22 11 2016, 09:53 Güncelleme: 10:44
Dolarda yükseliş reel sektörde fiyatlama eğilimine enflasyonist baskılar taşırken Gıda Komitesi'nin çalışmaları da pazarın "künye direnci" ile karşı karşıya.
DOLARDA YÜKSELİŞ STOKÇULUĞU UYANDIRDI
Trump'ın ABD 45. Başkanlık Seçimi'nde elde ettiği zafer dolarda küresel ölçekte değer kazancını tetiklerken Eylül ayı başından bu yana TL'nin değer kaybı da yüzde 13'ü aşmış oldu.
Türk Lirası'nın Dolar karşısındaki değerinde yaşanan sert düşüş reel sektör dinamiklerine de yansıdı. Dövizin daha da yükseleceği beklentisiyle esnaflar ürünleri raflardan çekiyor. Öyle ki artan stokçuluk eğilimiyle Trakya bölgesindeki depolarda yer kalmadığı raporlanıyor.
ENFLASYON BEKLENTİLERİ BOZULUYOR
Enflasyon beklentilerinde düşüş trendinin sona ermiş olabileceği tartışmaları gündemdeyken bu fiyatlama eğilimini Merkez'in son beklenti anketindeki sonuçların da teyit etmişti.
GIDA KOMİTESİNİN ENFLASYONA OLUMLU KATKISI ÖNEMLİ
Tüm bunlara karşın son dönemde Gıda Komitesi'nin yürüttüğü başarılı çalışmalar enflasyon için olumlu yönde destekleyici olmayı sürdürüyor. Kaldı ki TCMB de Gıda Komitesi çalışmalarına atıfta bulunarak 2016 ve 2017 yılsonu gıda enflasyonunun bir önceki Enflasyon Raporu dönemine kıyasla daha düşük gerçekleşeceğini varsaymış bu sayede de manşet enflasyonu aşağı ve yukarı yönlü etkileyen faktörlerin birbirini telafi edeceği sonucuna ulaşarak yıl sonu tahminini değiştirmemişti.
PAZAR KÜNYE'YE DİRENİYOR
Pazardan son haberler ise Komite çalışmalarının geldiği noktada daha fazla engelle karşılaştığını gösteriyor.
Bundan 2 ay önce üretici ile tüketici arasındaki zincirde yüksek fiyat artışının önüne geçilmesi amacıyla yaş sebze ve meyveye künye zorunluluğu getirilmişti. Ancak basında yer alan haberlere göre halen birçok market bu uygulamaya başlamadı. Tahminlere göre raflarını künyeleyen marketlerin toplam pazara oranı %30'u aşmıyor.
İstanbul Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Perakendecileri Derneği (PERDER) eski Başkanı ve Biçen Gıda Yönetim Kurulu Başkanı İhsan Biçen, Dünya'ya yaptığı açıklamada bu durumun nedenini şöyle açıklıyor:
“Meyve ve sebzeden kimse para kazanmıyor. Fire oranı yüksek. Eğer müşteride negatif bir algı yaratılırsa bu haksızlık olur. Çünkü sektör zaten büyük sıkıntı yaşıyor. “İndirim marketleri piyasayı ele geçirmiş durumda. Kapanan marketler var. Konsolidasyon sektörde bir değer yaratmıyor. Piyasada sadece bir iki alıcının olması üreticiyi de zor durumda bırakır”
Benzer şekilde Türkiye Perakende Federasyonu (TPF) Başkanı Mustafa Altunbilek de firenin yüksekliğinin alış satış arasındaki makası açtığını, marketlerin de sebze meyveden büyük kârlar elde etmediğni savunuyor.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ise henüz denetimlere başlamadı. Gelişmeler enflasyon açısından önemini korumaya devam ediyor.
KÜNYE UYGULAMASI NEDİR?
Bakanlık, künye uygulamasını 21 Eylül’de ‘Sebze ve Meyvelerin Toptan ve Perakende Ticaretinde Kullanılacak Künyelere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’ ile uygulamaya almıştı.
Bu kapsamda raflara getirilen düzenlemeler şu şekildeydi:
"Künye no, malın üretim/ithal tarihi, malın adı, cinsi ve türü, malın üretildiği/girdiği gümrük kapısının bulunduğu yer, malın gideceği/ tüketime sunulduğu yer, üreticinin adı soyadı/ticaret unvanı, malın sahibinin adı soyadı/ ticaret unvanı, bildirimcinin adı soyadı/ticaret unvanı, malın miktarı, araç plaka/belge no, sertifikasyon kuruluşunun adı ve kod numarası ve ürünün sertifika numarası"
