BUSINESSHT
09 09 2016, 09:32 Güncelleme: 14:38
Yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisi iç talep ve kamu harcamalarının katkısı ile yüzde 3,1 büyüdü.
TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla yüzde 3,1’lik artışla 33 milyar 61 milyon TL oldu.
Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi, GSYH'nin yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3,7 büyümesi yönündeydi.
LOKOMOTİFLER AYNI
Analistler birinci çeyrekteki eğilimlerin yavaşlayarak sürdüğünü belirtti.
Türkiye ekonomisi güvenlik endişeleri, jeopolitik riskler ve küresel dalgalanmaların devam etmesine karşın sayıları üç milyon civarına yaklaşan Suriyeliler ve başta asgari ücret artışı olmak üzere seçim vaatlerinin tetiklediği özel tüketimle 2016'nın ilk çeyreğinde tamamen iç tüketim kaynaklı yüzde 4,8 büyüdüğü açıklanmıştı. Bu veri de yüzde 4,7 olarak revize edildi.
İkinci çeyrekte de hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2016 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, sabit fiyatlarla yüzde 5,2’lik artarken, devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 15,9 yükseldi. Özel yatırım daralma hızı ise yüzde 0,8’den 1,6’ya artarak yatırımlarda zayıflığın sürdüğünün sinyalini veriyor.
Net dış talep büyümenin 2,1 puan düşük gelmesine neden olurken, stok değişimlerinin büyümeye önemli bir pozitif ya da negatif katkısı olmadı.
HSBC Portföy Yönetimi Stratejisti İbrahim Aksoy, "Türkiye ekonomisinin halen özel yatırımlardan destek almaması ve 15 Temmuz sonrasında yatırımların daha da zayıflayabileceği beklentileri büyüme tarafına yılın ikinci yarısında da bu cepheden destek gelmeyebileceğine işaret ediyor" dedi.
TOBB Öğretim Üyesi Atılım Murat, beklentilerin tüketim kaynaklı ve kamu harcamalarına dayanan bir büyüme beklediklerini, verilerin bu beklentileri teyit ettiğini söyledi.
Kemerburgaz Üniversiteis Çğretim Üyesi Hayri Kozanoğlu da "Türkiye'nin en büyük sorunu olan yatırımlarda duraksama hala devam ediyor. Dış talebe yönelik duraklama devam ediyor. Türkiye iç tüketim ve kamu harcaması çekişli büyümeye devam ediyor" dedi.
HSBC Türkiye Başekonomisti Murat Ülgen ilk emarelerin üçüncü çeyrekte de yavaşlamanın devam edeceği yönünde olduğunu söyledi.
Öte yandan Ülgen, yıl başından bu yana gelişmekte olan ülkelere güçlü bir fon akışı olduğunu, bunun devam etmesini beklediklerini, bunun Türkiye'ye de küresel tarafta destek vereceğini düşündüklerini belirtti.
Ekonomist Haluk Bürümcekci ise, "Büyüme trendinin gücüne ilişkin gösterge pozitif bölgede kalsa da, önceki çeyreğe göre belirgin yavaşlamaya işaret etti" dedi.
HÜKÜMETİN TEPKİSİ NASIL OLDU?
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek büyüme üzerine yaptığı değerlendirmede, "Hem küresel gelişmeler hem de yurtiçi faktörler 2016 yılında büyüme hızını sınırlandırıcı etki yaratmaktadır. Toplumunda oluşan birlik ve beraberliğin verdiği destekle,yapısal reformları hızla uygulamaya devam edeceğiz" dedi.
Maliye Bakanı Naci Ağbal ise, "Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3,1 ile ılımlı bir büyüme performansı sergiledi. Türkiye bu büyüme oranıyla G20, OECD ve AB ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomilerden biri oldu" değerlendirmelerinde bulundu.
