GÖKHAN ŞEN*
22 07 2016, 10:25 Güncelleme: 16:08
Türkiye'nin yaşadığı kabus dolu hafta sonundan sonra herkesin ortak çabası ekonomik zararı en aza indirmek, tamirat yapmak ve işine gücüne dönerek hayatın normal akışını sağlamaya çalışmak oldu. Yatırımcıların gözü kulağı da bu toparlama çabasının etkinliğindeydi. Bu çabayı takdir etmesi ya da derecelendirmesi beklenen rating kuruluşları da birer birer açıklama yapmaya başladılar.
3 kurumun hepsi ile görüştüm ve bu konuda 2 de yazı yazdım. Yazılarda görüşlerimi belirttim ancak görüşmelerim sonucunda biraz daha subjektif ve anektodal olan sonuçları kısaca paylaşmak isterim.
Görüşmelerim arasında en makul kurumun Fitch olduğunu düşündüm. Bankacılık analisti ve uzun süredir Türkiye'yi inceleyen James Watson kısa vadeli risklere dikkat çekti ve olayın önemine binaen açıklamalar yaptı. Diğer yandan, temellerin sağlam olduğunu ifade etti ve güven tazeledi. Watson, bankacılık analisti dolayısıyla ülke notu hakkında yorum yapamıyor ve not değerlendirmesi 19 Ağustos'ta. Fitch'in ortamın sakinleşmesi halinde son gelişmeleri not risline dahil olarak değerlendirebileceği görülüyor ancak uygulayacağımız politikalar önemli.
Moody's analistinden edindiğim bilgiler ışığında kendilerinin 'bekle-gör'cü olacaklarını görüyorum. S&P'den sonra kendilerinden de göreceli olarak daha politik bir yorum gelebileceği dillendiriliyor. Benzer bir açıklamayı Cumhurbaşkanı da yaptı ancak şirketten gelen açıklamalar makul görüyor. Türkiye'nin dış borç ödeme kapasitesinde bir azalma olmaz ve siyaset, toplumdaki birlikteliği artırmayı başarıp reformlara hız verme yönünde birkaç adım atarsa değerlendirme de olumlu olacaktır.
Kişisel yorumumda en subjektif kriterlere sahip olarak değerlendireceğim kurum S&P olacak. Notu düşürmeden önce herhangi bir otoriteye haber vermeyen, Mayıs'ta görünümü yükselten ve kısa sürede tam tersi yönde bir değerlendirme yaparak notu kıran, son olayları 'sosyal kutuplaşmayı artırdı' diyerek bana göre tersten okuyan kuruluşu tam olarak anlayamadım. Zaten diğer iki kuruluştan 180 derece ayrışan kurum kendi değerlendirme evreninde de yalnızlaşarak pek yorum yapmaya yer bırakmıyor.
İşte üç kredi derecelendirme kuruluşundan özel yorumlar:
1- MOODY'S/LEMAY: İNCELEMELER 1-3 AY İÇERİSİNDE SONUÇLANACAK
Moody's Siyasal Riskler Yönetici Direktörü Yves Lemay, incelemelerin sonuçlarının 1-3 ay içerisinde sonuçlanacağını söyledi. Lemay, üç temel alana odaklandıklarını açıkladı. İlk olarak siyasi risklerin yükselmesini değerlendireceklerini söyleyen Lemay ikinci olarak ülkenin ekonomik programında ilerleme olup olmayacağına bakacaklarını belirtti. Lemay, son olarak ekonomisi yoğun şekilde yabancı yatırıma dayanan Türkiye'deki politik risklerin uluslararası yatıtırımcıların kararlarını aniden olumsuz şekilde değiştirmesinin Türk ekonomisine nasıl etkisi olacağını inceleyeceklerini belirtti.
Türkiye'de vadesi dolacak dış borcun gayrisafi yurtiçi hasılaya oranının yüzde 25 olduğunu söyleyen Lemay, bunun diğer gelişen piyasalara oranla yüksek olduğunu belirtti. Siyasal Riskler Yönetici Direktörü, yatırımcının güveninin temin edilmesi gerektiğinin altını çizdi.
2- FITCH/WATSON: BANKALARIN TEMELLERİ HALA SAĞLAM
Fitch'in Araştırma Direktörü James Watson ise bankaların temellerinin hala sağlam olduğunu düşündüklerini ancak aşağı yönlü risklerin arttığını belirtti. Watson, Türkiye'ye ilişkin kredi notu ve görünümü gözden geçirmesini 19 Ağustos'ta yapacaklarını hatırlattı.
Fitch darbe girişiminin ardından yaptığı açıklamada girişimin Türkiye'nin kredi notuna olası etkilerinin, politik ve ekonomik gelişmelere bağlı olduğu uyarısında bulunmuştu.
3- S&P/CULLINAN: TÜRKİYE'NİN DIŞ BORCU ÇEVİRMESİ ZORLAŞTI
S&P Global Ratings Türkiye Analisti Trevor Cullinan da not indirim kararını verirken kurumsal ve politika etkinliği, ülkenin dış ekonomik durumu, mâli durumu, para pıolitikası gibi beş kritere baktıklarını söyledi.
Cullinan, en çok endişe duydukları konuların darbe girişimin Türkiye'nin dış finansmanı üzerindeki etkisi, istikrarsızlık süreci ve volatilite olduğunu ifade etti.
Türkiye'nin giderek artan çok ciddi dış borcu olduğunu söyleyen Cullinan, bu borcun çevrilmesinin zorlaştığını belirtti.
Mayıs'ta notun durağandan negatife dönmesinin ardından geçen sürede neyin değiştiği sorusu üzerine Cullinan, "Siyasi volatilitenin bunda etkili olduğunu söyleyebilirim" dedi.
Cullinan, geçen yıl iki seçim yapılmış olması ve güneydoğudaki çatışmaların artması sonucu 2016'ya ilişkin beklentilerini değiştirdiklerini söyledi.
Trevor Cullinan, darbe girişiminin sebep olduğu zorlukların kararda etkili olduğunu vurguladı.
S&P'nin diğer kredi derecelendirme kuruluşlarından ayrıştığının hatılatılması üzerine Cullinan, "Aslında kredi derecelendirme konusundaki kriterlerimizi daha önce ele almıştık. Türkiye ile ilgili yatırım derecesi değil de daha çok aslında yüksek seviyede borcun olduğunu söyleyebilirim. Tabii bu çok ciddi bir endişe ve endişelerimiz devam ediyor. Biz, kriterlerimizi uygulamaya devam edeceğiz" yanıtını verdi.
