VOLKAN YANARDAĞ / GAZETE HABERTÜRK
17 09 2016, 12:05 Güncelleme: 13:03
Doğu ve Güneydoğu’nun yıllar boyunca yaşadığı geri kalmışlık, 1980 sonrasındaki PKK terörünün devamıyla kronik hale geldi.
Her gelen hükümet, bölgeye yönelik yeni bir anlayışı ortaya koyan projeleri hayata geçirmeyi hedefledi. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bunların en kapsamlısıydı ve çözüm süreci sonrası artan terör yeni programları da gündeme getirdi.
Mayısta kurulan 65’nci Hükümet’in de ilk gündemi hendek ve barikatlarla altüst olan bölgenin yeniden inşası oldu. Bölge ekonomisinin yeniden ayağa kaldırılması için hükümet kapsamlı bir paketi uygulamaya koydu.
Başbakan Binali Yıldırım, mayıs ayından bu yana üzerinde çalışılan yatırım, destek, teşvik, hibe programını geçen hafta Diyarbakır’a giderek açıkladı. “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Cazibe Merkezleri Programı, Yatırım ve Destek Hamlesi” isimli proje ile bölgeye toplam 140 milyar liralık bir kaynak aktarımı öngörülüyor.
Proje kapsamına giren 23 ilin toplam nüfusu, 12.4 milyon. Bu nüfusun Türkiye nüfusuna oranı yüzde 16. Bu 23 ilin Türkiye ekonomisine katkısı ise sadece yüzde 7. 23 ilin Türkiye ihracatındaki payı da yalnızca yüzde 2,3. İşsizlik oranı Türkiye genelinde yüzde 9,5 iken, bu 23 ilde ortalama oran yüzde 11,6.
Kamunun 2020’ye kadar 62 milyar lira harcaması planlanan projenin detayları şöyle:
1. SEKİZ CAZİBE MERKEZİ
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 23 ili kapsayan cazibe merkezleri oluşturulacak. Sekiz cazibe merkezi, beş bölgede kurulacak.
Birinci bölge ve cazibe merkezi Kars olacak. Ardahan, Iğdır, Ağrı bu bölgeye bağlanacak. Kars’ın cazibe merkezi olduğu birinci bölgede hayvancılık, lojistik, et ve süt ürünleri, meyvecilik ve turizm alanlarında yatırım yapılacak.
İkinci bölge ve cazibe merkezi Van olarak belirlendi. Muş, Bitlis ve Hakkâri proje kapsamında Van’a bağlandı. Van’ın merkez olduğu ikinci bölgede tekstil, arıcılık, küçükbaş hayvancılık, meyvecilik, tıbbi ve aromatik bitkiler desteklenecek.
Üçüncü bölge, üç cazibe merkezinden oluşuyor. Şanlıurfa, Diyarbakır ve Mardin. Üçüncü bölgeye bağlı iller ise Batman, Siirt ve Şırnak. Şanlıurfa, Diyarbakır ve Mardin’in cazibe merkez olduğu üçüncü bölgede, yapı malzemeleri üretimi, mobilya, hayvancılık, meyvecilik, ayakkabıcılık, hazır giyim, kuru gıda, turizm yatırımlarına ağırlık verilecek.
Dördüncü bölge ve cazibe merkezi Erzurum. Dördüncü bölgeye bağlı iller, Erzincan, Gümüşhane ve Bayburt. Erzurum merkezli dördüncü bölgede doğal taş işleme, seracılık, kış turizmi alanlarında yatırımlara öncelik verilecek.
Beşinci ve son bölgede iki cazibe merkezi var. Bunlar Elazığ ve Malatya. Bu iki cazibe merkezine bağlı iller ise Adıyaman, Tunceli, Bingöl’den oluştu. Bu bölgede de konfeksiyon, yapı malzemeleri, küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve meyvecilik desteklenecek.
