. Chicago Fed Başkanı Charles Evans da "Ekonomi tam istihdamda değilse bile oraya çok yakın" yorumunu yapmıştı.
Son olarak 12 bölgeden toplanan verilerle oluşturulan Bej Kitap'ta da 'büyüme vurgusu' ile 'enflasyonda yukarı yönlü hafif baskı' öne çıkarıldı.
SON FED TOPLANTISINDA NE KONUŞULDU?
23 Kasım Çarşamba günü açıklanan Fed'in Kasım ayı toplantı tutanakları da çoğu üyenin Fed'in göreceli yakın bir zamanda faiz artırmasının uygun olacağını düşündüklerini ortaya koydu.
Fed'in Kasım ayı toplantı tutanaklarına göre, birkaç üye faiz artırımının "göreceli olarak yakın" olmasının uygun olduğunu düşünüyor. Birkaç Fed üyesi ise, Aralık ayında faiz artırılmasının Fed'in kredibilitesini artıracağını düşünüyor.
Diğer taraftan faiz artırımının ertelenmesinin tahvil başta olmak üzere yanlış fiyatlamalara neden olabileceği, işgücü piyasasında aşırı ısınmanın da ekonomik istikrarda riski artıracağı görüşü dikkat çekmişti.
TÜRK LİRASI HANGİ SENARYODA NASIL ETKİLENİR?
TEB Yatırım Stratejisti Işık Ökte ve Araştırma Müdürü İbrahim Usul, TL için pozitif senaryoyu şöyle açıklıyor:
" Fed’den 2017 faiz artırımı beklentisinin 2 ile sınırlı kalması ve Başkan Yellen’in açıklamalarının 25 baz puan faiz artışına karşı şahin tonda gelişmemesi, Türkiye gibi likidite ihtiyacı olan, GOÜ piyasalarında kısa vadeli bir rahatlama oluşturabilir. Aynen geçen sene Aralık Fed 25 baz puan faiz artırımı sonrası olduğu gibi, GOÜ kurlarında toparlanma ve faizlerde aşağı hareketlilik yaşanabilir"
Ökte ve Usul'a göre bu durumda Dolar/TL, 3,38-3,35 bandını test edebilir ve BIST100 dolar bazında 2,30 direncine, yaklaşık olarak 77.500'lere yönelebilir:
"Böyle bir gelişmeden, Türk lirası varlıkların olumlu etkilenebileceği, USDTRY’ın 3,38-3,35 bandını test edebileceğini, 10 yıllık gösterge tahvil faizinde 50 baz puanın üzerinde bir iyileşme yaşanabileceğini (yüzde 10,97 destek), BIST100’ün de 77,5 bin seviyesi üzerine 2,30 dolar bazlı direncine hareket edeceğini tahmin ediyoruz."
Ökte ve Usul, Yellen açıklamalarının piyasa tarafında şahin tonda algılanması ya da Fed üyelerinin 2017 senesi faiz artırım beklentisinin, piyasa beklentileri üzeri 3 ya da 4 oluşması durumunda ise Dolar/TL'nin tarihi zirvesini aşabileceğini, BIST100'ün 2 sentteki psikolojik desteğine kadar satılabileceğini belirtiyor:
"GOÜ piyasalarına yeni bir satış dalgası getireceği, dolar/TL’nin tarihi zirve üzerinde işlem göreceği (3,5935) BIST100’ün psikolojik destek '2 sent' civarına satılabileceği (73bin / 3,60 USDTRY) ortam oluşmasını muhtemel görürüz."
Destek Yatırım Araştırma Uzmanı Kutay Gözgör de, "Geçen yılki senaryonun tekrarlanması halinde TL toplantı sonrası yükselebilir" diyor.
"Toplantıda 25 baz puanlık bir faiz artışı bekleniyor. Geçen yılki senaryonun tekrarlanması halinde TL toplantı sonrası yükselebilir. Böyle bir senaryoda 3,34 desteğinin kırılması halinde dolar/TL paritesinde gerilemelerin devam ettiğini görebiliriz" diyen Gözgör, "Piyasaların 25 baz puanlık faiz artışını tamamen fiyatladığını söyleyebiliriz. Ancak, Fedin 2017 yılında kaç faiz artışı yapacağı ve ABDnin çiçeği burnunda başkanı Donald Trump'ın vaat ettiği politikaların Fed'i nasıl etkileyeceği takip edilecek" değerlendirmesinde bulundu.
