Olimpiyatlara ev sahipliği yapan ülke kalkınır mı?

Olimpiyat oyunlara ev sahipliği yapmanın seçilmiş ülke ve şehir için adeta bir lütuf olduğu aslında bir mitten ibarettir.

Rio de Janeiro'da da olduğu gibi oyunlar gittikçe uzayan bir faturaya sebebiyet veriyor.

İlk bakışta oyunların seçilmiş şehre nasıl kazanımlar sağladığını düşünürsek Uluslararası Olimpiyat Komitesi, birbirleriyle rekabet halindeki şehirlerin uygunluğunu ölçmek için yılda iki kez olmak üzere bir organizasyon düzenliyor.

Genellikle inşaat sektöründen olan ve oyunların hazırlık sürecinden kazanmayı gözeten iş çevrelerinden yöneticiler oyunlara konukluk edecek potansiyel şehirlerdeki ihale süreçlerini yönetiyor.

Bunlarla birlikte şehirler yeni ulaşım ağları örmek, spor alanları inşaa etmek, atletler ve medya için lüks konaklama alanları inşa etmek ve gösterişli sermonyal alanlar yapmak için para savurmak zorunda kalıyor.

Öngörülebilir bir sürecin sonucunda kazanan şehir ilan ediliyor. Yaz olimiyatlarını konuk etmenin maliyeti oyunların oynandığı günler toplamında 15 milyar dolardan 20 milyar dolara kadar seyreden bir bütçeye mal oluyor.

Bu bütçeye ayrıca renovasyon çalışmaları, konaklama mekanı inşaatları, güvenlik ve ek altyapı çalışmaları dahildir.

Kendi şehirlerinin oyunlara ev sahipliği yapması için mücadele eden rakipler bu kısa vadedeki açığın uzun vadede kara dönüşeceğini iddia ediyor. Buna örnek olarak ise turizmin gelişeceiğini, dış yatırımların ve ticaretin artacağını söylemektedir. Bunun yanında milli maneviyeta katkısı yadsınamaz bir kazanç oluşturacağını iddia ediyor. Ama yine de bilimsel bulgular bu iddiayı desteksiz buluyor. 

LONDRA'DA TURİST SAYISI DÜŞMÜŞTÜ

Eğer turizmi göz önüne alırsak olimpiyatların bir önceki ev sahibi Londra'da o senenin Temmuz ve Ağustos ayı boyunca şehri ziyaret eden turist sayısı yüzde 5 düşmüştü.

Mağazalar, restorantlar, tiyatrolar, müzeler hatta Londra'nın en işlek kavşağı olan Piccadilly Circus'da olimpiyatların 17 günü boyunca kayda değer bir hareketlilik görülmedi.

Turistler çoğu zaman olduğu gibi olimpiyatların ev sahibi olan şehirlerden kaçınmakta.

Buna neden olarak ise şehrin olimpiyatları kapıyı açtığı kadar kalabalıklara, ulaşım zorluklarına, pahalılıklara ve potansiyel tehditlere de açık kapı bırakması.

Sonuç olarak olimiyatlar turizme faydadan çok zarar veriyor.

Ayrıca turistlerin kötü deneyimleri eve dönüşlerinde arkadaşlarına ve ailelerine anlatacakları kötü hikayelere dönüşecektir. Ağızdan ağıza yayılan ve sonuçta viral etkisi gösterecek kötü reklamlar şehrin imajına beklenmedik zararlar verebiliyor.

Turizmin ötesinde olimpiyat harcamalarının yarattığı mali stres ileride şehrin ekonomik cazibesini daha da azaltıyor.

Diğer bir olumsuz netice ise olimpiyat şehrinin kamuoyunda daha fazla yer edinmesiyle beraber dikkatli gözlerin şehrin taşıdığı ama bilinmeyen kötü yanlarını deşifre etmeye başlamasıdır.

Olimpiyatlar öncesinde Rio doğal güzelliği ve eğlenceyi seven hayat tarzına açık bir şehir olarak tanımlanırken şimdilerde şehir yolsuzluk, şiddet, kirlilik, siyasi istikrarsızlık, çileli tarfik ve Zika virüsü ile ilgili olumsuz vakalarla anılmaya başlandı.

Ev sahipliği yapan şehirlerden bazıları bir takım yerlerde altyapı yatırımları olarak uzun vadeli kazanımlar gerçekleştirebilir. Rio buna örnek bir durum oluşturablir.

Şehrin uluslararası havalimanı ve şehir limanın geliştirilmesi kazanç olarak gösterebilir. Ama bu ev sahipliği yaypmak için geçerli bir neden değil.

Bu daha çok teseli ikramiyesi olabilir. Harcanan 19 milyar dolar arasında bunun 1 milyar doları işe yarar altyapı tesisleri için harcansa bile bu gözle görülür bir fark yaratmamakta ve şehrin sakinleri ve ziyaretçileri çok da faydalanmıyor.

2.9 milyar bütçeye sahip metro hatı yapımı Rio'nun refah seviyesi yüksek olan yerleşkelerinden Barra da Tijuca'yı oyun alanlarına bağlayarak bölgenin değerini daha da artırıyor.

Buna karşılık Rio'nun yoğun trafiğine, işçi yerleşim bölgelerine veya Rio Favelalarda yaşayan halka pek bir katkısı olmayacak.

Bunun gibi yığınla örnek mevcut, şehrin koruma altındaki alanlarına golf sahsı yapması hem eko sisteme zarar verecek hem de su israfını artıracak.

Diğer yandan olimpik alanlar arasındaki trafiği kolaylaştıran yolların yapılması Olimpiyat Komitesi için yararlı olsa da şehrin zaten sıkışık olan trafiğini daha da sıkıştıracak.

Amacına doğrudan hizmet etmeyen bu yıkıcı altyapı çalışmaları önemli bir insani maliyete yol açtı. Yapılan tören alanları, sporcular ve basın için yapılan 32 kompleks nedeniyle 2009'dan beri favelalarda 77 bin konut ortadan kaldırıldı.

Sonuç olarak oyunlara ev sahipliği yapmak her şehir için bir kumardır. Özellikle daha az gelişmiş şehirler Olimpiyat Komitesi'nin kriterlerini karşılamak için daha fazla para harcamak zorunda kalır. Gelişmiş şehirler ise her ne kadar gerekli altyapıya sahip olsa da oyunlardan daha da kar elde etme adına elde var olan gelişmiş sektörleri risk altına atarlar