BUSINESSHT
03 05 2016, 11:04 Güncelleme: 04.05.2016, 08:12
Nisan ayında beklentilerin altında gelen enflasyon verilerinde en çok dikkat çeken gıda enflasyonunun geldiği seviye oldu. TÜİK verilerine göre Nisan ayında gıda ve alkölsüz içecek grubunda fiyatlar aylık olarak yüzde 1,48 düştü, yıllık olarak ise bu grubun fiyatı yüzde 1,38 artış gösterdi.
Gıda enflasyonunda yıllık olarak Nisan ayında kaydedilen bu rakam 2004 Ocak ayından bu yana en düşük gıda enflasyonu oldu. Başka tabirle gıda enflasyonunda 12 yılın rekoru kırıldı. Son 12 yılda bu seviyeye sadece 2011 yılının Kasım ayında yaklaşılmıştı. O dönemde yıllık gıda enflasyonu yüzde 1,76 olarak gerçekleşmişti.
Analistler, gıda enflasyonunun bu kadar gerilemesinde Rusya'nın gıda ürünlerine uyguladığı ambargo ve gıda fiyatlarına yönelik düzenlemelerin etkili olduğunu belirtti.
İşte ekonomistlerin değerlendirmelerine göre gıda fiyatlarında gerçekleşen rekorun perde arkası
1- RUSYA'NIN AMBARGOSU
Ekonomistlere göre gıda enflasyonundaki düşüş trendinin temel nedeni Rusya'nın uçak krizinden sonra Türkiye'den gıda ithalatına ambargo uygulaması dolayısıyla bu ülkeye giden ürünlerin iç piyasaya dönüp fiyatları düşürmesi. 24 Kasım'da Türkiye'nin Suriye sınırında Rus savaş uçağını düşürmesi sonrasında iki ülke arasındaki ticari ilişkiler kesintiye uğramıştı. İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, yaptığı değerlendirmede gıda enflasyonundaki düşüşte Rusya yaptırımlarının etkili olduğunu belirtti.
TEB ekonomisti Emre Tekmen de Rusya'nın etkisine dikkat çekti. Tekmen, sene başından beri Rusya'ya yapılan yaş meyve-sebze ihracatındaki yüzde 75'e yakın daralma neticesinde Türkiye'nin toplam yaş meyve-sebze ihracatının
yüzde 10 civarında daralma gösterdiğini ve bu durumun da iç piyasada fiyatlarda aşağı yönlü baskıya neden olduğunu belirtti. Tekmen, "Kısacası fiyatlardaki düşüş arz artışından ziyade büyük oranda talep şokundan kaynaklanıyor, ki genelde arzu edilen durum arz artışı ile fiyat artışlarını kontrol altında tutmaktır. Öte yandan tarımsal üretimin daha da artacağı yaz aylarında fiyatlar üzerindeki baskının daha da yoğunlaşabileceğini düşünüyoruz" dedi.
2- OLUMLU HAVA KOŞULLARI
Rusya yaptırımları ile iç piyasada gıda fiyatlarının düşmesini olumlu hava koşulları da destekledi. Kanlı, yaptığı değerlendirmede, "Gıda ve içecek yıllık enflasyonu yüzde 1.38'e düştü ki bu oran, endeksin açıklanmaya başladığı 2003 yılından beri en düşük oran. olumlu mart ve nisan ayı hava koşullarının ve Rusya'nın Türkiye'den gelen tarım ürünlerine uyguladığı ambargonun bir yansıması bu" ifadelerini kullandı.
3- KIRMIZI ETE YÖNELİK DÜZENLEMELER
Gıda fiyatları üzerinde fiyatlamalara yönelik bazı düzenlemelerin de belli ölçülerde etkili olduğu ifade edildi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, sektör temsilcileri ile anlaşarak 40 lirayı aşan kıyma fiyatının 32 lira, kuşbaşı et fiyatının ise 34 liradan satılacağını açıklamıştı.
Ekonomist Emre Tekmen, "Türkiye'de kırmızı et enflasyonu oldukça dalgalı bir seyir göstermekte. Aralık ayında yüzde 23 olan dana eti enflasyonu Nisan ayında yüzde 10'a geriledi. Kırmızı et enflasyonu 2014 başında bu seviyelerdeydi, 2013 başında ise sıfıra yakındı. Kırmızı et enflasyonundaki dalgalı seyir dönem dönem tüketicinin dönem dönem de üreticinin mağdur olmasına neden oluyor, dolayısıyla bu alanda bir tedbir ihtiyacı olduğu açık. Kamu otoritesi burada arz kaynaklı reform yerine fiyat kontrollerini tercih etti ama uygulamaya ne derece yansıdı, emin olmak çok güç" değerlendirmesi yaptı.
DÜŞÜŞ DEVAM EDECEK Mİ?
Ekonomistler, Rusya'nın yaptırımlara devam etmesi durumunda gıda enflasyonunun enflasyonu aşağıya çekmesine devam edeceğini söyledi.
Muammer Kömürcüoğlu, şimdilik yüzde 8,7 olan enflasyon beklentilerini koruduklarını, Rusya yaptırımlarının devam etmesi durumunda yıl sonu tahminlerinin üzerinde aşağı yönlü risk oluştuğunu belirtti.
HSBC Portföy Yönetimi Stratejisti İbrahim Aksoy ise şu değerlendirmeyi yaptı: "Yıllık TÜFE enflasyonunda üç aylık düşüş ana olarak gıda seyir kaynaklı. Yıllık gıda grubu enflasyonu Nisan’da düşmeye devam ederken yüzde 4.6’dan yüzde 1.4’e geriledi. Bu seviye serilerin açıklandığı 2003 yılından bu yana yıllık gıda enflasyonunda görülen en düşük seviye.
Rusya Federasyonu’nun sebze ve meyvede Türkiye’den alımı önemli ölçüde kesmesi gıda enflasyonundaki sert düşüşün ana nedeni olarak görünüyor.
Yıllık gıda enflasyonunda düşüş Mayıs’la birlikte baz etkilerinin de tesiriyle tersine dönecek görünüyor. Özellikle Mayıs ve Ekim’de yıllık gıda enflasyonunda kuvvetli baz kaynaklı bozulma görülebileceğini öngörüyoruz.
2015 Mayıs ayında aylık gıda enflasyonu (Yüzde-2.7), son beş yıl ortalamasından (Yüzde-0.8) çok daha olumlu gerçekleşmişti. Ekim 2015’te ise aylık gıda enflasyonu (Yüzde 0.8) son beş yılın ortalamasından (Yüzde 2.6) çok daha az artmıştı.
Bu nedenle söz konusu iki ayın yıllık gıda enflasyonu için önemli bir baz oluşturduğunu düşünüyoruz. En azından yıllık bazda bakıldığında gıda enflasyonunda olumlu seyrin sürmesini beklemiyoruz"
