BIST 100 8.975,35 % 1,91
USD/TRY 32,3278 % 0,11
EUR/TRY 35,0246 % -0,13
Piyasalar
8.975,35
% 1,91
32,3278
% 0,11
35,0246
% -0,13
1,0775
% -0,49
47,54
-0,39
2.197,32
% 0,12
86,54
% 0,52
En son haberlerden haberin olsun istemez misin?

Cari açık nedir?

Cari açık, bir ülkenin ithal ettiği malların ihraç ettiği mallardan fazla olma durumudur.

Cari açık nedir?
16 08 2016, 10:55

Cari açık, bir ülkenin ithal ettiği malların ihraç ettiği mallardan fazla olma durumudur. Bir ülkenin ithal ettiği mallara ve hizmetlere ödediği miktar, ihraç ettiği mallar ve hizmetlere ödediği miktarı aşıyor ise cari açık oluşur. Cari açık ülkenin dış işlemlerinin hesaplanmasında önem taşır. Aynı zamanda ödemeler bilançosu dengesinin de önemli bir unsurudur.

Cari açık hangi durumlarda oluşur?

Cari açık 3 durumda oluşur; uluslararası mal ticareti, hizmetler hesabı ve transferler hesabı. Uluslararası mal ticareti durumunda, yani ülkeler arası ithalat ve ihracat, cari açık oluşma olasılığı yüksektir. Taşımacılık, sigortacılık ve turizm gibi hizmetler, hizmetler hesabı kapsamı altında değerlendirilir. Transfer hesaplarında yani yurtdışında çalışan ülke vatandaşları ve ülkede çalışan yabancı ülke vatandaşlarının getirdiği döviz giriş çıkışında da cari açık oluşur. Bu üç durumun sonucunda ülkeye giren döviz ülkeden çıkan dövizden fazla ise cari açık vardır.

Cari açığın hesaplanması

Bir ülkenin cari açığını hesaplamak için ödemeler dengesi yani cari denge ve sermaye hesabına ihtiyaç vardır. Cari denge ise mal dengesi, hizmetler dengesi, yatırım gelirleri dengesi ve cari transferlerin toplamını oluşturur.

Mal dengesi bir ülkenin ihracat ve ithalatı arasındaki farktır. Hizmetler dengesi ise sigorta, turizm gibi hizmetler karşılığında alınan döviz ve satılması durumunda ödenen döviz arasındaki farkı oluşturur. Yatırım geliri dengesi bir ülkenin yurt dışına doğrudan veya dolaylı yolla yaptığı yatırımların döviz bedeli ile o ülkeye yabancı ülkelerin yaptığı yatırımların döviz bedeli arasındaki farktır. Son olarak cari transferler ise yurtdışında çalışan işçilerin getirdiği döviz bedelidir. Bu unsurların toplamının sonucu pozitif ise cari açık yoktur. Negatif çıkan sonuç cari açığın varlığına işarettir.

Cari açığa bakılarak neler tahmin edilebilir?

Bir ülkenin cari açığına bakarak o ülkenin gelişmişlik düzeyi ile ilgili yorum yapılabilir. Cari açığın büyüklüğü ve ülkenin gelişmişlik seviyesi arasında ters orantı vardır. Cari açık ne kadar büyükse ülke o kadar az gelişmiştir. Bunun tam tersi olarak cari açık çok az ya da hiç olmaması ülkenin gelişmişlik seviyesinin yüksek olduğunun göstergesidir.

 

 

 

Cari açık ile başa çıkmak

Cari açığı düşürmek ya da ortadan yok etmek için ithal edilen mallara göre ihraç edilen malların değerleri artırılabilir. Aynı zamanda ithal edilen mallara kotalar ve vergiler koyarak ülke içine giren mallar sınırlandırılabilir.

İthalat odaklı politikalar yerine ithal ikameci sanayileşme gibi ülke mallarının küresel pazarda rekabetçiliğini arttıran politikalar izlenerek üreticiler ihracata yönlendirilebilir.

Aynı zamanda ulusal para değerini diğer döviz türlerine göre devalüasyon ile geliştirip ülkenin mallarının ihracatı ucuzlaştırılabilir. Ucuzlaştırılmasıyla birlikte ülkenin mallarına dış ülkelerden talep artacak, ihracattan elde edilen miktar ithalata ödenen miktarı aşacaktır. 

Türkiye'de cari açık

Türkiye'de 2000'li yılların başından beri diğer ülkelerde de görüldüğü gibi cari açık sorunu vardır. Türkiye'nin ekonomik büyüme modeli yurt dışından sermaye girişi odaklıdır. Bu yüzden reel faizler yüksek, döviz kuru düşüktür. Bu model ile birlikte yüksek reel faizlerle yabancı yatırımcılar Türkiye'ye çekilir, fakat döviz kuru olumsuz etkilenir. Cari açık ise bu modelin kaçınılmaz sonucudur.

Türkiye'nin 2016 Haziran ayı cari açığı 4 milyar 942 milyon dolar olmuştur. Cari işlemler açığı 2015 yılı Haziran ayının cari açık verileriyle kıyasla 1 milyar 726 milyon dolar artmıştır. On iki aylık cari işlemler açığı 29 milyar 416 milyon dolar olurken, yılın ilk yarısında cari işlemler hesabı 19 milyar 61 milyon dolar açık vermiştir.

 

 

Yukarı

Business HT×