2. HER YIL ANAHTAR TESLİM 30 FABRİKA
Cazibe merkezleri programı ile bölgede yatırım ve üretimin desteklenmesi hedefleniyor. Bu hedef doğrultusunda, başta emek yoğun sektörlerde olmak üzere işletmelere yatırım ve işletmenin bütün aşamaları kapsayan uzun vadeli destekler sağlanarak yatırım, üretim ve istihdamın artırılması amaçlanıyor.
Bedelsiz yatırım yeri tahsisi, anahtar teslim fabrika yapım desteği, sıfır faizli yatırım kredisi desteği, işletme kredisi desteği ve danışmanlık hizmeti desteği şeklinde destekler verilmesi planlandı.
Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt, Şırnak bölgesinde her yıl anahtar teslim 30 fabrika inşa edilecek.
3. SIFIR FAİZLİ KREDİLER
298 yatırımcıya sıfır faizli yatırım kredisi ve işletme kredisi verilecek. 255 firmaya her türlü danışmanlık desteği sağlanacak. Bu çerçevede, özel sektörün yılda ortalama 328 firmada 1,64 milyar lira yatırım yapması ve 43 bin kişilik istihdam yaratması için yılda 536 milyon lira kamu desteği sağlanması öngörülüyor.
4. BÜYÜKŞEHİRLERDEN GÖÇENE DESTEK
İstanbul ve İzmit gibi gelişmiş illerden emek yoğun sektörlerdeki fabrikaların cazibe merkezlerine taşınması teşvik edilecek. Her bir fabrika için 1 milyon TL’ye kadar taşınma desteği verilecek. Taşınan fabrikalar 6. bölge teşviklerinden yararlandırılacak.
5. HER 100 GENÇ GİRİŞİMCİ 3 YIL HİZMET ALABİLECEK
Genç girişimcilere, tarihi mekânları düzenleyerek oluşturulacak ofislerde, iş kurmaları için her türlü altyapı, eğitim ve danışmanlık desteği sağlanacak. Her bir merkez, 100 genç girişimciye azami 3 yıl hizmet verecek. Bir merkez kadın girişimciler konusunda uzmanlaşacak. Projenin yatırım maliyeti, 5.2 milyar TL olacak. Bunun yanı sıra yıllık kamu desteği 2,3 milyon liraya ulaşacak.
6. YENİ FUAR MERKEZLERİ 2 YILDA BİTİRİLECEK
Bölgelerde yeni fuar merkezleri kurulacak, mevcut merkezler ise geliştirilecek. Fuar merkezlerinin inşası ve tadilatı 2 yıllık bir sürede tamamlanacak. Üretilen mal ve hizmetlerin ulusal ve uluslararası alanda tanıtım ve pazarlaması yapılarak ticaret geliştirilecek. Yatırım maliyeti 77 milyon lirayı bulacak.
7. TARİHİ DÜKKÂNLAR RESTORE EDİLECEK
Geleneksel iş ve ticaret merkezleri desteklenecek. Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Elazığ, Erzurum ve Malatya’nın tarihi merkezlerinde yer alan ve tarihi niteliğe sahip 6 bin 220 dükkân restore edilecek.
Kars’ta tarihi dokuya uygun 50 yeni ticari ve zanaat atölyesi yapılacak, Van’da ticari merkez inşa edilecek. Bunun için kamu 287 milyon TL yatırım yapacak.
8. ÇAĞRI MERKEZLERİNDE 20 BİN İSTİHDAM
Devlet bölgede, 20 bin kişinin istihdamını sağlayacak anahtar teslimi çağrı merkezi yatırımı yapacak. Ortak çağrı merkezi altyapıları kurulacak. Çağrı merkezi çalışanlarının eğitim giderleri karşılanacak. Bölgesel teşviklerden faydalanmak için gerekli 500 bin TL’lik yatırım şartı kaldırılacak. Kamu kurumlarının çağrı merkezi ihtiyaçları bölgeden karşılanacak.
