BURAK KARAGÖZ - BLOOMBERGHT
18 04 2016, 07:11 Güncelleme: 09:08
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Ekonomi Profesörü Daron Acemoğlu, Türkiye'nin büyüme kompozisyonunu değiştirmesi gerektiğini söyleyerek bir an önce üretkenliği ve yatırımları arttıran bir sisteme geçmesi gerekliliğine vurgu yaptı.
Capital ve Ekonomist dergilerinin düzenlediği CEO Club toplantısına katılmak üzere Türkiye’ye gelen Acemoğlu BloombergHT'nin sorularını yanıtladı.
Acemoğlu, Türkiye'nin potansiyelinin oldukça altında büyüdüğünü belirterek, büyümenin kalitesini artırmak için yapılması gerekenleri sıraladı.
Dünya ticareti uzunca süredir yavaş seyretmeye devam ediyor bunu neye bağlıyorsunuz? Dünya'da bir yapısal durgunluk (secular stagnation) olduğu ifade ediliyor. Siz bu durumu nasıl tanımlarsınız?
Dünya çok zor zamanlardan geçiyor. Hatta bir kriz bile diyebiliriz. Çünkü son 6-7 senedir dünya ekonomisi gelişmekte olan ülkelerin büyümesine bağlıydı ve onlarda da çok büyük zorluklar olduğu için şu anda belirsizlik dönemine girdi ama bunun içinde vurgulanması gereken Avrupa'nın durumu... Avrupa hala krizden tam çıkmış değil ve büyük dengesizlik var. Almanya ekseni iyi fakat geri kalanlar iyi görünmüyor. Euronun durumu ve bankacılık sektörü zorluklar yaratıyor. Bunların temizlenmesi lazım ve bunlar temizlenmediği sürece Avrupa kendisini büyüme yoluna atamayacak. Bu durumda dünya ekonomisinin Amerika'dan başka şu anda bir makinesi kalmadı, motoru kalmadı.
Negatif faiz ortamına yorumunuz nasıl, bu uygulamanın finansal istikrarı ya da bankaları tehdit ettiğini düşünüyor musunuz?
Evet düşünüyorum. Örneğin 2008'den sonra dünya ekonomisinin çok düşük faizlere ihtiyacı vardı. Büyük bir kriz dönemine girmişti, talep eksikliği vardı. Bu dönemde çok yüksek faizler dünya ekonomisini daha da zor duruma sokardı ama elimizdeki bulgular öyle gösteriyor ki uzun süre faizler 0 çevresinde hatta negatifteyse, bu bankacılık sektörü için büyük verimsizliklere yol açıyor, yanlış kredi büyümelerine yol açıyor, yanlış yatırımlar oluyor ve en önemlisi de devamlılığı çok zor olan tüketici kredisi büyümesi oluyor. Bunları hiçbiri de uzun dönemli büyümeye katkıda bulunmuyor bir süre sonra yani faizlerin negatiften yavaş yavaş pozitife geçmesi gerekiyor ve birçok gelişmekte olan ülkede de bu düzeye geldik.
Çin'in durumu ve Fed'in faiz artışı gelişen ülkeler ve Türkiye için önemli iki risk olarak kabul ediliyor. Bu konuda sizin düşünceleriniz neler?
Global likidite artışı gelişmekte olan ülkeler için kolay bir büyüme ekseni yarattı. Talebe bağlı dışarıdan gelen parayla sıcak büyüme gerçekleşti. "Bu sona erecek mi, ne zaman erecek belirsizliği var?" ama bence buna kendimizi hazırlamamız bizim için iyi. Yani şöyle söyleyeyim: Türkiye için de büyük bir potansiyel var. Ne kadar çabuk kendimizi cari açıklarla, sıcak parayla büyüyen bir sistemden üretkenliği arttıran, yatırım arttıran bir sisteme geçirirsek bizim için o kadar daha iyi.
Türkiye büyümesi yüzde 4 ile potansiyelinin altında ancak içinde bulunduğu ligde fena bir yerde değil. Ancak büyümenin kompoziyonu tartışma konusu. Sizin bu kapsamda üyüme potansiyelinin artırılması için açıklanan reformlara ilişkin yorumunuz nasıl?
Türkiye, potansiyeli çok altında büyüyor. 2000'lerin başına bakarsanız Türkiye yüzde 6'nın üstünde büyüyordu. Yüzde 3'den fazla toplam faktör verimliliğinden geliyordu. Şu anda bakarsanız büyümenin motoru iç talep, kredi, devlet sektörü... Üretim tamamen yatırım artmasından ayrı bir şekilde yer alıyor. Verimlilikte artış yok, toplam faktör verimliliğinde artış yok. Bu bizim görmek istediğimiz niteliği doğru olan bir büyüme değil. Bunun yerine çok daha derin reformlarla yatırımı arttırarak, verimliliği arttırarak, yeni teknolojileri arttırarak büyümemiz lazım.
Merkez Bankası başkanı henüz değişti. Merkez bankasındaki değişim ve şu an uygulanan para politikasını nasıl yorumlamak lazım?
Negatif ve 0 faizlerden kurtulmamız lazım.