Hükümet olarak uygulamaya koyulan reformlar ile üretim, yatırım ve ihracata uygulamaya başlanan destekleyici politikaların önümüzdeki aylarda ekonomik faaliyetlerin ivmelenmesine destek olacağını da belirten Ağbal sözlerini şöyle sürdürdü:
"Önümüzdeki dönemde, yatırımları ve istihdamı teşvik eden politikalarımız, Ar-Ge yoğun ve yenilikçi üretim ve hizmetlere sunduğumuz süper teşviklerle büyümemiz hız kazanmaya devam edecektir. Böylece gelişmekte olan ülkelerden pozitif yönde ayrışmaya devam edeceğiz ve gelişmiş ülkeler liginde yer alacağız."
Öte yandan Londra'da bulunan Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci de Twitter'dan yaptığı açıklamalarda büyümenin ikinci çeyrekte de ana iticisinin iç talep olduğunu ancak uzun vadeli perspektiflerinin net ihracata ve yatırımlara dayalı ekonomi büyüme modeli olduğuna dikkat çekti.
DİĞER GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRMA
Rabobank analisti Piotr Matys, yüzde 3,1'lik büyümenin diğer gelişen ülkelerle kıyaslandığında iyi olduğunu; ancak ekonomik faaliyetlerin hızını ciddi şekilde yavaşladığının da not edilmesi gerektiğini söyledi.
Matys 15 Temmuz'da yaşanan darbe girişiminin de ekonomide olumsuz etkisinin olduğunu belirtirken, bu olaylardan önce de ekonominin ivme kaybetmeye başladığını haturlattı.
Nomura Stratejisti Timothy Ash de veri beklentilerin altında kalsa da, Türkiye'nin bu dönemde yaşadıkları düşünüldüğünde bu oranın "etkileyici" olduğunu söyledi.
YILIN GERİ KALANI İÇİN BEKLENTİLER DEĞİŞTİ Mİ?
Ekonomistler bölgedeki coğrafi riskler, başarısız darbe girişiminin kısa süreli de olsa etkisi ve Rusya ile anlaşmazlığın turizm başta olmak üzere ekonomiye etkilerinin yılın kalanında büyüme üzerinde risk unsuru olabileceğini belirtiyor.
BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ GSYH verilerinin ekonominin yavaşlayan bir hızda büyümeye devam ettiğini teyit ettiğini belirterek, şöyle dedi:
"Hükümetin yüzde 4,5'lik büyüme beklentilerine karşın 2016 GSYH büyümesinin yüzde 3.3 olacağı tahminimize devam ediyoruz. Beklentimize yönelik riskler 15 Temmuz darbe girişiminden sonra kesinlikle aşağı yönlü. İkinci çeyrek GSYH büyümesi verileriyle beraber Türkiye 2016'nın ilk yarısında yıllık yüzde 3,9 büyümeyi başardı. Bizim görüşümüze göre 2016 yılının ikinci yarısında beklenen yavaşlama, hükümeti bu yıl için agresif büyüme beklentilerini aşağı yönlü revize etmeye zorlayacak."
Halk Yatırım tarafından yayımlanan notta ise büyümede yılın ikinci yarısına ilişkin risklerin aşağı yönlü olduğu belirtilerek, "Özellikle, üçüncü çeyreğe ait öncü göstergeler, hem 15 Temmuz'da gerçekleşen başarısız darbe girişiminin olumsuz etkisi hem de iki bayramı içeren dönem olması dolayısıyla, büyüme oranında önemli bir yavaşlama olabileceğine işaret ediyor. Son çeyrekte tekrar toparlanmanın görülebileceği varsayımı altında, tüm yıl için yüzde 3.3'lük büyüme tahminimizi koruyoruz" görüşüne yer verildi.
Daha önceki açıklamalarında büyümenin bu yıl yüzde 4 hedefinin altında kalabileceğini kaydeden Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek dün yaptığı açıklamada da ekonominin yüksek büyüme patikasına oturması için ilave reform çabası gerektiğini söylemişti.
Hükümetin diğer üyeleri ise yıl sonu için daha umutlu. Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli Salı günü yaptığı açıklamada kendilerini zorlayacak olmasına karşın 2016 sonundaki yüzde 4'lük büyüme hedefini revize etmeyeceklerini dile getirirken, Gümrük Bakanı Bülent Tüfenkçi de Türk ekonomisinin yılsonunda yüzde 4-4,5'luk büyüme rakamını yakalayabileceğini söylemişti.
