11 08 2016, 15:58 Güncelleme: 17:00
Varant, yatırımcılara önceden belirlenen fiyattan vade süresinin sonuna kadar satma ve alma hakkı veren türev bir araçtır. Borsadaki sigorta ürünleri olarak da düşünülebilecek varantlar, hem risk alma hem de riskten korunma fırsatı arayan yatırımcılar için en uygun sermaye araçlarından biridir.
Varantlar yatırımcılara alım ve satım yükümlülüğünü değil, hakkını verir. Daha önce belirlenmiş tarihe kadar yapılan satımdan ekonomik bir yarar sağlandığı takdirde dönüştürülür.
Bunların yanı sıra varantlar nakit esasları ile işlem görür ve ihraççı tarafından belirlenirler. Sabit vadeleri olmadığı için de esnek sayılabilirler.
VARANTLARIN AVANTAJLARI VE RİSKLERİ NELERDİR?
Varantlar aynı zamanda kaldıraçlı ürünlerdir. Küçük bir sermaye ile kaldıraçlı yatırım imkanı sağlar. Peki varantların kaldıraçlı ürünler olması ne anlama gelir?
Basit kaldıraç özelliği dayanak varlığa doğrudan yatırım yapma özelliğine karşın aynı miktarda sermaye ile ne kadar daha fazla şey elde edebileceğimizi gösterir. Etkin kaldıraç ise dayanak varlıktaki en küçük yüzde 1'lik bir değişimde varant fiyatının yüzde kaç ile karşılık gösterdiğini belirtir.
Çok da fazla bir sermaye ile yatırım yapılmadığı için dayanak varlıktaki bu küçük yüzdesel değişimler bize varant fiyatlarının yükselmesiyle çok fazla kazanç sağlayabileceği gibi fiyatların azalması da bizi büyük kayıplarla karşı karşıya getirebilir. Bu dengesiz durumdan kaçınmak için yatırım yaparken vadesine 20 günden fazla kalmış olan ve kullanım fiyatı dayanak varlığa yakın olan ürünlerin tercih edilmesi gerekir.
Varantlar yatırımcılara yükümlülük yerine hak verir. Kâr ise piyasa fiyatına bağlı olarak sınırsızdır. Buna karşıt zarar ödenmiş olan toplam paradan ibarettir. Kaldıraç özelliği göstermesi işlem komisyon bedelinin de düşürür. Varantların uzun pozisyon stratejilerine olanak sağlar. Kredili alım işlemlerinde olduğu gibi pozisyon zarar ettiği sürece teminat tamamlama zorunluluğunun olmaması en büyük avantajlarından biridir.
Varantların oluşturduğu risklere gelecek olursak en belirgin riskin kaldıraç etkisi ile birlikte oluşabileceğini söyleyebiliriz. Kaldıraç etkisi varantların değerlerinin birden düşmesine ve yatırımcıların büyük zarara uğramasına neden olabilirler. Varant değerlerinin düşmesi aynı zamanda piyasada geri satılamamasına ve ya değerinden düşük fiyata satılması riskini de taşır. Varantların verdiği haklar belirli bir süre için verildiği için devamlılık sağlamaz. Bu durum tekrar varant alımını gerektirir.
VARANT YATIRIMCI PROFİLİ NASIL OLMALI?
Varant alımı ve satımına en uygun yatırımcı profilinin nasıl olması gerektiğinden bahsetmemiz gerekirse en başta anapara korumalı stratejilere yoğunlaşmış, risk almadan yatırım yapmak isteyen yatırımcıları örnek gösterebiliriz. Aynı zamanda fiyat değişikliği riski alma ve bu riske karşı kendini korumaya almak isteyen yatırımcılar için de varant alım-satımı iyi bir seçenek olabilir.
VARANT TÜRLERİ NELERDİR?
Alım ve satım varantı
Alım varantı ve satım varantı olarak iki alım-satım hakkı türü vardır. Alım varantı dayanak varlığı alımı, satım varantı ise dayanak varlığı satımı türüdür. Belirli bir hisse senedi gibi bir dayanak varlıkta yükseliş bekleyenler alım varantlarına, düşüş bekleyenler ise satım varantlarına yatırım yaparlar.
Amerikan ve Avrupa varantı
Amerikan ve Avrupa varantlarını ayıran özellik ise kullanım hakkı süresi ile alakalıdır. Amerikan varantları vade sonu süresince kullanılabilirken, Avrupa tipi varantlar sadece vade sonunda kullanılabilir.
VARANTLA NERELERE YATIRIM YAPILABİLİR?
Varant kullanılarak BIST 30, DAX, S&P 500 ve Nikkei 225 gibi uluslararası endekslere ve dünya piyasalarının önde gelen hisselerine yatırım yapılabilir. Varantlar piyasa yapıcı özelliğine sahip oldukları için likidite riskini en aza indirger.
VARANT YATIRIM KURALLARI NELERDİR?
Türkiye'de varantların ihracı, kimler tarafından ihraç edileceğii kayda alınması ve alım satımı ile ilgili noktalar Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenmiştir. "Aracı Kuruluş Varantları'nın Kurul Kaydına Alınmasına ve Alım Satım İşlemlerine İlişkin Tebliğ" esaslarına göre Aracı Kuruluş Varantlar'ı Borsa İstanbul’da işlem görmektedir.
Varantların Borsa İstanbul’da işlem görebilmeleri için ihraçcılar yada ihraççıların anlaştıkları aracı kurumlar tarafından desteklenmeleri gerekir. Aracı kurumlar desteklerini piyasa yapıcı kurum görevi görür, yükümlülüğü ise likit ve düzenli bir piyasa oluşturmaya yönelik alım satım emri vermektir.
