BLOOMBERGHT
12 04 2016, 14:44 Güncelleme: 13.04.2016, 16:23
Merkez bankacılığı literatürüne girecek farklı politikalar ve sözlü yönlendirmelerle birlikte Erdem Başçı dönemi son buldu.
2011’de görevi Durmuş Yılmaz’dan devralan Erdem Başçı’nın Merkez Bankası başkanlığında geçen 5 senesine geleneksel olmayan faiz politikaları, sözlü yönlendirmeleri ve tutturulamayan enflasyon hedefleri damgasını vurdu.
Görev süresi boyunca politika faizini 8 kez indirip 1 kez çıkaran Başçı göreve ilk geldiğinde geniş faiz koridounu önemli silahı olarak kullanacağını Ekim 2011’de koridorun üst bandını yüzde 9’dan 12,5’e çıkararak gösterdi.
Buna karşın Başçı döneminin ilk yarısında politika faizi tarihi düşük seviyelere kadar çekildi. Fed’in üçüncü parasal genişlemesi ve Türkiye’nin kredi notunun arttığı – Mayıs 2013 dönemine kadar faiz indirimlerini sürdüren Başçı politika faizini bu tarihte yüzde 4,5’e kadar düşürdü.
Euro Bölgesi borç krizinin ardından, Fed tahvil alım programının sonlandıracağını açıklaması Başçı’yı daha orijinal politikalara yönlendirdi.
Dolar/TL’nin yükselişiyle birlikte döviz satım ihalelerini aktif bir şekilde kullanan Başçı Ağustos 2013’te ise çok tartışılan kur tahmini açıklamasını yaptı. Bu konuşmasında “Dolar yıl sonunda 1,92 veya altında olursa şaşırmayın” diyen Başçı, yıl sonunda 2,12 tl'ye çıkan kurla ilgili tahminde bulunmanın hata olduğunu kabul etti.
Gerek Fed’in gelişen ülkelerde yarattığı dalgalanma gerekse yurtiçi siyasi gelişmelerle birlikte Erdem Başçı Ocak 2014’te belki de kariyerinin en zorlu kararını verdi.
27 Ocak’ta kur dakikalar içinde 2,39 TL ile rekor kırınca Başçı olağanüstü toplantı çağrısı yaptı ve faizi 550 baz puan artırarak yüzde 10’a yükseltti. Bu karar başta o dönem Başbakan olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere siyasilerden tepki alırken kurun yükselişini ise biraz olsun durdurabilmişti.
Bu karardan sonra başçı 5 kez daha politika faizini indirirken Ağustos 2015’te Fed’in normalleşmesine paralel ilave tedbirler paketi ve sadeleşme programı açıkladı. Son Para Politikası Kurulu’nda ise üst koridorda 25 baz puanlık indirime imza atarak sadeleşme yönünde ilk adımı atmış oldu.
Başçı dönemi sözlü yönlendirme teknikleriyle de tarihte özgün yerini aldı. Özellikle TL’nin değeri konusunda 2012’de “tl’ye yatırım yapan hep kazanacak” 2014’te “TL’yi aslanlar gibi koruyacağız, dövizin belini kıracağız” ifadeleri çok tartışıldı. Ayrıca faiz indirimi sinyali için Reel efektif döviz kurundan Volatilite Endeksi’ne kadar dönemine göre çeşitlenen göstergelere işaret etmesi Başçı’nın sıradışı bir başkan olduğunu gösterdi.
Başkan Başçı merkez bankacılığı literatürüne yeni kavramlar da kazandırdı. Başçı ilk kez 2012 nisan ayında açıkladığı “istisnai gün” ile belirlenmiş günlerde daha yüksek faizle fonlama ve döviz satım ihaleleri açıkladı.
Ağırlıklı fonlama yapılan günlerde koridorun üst bandından yapılan fonlamayı ifade etmek için “marjinal fonlama” tabirini Başçı terminolojiye kazandırdı.
Tutmayan enflasyon hedefleri de Başçı döneminin en çok eleştirilen konularından biri oldu. Erdem Başçı döneminde belirlenen enflasyon hedeflerinden sadece 2012 yılında bant aralığı hedefi tutturulurken nokta hedefler ise hiçbir zaman gerçekleştiremedi.
